Κανείς δεν αναμένει να μειωθούν τα μέτρα οικονομικής στήριξης στο άμεσο μέλλον. Ολόκληρη η Ευρώπη είναι σε lockdown, πολλές επιχειρήσεις κλειστές και οι μετακινήσεις αυστηρά περιορισμένες. Η πανδημία συνεχίζει να κρατάει τις οικονομίες σε βαθιά κατάψυξη.
Όμως, η μηχανική υποστήριξη δεν μπορεί να κρατήσει για πάντα. Το να αποφασιστεί πώς και πότε θα αρχίσουν να περιορίζονται τα μέτρα στήριξης μπορεί να αποδειχθεί πιο περίπλοκο και πολιτικά δυσκολότερο από την αρχική απόφαση για εφαρμογή τους.
Το θέμα συζητήθηκε προχθές στο Eurogroup. Εκεί έγινε φανερό ότι οι χώρες της Ευρωζώνης αρχίζουν να προετοιμάζονται για κάποιες πολύ δύσκολες αποφάσεις. Κάποια στιγμή, δηλαδή, θα χρειαστεί να αποφασίσουν τη μελλοντική μορφή των προγραμμάτων κρατικής στήριξης και πότε θα είναι η ώρα να τα χαλαρώσουν. Με δυο λόγια, θα πρέπει, αναπόφευκτα, να αποφασίσουν ποιες επιχειρήσεις να στηρίξουν και ποιες να αφήσουν να κλείσουν.
Οι εκτιμήσεις, με τα έως τώρα δεδομένα, θέλουν την οικονομική δραστηριότητα να επιστρέφει στα προ πανδημικής κρίσης επίπεδα στα μέσα του επόμενου έτους. Το νωρίτερο…
Δεν αναμένεται, ωστόσο, να υπάρξει μια απότομη και μη συντονισμένη απόσυρση μέτρων αφού κάτι τέτοιο θα προκαλούσε κύμα πτωχεύσεων και τεράστια κοινωνική ζημιά. Όμως, όπως σημείωνε το υπόμνημα για την συζήτηση της Δευτέρας, σύμφωνα με τους Financial Times, καθώς λήγουν τα οριζόντια μέτρα στήριξης «θα χρειαστεί σταδιακά να τα αντικαταστήσουμε με πιο στοχευμένα προγράμματα».
Είναι σαφές ότι δεν θα αφεθούν υγιείς επιχειρήσεις να κλείσουν. Αλλά, όπως είπε αξιωματούχος της ΕΕ, «θα πρέπει κάποια στιγμή να επιτραπεί στις επιχειρήσεις που ουσιαστικά είναι μη βιώσιμες να χρεοκοπήσουν».
Αυτή η στιγμή της φυσικής επιλογής του Δαρβίνου για τις επιχειρήσεις στις χώρες της Ευρωζώνης σημαίνει το εξής: Ότι θα πρέπει να καθοριστεί ποιοι τομείς έχουν προοπτικές, ποιοι δεν θα είναι ποτέ ξανά οι ίδιοι και ποιες επιχειρήσεις θα είναι βιώσιμες μακροπρόθεσμα. Επιχειρήσεις που ποτέ δεν θα είναι σε θέση να αντισταθμίσουν την απώλεια εισοδήματος από την πανδημία, στην πραγματικότητα θα χρειαζόντουσαν δωρεές, όχι δάνεια.
Οι τράπεζες έχουν μέχρι στιγμής αποφύγει την αύξηση των μη εξυπηρετούμενων δανείων λόγω των κρατικών προγραμμάτων οικονομικής στήριξης. Όμως, όπως προειδοποίησε το υπόμνημα, «μόλις λήξουν τα άνευ προηγουμένου μέτρα δημόσιας στήριξης, ένας αριθμός επιχειρήσεων θα αθετήσει τις υποχρεώσεις τους, πράγμα που θα οδηγήσει σε αύξηση των μη εξυπηρετούμενων δανείων και χρεοκοπίες».
Μεταξύ Μαρτίου-Μαΐου η Ευρωζώνη θα αποφασίσει το πώς και το πότε θα αρχίσει να μειώνεται σταδιακά η κρατική στήριξη στις οικονομίες της, με βασικό γνώμονα να παραμείνει η υποστήριξη για όσο χρόνο χρειαστεί. «Ο κίνδυνος βρίσκεται στο να ανακληθεί η στήριξη πολύ νωρίς παρά πολύ αργά», λένε οι αξιωματούχοι.
Όποτε, όμως, κι αν έρθει η ώρα των χειρουργικών πια - κι όχι οριζόντιων παρεμβάσεων -, θα σηκωθεί το πέπλο που κρατάει την πραγματική εικόνα της οικονομίας καλυμμένη.
Δεν υπάρχει σχεδόν κανένα ίχνος των συνεπειών της πανδημίας αν κοιτάξει κανείς σήμερα το πόσες επιχειρήσεις υποβάλλουν αίτηση πτώχευσης. Το β’ τρίμηνο του 2020, μάλιστα, τα στοιχεία της Eurostat δείχνουν πτώση κατά 41% σε ετήσια βάση στις χρεοκοπίες.
Ακόμα και στην Γερμανία, που η κυβέρνηση έχει ξοδέψει περισσότερα για την αντιμετώπιση της οικονομικής κρίσης της πανδημίας από τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες και οι υπερχρεωμένες εταιρίες απαλλάσσονται ως τον Απρίλιο από την υποχρέωση να υποβάλουν αίτηση χρεοκοπίας, μεγάλα ξενοδοχεία πτώχευσαν. Τους τελευταίους μήνες έβαλαν λουκέτο το Sofitel Berlin, το Nordport Plaza στο Αμβούργο και δέκα ξενοδοχεία των αλυσίδων Holiday Inn Express και Crowne Plaza.
Σύμφωνα με την Euler Hermes, τον μεγαλύτερο Όμιλο Ασφαλιστικών εταιριών Πιστώσεων στον κόσμο, 1 στις 4 επιχειρήσεις στην Ευρώπη θα αντιμετωπίσει έλλειψη ρευστότητας φέτος. «Αυτές οι εταιρείες-ζόμπι στον τουρισμό, το λιανεμπόριο, τις μεταφορές, την διασκέδαση, θα μπορούσαν να χρεοκοπήσουν πολύ γρήγορα ακόμη και αν τα μέτρα οικονομικής στήριξης αποσυρθούν αρκετά αργά», εκτιμά ο Μαξίμ Λεμέρ, επικεφαλής του Ομίλου.
Με λίγα λόγια, κανείς δεν γνωρίζει πως θα διαμορφωθεί το τοπίο όταν η βοήθεια κατευθυνθεί μόνο προς τις βιώσιμες επιχειρήσεις κι αποσυρθεί η μηχανική υποστήριξη από αυτές που θα είχαν καταρρεύσει ακόμα και χωρίς την κρίση της πανδημίας. Το να επιτραπεί στην πραγματικότητα να ξεκαθαρίσει το τοπίο, με νικητές και ηττημένους, θα είναι μεν αναπόφευκτο, αλλά δεν θα είναι ανώδυνο. Στις ταινίες θρίλερ, οι σκηνές όπου αποτελειώνουν τα ζόμπι είναι φοβιστικές. Το ίδιο και στις επιχειρήσεις…
