Του Αλέξανδρου Σκούρα
Η τρίτη μέρα του Σεπτεμβρίου είναι μια εμβληματική ημερομηνία για την πολιτική ιστορία της χώρας μας: το 1843 οι Έλληνες απαίτησαν και απέκτησαν Σύνταγμα από τον Όθωνα. Το 1974 γεννήθηκε μια από τις πολιτικές δυνάμεις που σημάδεψαν την περίοδο της Μεταπολίτευσης, το ΠΑΣΟΚ.
Θα μπορούσε κανείς να χωρίσει την ιστορία του ΠΑΣΟΚ - και σε μεγάλο βαθμό την ιστορία της Μεταπολίτευσης - σε τρεις ευρείες περιόδους.
Η πρώτη ξεκινά με την ίδρυσή του και κορυφώνεται με την οκταετή διακυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ από το 1981 μέχρι το 1989. Είναι η εποχή της πολιτικής κυριαρχίας του Ανδρέα Παπανδρέου. Η εκτεταμένη αναδιανομή και το σοσιαλιστικό κράτος πρόνοιας, η διεύρυνση του κομματικοποιημένου κράτους και της προσοδοθηρίας, η χρήση της υποτίμησης και του δανεισμού για τη χρηματοδότηση δαπανών, συνιστούν ένα μείγμα πολιτικής που συγκρούστηκε με την οικονομικη πραγματικότητα και έθεσε σε μεγάλο βαθμό σε λειτουργία τους πολιτικούς, οικονομικούς και κοινωνικούς μηχανισμούς που οδήγησαν στην καταστροφική κρίση των τελευταίων ετών.
Η δεύτερη περίοδος του ΠΑΣΟΚ μπορεί να υποστηρίξει κανείς ότι ξεκινά το 1993, αλλά κυρίως αφορά την ανάληψη της προεδρίας του κόμματος από τον Κώστα Σημίτη. Είναι μια περίοδος που διακηρυτικά προέκρινε τον εκσυγχρονισμό, τον εξορθολογισμό και τη διασφάλιση της συμμετοχής της χώρας στην ευρωζώνη που θεωρήθηκε ο σκληρός πυρήνας της ευρωπαϊκής οικογένειας. Ταυτόχρονα όμως οι παθογένειες της προηγούμενης περιόδου συνεχίστηκαν και νέες δημιουργήθηκαν.
Η τρίτη περίοδος αφορά τη διαχείριση της κρίσης. Εκεί θα μπορούσε να υποστηρίξει κανείς, τουλάχιστον σε ό,τι αφορά την περίοδο 2012-15 όπου το ΠΑΣΟΚ συγκυβέρνησε ως ήσσων εταίρος με τη Νέα Δημοκρατία, είναι η φορά που η συγκεκριμένη παράταξη έβαλε τη χώρα πάνω από το κόμμα, πληρώνοντας γι' αυτή την ασυνήθιστη για τους ψηφοφόρους της επιλογή μεγάλο εκλογικό τίμημα, εισάγοντας στη σύγχρονη πολιτική θεωρία τον όρο “pasokification”.
Σήμερα η παράταξη που κάποτε ξέραμε ως ΠΑΣΟΚ αναζητά μια νέα, τέταρτη εποχή. Η χώρα από την άλλη, χρειάζεται μια σοβαρή πολιτική δύναμη της κεντροαριστεράς που βεβαίως θα συνεχίσει να προτάσσει πολιτικά την ανάγκη ενός ικανού κράτους πρόνοιας και της αναδιανεμητικής φροντίδας για τους λιγότερο τυχερούς, αλλά ταυτόχρονα θα στηρίζει τις προτάσεις της στα πραγματικά δεδομένα της οικονομίας - ένας δύσκολος μετασχηματισμός. Σε κάθε περίπτωση, το σίγουρο είναι ότι ο λαϊκισμός και οι πολιτικές με πρόσκαιρο μεν κομματικό όφελος που όμως επιφέρουν δυσανάλογα μεγάλο συλλογικό κόστος μακροχρόνια αποδεδειγμένα πρέπει να αποφευχθούν.
Αν κάτι μας έμαθε το ΠΑΣΟΚ είναι πως οι πολιτικές στην οικονομία και την κοινωνία που καθιστούν την πολιτική ανταγωνισμό λαφυραγώγησης και πλειοδοσίας, από την στιγμή που αρχίσουν να εφαρμόζονται από μια κυβέρνηση, δύσκολα ανακόπτονται από τις επόμενες. Χρόνια πολλά στο ΠΑΣΟΚ λοιπόν και μακάρι ούτε αυτό, ούτε άλλες πολιτικές δυνάμεις να μην ξεκινήσουν ξανά τέτοιες καταστροφικές για την Ελλάδα και τους Έλληνες πολιτικές-χιονοστιβάδες.
