Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας χθες που όπως και να το κάνουμε αποτελεί μία μέρα περισυλλογής για τη θέση της γυναίκας στο σύγχρονο κόσμο αλλά και την πρόοδο των δικαιωμάτων της μέσα στον 20ο αιώνα. Η συζήτηση γύρω από αυτό το θέμα, τουλάχιστον τις τελευταίες δεκαετίες, περιστρέφεται γύρω από το υποτιθέμενο μισθολογικό χάσμα ανδρών - γυναικών, ως ένδειξη της έμφυτης αδικίας που επικρατεί στο καπιταλιστικό σύστημα όταν λείπει ο κρατικός έλεγχος.
Οι φωνές για νομοθετήματα που θα αντιστρέφουν αυτή την αδικία ολοένα και πληθαίνουν σε ολόκληρο τον κόσμο έχοντας ως κύριο επιχείρημα την καταφανέστατη αδικία του να πληρώνονται οι γυναίκες λιγότερο από τους άντρες για την ίδια δουλειά. Είναι έτσι όμως; Μάλλον όχι.
Στις ΗΠΑ, όπου ξεκίνησε ο εορτασμός της Ημέρας της Γυναίκας στις 28 Φεβρουαρίου του 1909 από τις γυναίκες του αμερικανικού σοσιαλιστικού κόμματος, σειρές από έγκυρες μελέτες δείχνουν ότι αν συγκρίνουμε τα εισοδήματα ανδρών και γυναικών μπορεί να υπάρχει το λεγόμενο χάσμα αλλά αν συμπεριλάβουμε και άλλες παραμέτρους, όπως τις προσωπικές επιλογές για τον τομέα απασχόλησης, το ωράριο εργασίας, τις υπερωρίες, τις άδειες κλπ. το χάσμα δεν οφείλεται σε διακρίσεις αλλά στις επιλογές που κάνουν άνδρες και γυναίκες αντίστοιχα.
Μία πρόσφατη σχετική μελέτη του Harvard δείχνει τη σημασία των επιλογών καλύτερα από οποιαδήποτε άλλη. Φανταστείτε ένα χώρο εργασίας όπου είναι σχεδόν απίθανο στον εργοδότη να κάνει διακρίσεις εις βάρος των γυναικών και υπέρ των ανδρών. Σε ένα περιβάλλον όπου θα υπήρχε ενιαίο μισθολόγιο, οι εργαζόμενοι θα είχαν την προστασία του συνδικάτου εργαζομένων, οι κανόνες και οι παροχές προς τους και τις εργαζόμενες θα ήταν ίδιες. Οι προαγωγές θα γίνονταν βάση παλαιότητας και όχι βάση απόδοσης και κάθε εργαζόμενος θα απολάμβανε τις ίδιες επιλογές σε θέματα προγραμματισμού, διακοπών και υπερωρίας.
Σε ένα τέτοιο εργασιακό περιβάλλον, αν ίσχυε η υπόθεση ότι η ελεύθερη αγορά κάνει διακρίσεις κατά των γυναικών, θα περιμέναμε ότι οι μισθοί ανδρών και γυναικών θα ήταν ταυτόσημοι, έτσι δεν είναι; Ο χώρος αυτός, που θυμίζει σε πολλά το ελληνικό δημόσιο, υπάρχει και είναι ο οργανισμός συγκοινωνιών της πολιτείας της Μασαχουσέτης. Εκεί λοιπόν, σύμφωνα με τους ερευνητές (Emanuel and Bolotnyy), οι άνδρες βγάζουν 89 σεντς παραπάνω για κάθε ώρα εργασίας από τις γυναίκες.
Η διαφορά αυτή, διόλου ευκαταφρόνητη, οφείλεται εξ ολοκλήρου στις διαφορετικές αποφάσεις που λαμβάνουν άνδρες και γυναίκες σε θέματα υπερωρίας, βραδινών βαρδιών και τη χρήση της άδειας άνευ αποδοχών. Καμία διάκριση, καμία κακή ελεύθερη αγορά δεν έχει ευθύνη για τα 89 σεντς την ώρα που βγάζουν παραπάνω οι άνδρες από τις γυναίκες.
Η διαπίστωση του ρόλου των επιλογών στην εισοδηματική διαφορά μεταξύ ανδρών και γυναικών παίζει τεράστιο ρόλο. Όσο η συζήτηση επικεντρώνεται στους “κακούς εργοδότες” και την “κακή αγορά”, στην ουσία στρέφεται όλη η υγιώς σκεπτόμενη φεμινιστική ενέργεια στην αντιμετώπιση ενός υπερτιμημένου προβλήματος και αδιαφορεί για το πραγματικό. Ποιο είναι αυτό; Ας γυρίσουμε πάλι στη Μασαχουσέτη.
Ο λόγος που οι γυναίκες πήραν επιλογές που τους απέφεραν λιγότερα εισοδήματα ήταν τις περισσότερες φορές το φορτίο της οικογενειακής φροντίδας. Η έρευνα έδειξε ότι οι άνδρες που ήταν γονείς επεδίωκαν περισσότερες υπερωρίες από τους ανύπαντρους ενώ στις γυναίκες συνέβαινε ακριβώς το αντίθετο. Οι μητέρες απέφευγαν τις υπερωρίες σε σχέση με τις συναδέλφους τους που δεν είχαν παιδιά.
Αν λοιπόν πραγματικά θέλουμε να τιμήσουμε τις γυναίκες, οφείλουμε να θέτουμε τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν σε μία άρτια, θεωρητικά ισχυρή βάση. Όχι να προσθέτουμε σε χαρτοπετσέτες τα εισοδήματα των ανδρών και των γυναικών και να μιλάμε για τον εσωτερικοποιημένο σεξισμό των αγορών.
