Του Αλέξανδρου Σκούρα
Πριν λίγες μέρες είδα την φανταστική ταινία 1917 που εξιστορεί μία απίθανη αποστολή δύο Άγγλων στρατιωτών κατά τη διάρκεια του 1ου Παγκοσμίου Πολέμου. Μία από τις σκέψεις που έκανα μετά ήταν ότι πλέον δεν πρέπει να ζει κανένας από τους βετεράνους αυτού του φρικιαστικού πολέμου. Όντως, ο τελευταίος βετεράνος, Florence Green, πέθανε το 2012 σε ηλικία 110 ετών. Ενώ γνωρίζω καλά ότι μέσα στον αιώνα που πέρασε από τον πόλεμο σίγουρα καταγράφηκαν πάμπολλα ιστορικά τεκμήρια, η ιδέα και μόνο ότι πλέον δεν ζει κανένας που να πολέμησε σε αυτόν δίνει μία αίσθηση μεγαλύτερης απόστασης από τη φρικαλεότητα του πολέμου.
Βέβαια, τα μαθήματα του 1ου παγκοσμίου πολέμου δεν ήταν αρκετά ώστε να αποφευχθεί ο 2ος, όμως το σύνολο της πολιτισμένης ανθρωπότητας αποδέχθηκε πως η πιθανότητα να ξαναζήσουμε τη φρικαλεότητα του Ολοκαυτώματος πρέπει να εκμηδενιστεί. Για τη χθεσινή παγκόσμια ημέρα μνήμης του Ολοκαυτώματος έχουν ήδη γραφτεί αρκετά. Από την θαρραλέα τοποθέτηση του Άδωνι Γεωργιάδη μέχρι την υπενθύμιση ότι ακόμα και στις μέρες μας οι Εβραίοι δεν είναι ασφαλείς σχεδόν σε καμία γωνιά του πλανήτη, οι επίκαιρες αναλύσεις αναδεικνύουν τη σοβαρότητα του θέματος. Όμως, σημασία δεν έχει μόνο να θυμόμαστε τον αντισημιτισμό και το σκοτάδι που εκφράζει μόνο μία φορά το χρόνο.
Ο αντισημιτισμός, τόσο στην Ελλάδα όσο και γενικότερα στη Δύση, δεν έχει ιδεολογική ταυτότητα δεξιάς ή αριστεράς. Οι μεν δεξιοί μισούν τους Εβραίους, άλλοτε από κόμπλεξ που σχετίζεται με το ποιος λαός είναι ο περιούσιος, άλλοτε για θρησκευτικούς και άλλοτε για πολιτικούς λόγους. Η αριστερά μετέχει και αυτή στο παιχνίδι με τις γνωστές θεωρίες συνωμοσίας περί Εβραίων που ελέγχουν την παγκόσμια οικονομία και τον καπιταλισμό ή με τις υπεραπλουστευτικές τοποθετήσεις στο μεσανατολικό. Όπως και να χει, ο αντισημιτισμός είναι εδώ, είναι ζωντανός, βεβηλώνει ακόμα και στις μέρες μας συναγωγές και εβραϊκούς τάφους και αποτυπώνεται ξεκάθαρα στις διάφορες δημοσκοπήσεις.
Οι φιλελεύθεροι είναι εξ ορισμού κατά κάθε μορφής ρατσισμού διότι ο ρατσισμός είναι από τη φύση του μία κολλεκτιβίστικη συμπεριφορά. Είτε μισείς κάποιον επειδή είναι Εβραίος, είτε επειδή είναι Μουσουλμάνος, στην ίδια πλάνη πέφτεις. Για τον φιλελεύθερο άνθρωπο σημασία έχει πρωτίστως το άτομο και όχι οι διάφορες συλλογικότητες στις οποίες μπορεί να ανήκει. Όμως, όπως έχουμε πει και παλαιότερα, ο τρόπος με τον οποίο μία κοινωνία αντιμετωπίζει τους Εβραίους έχει και μία ακόμα, πολύ ιδιαίτερη σημασία: Όπως οι ανθρακωρύχοι έπαιρναν μαζί τους στις στοές των ορυχείων κλουβιά με καναρίνια, έτσι και οι Εβραίοι είναι συνήθως τα πρώτα θύματα της κατάλυσης της φιλελεύθερης δημοκρατίας, και η στοχοποίησή τους η πρώτη προειδοποίηση για επικείμενες ευρύτερες καταστροφές.
Στη χώρα μας η φιλελεύθερη δημοκρατία δοκιμάζεται συνεχώς. Οι πληγές του λαϊκισμού που άνθισε με την κρίση δεν έχουν κλείσει και παρά την σχετική ηρεμία που βιώνουμε τα τελευταία δύο χρόνια, οι κίνδυνοι παραμένουν. Οφείλουμε λοιπόν να θυμόμαστε και να κρατάμε ζωντανή τη μνήμη του Ολοκαυτώματος διαρκώς και να μην το υπολογίζουμε μόνο ως τη σκοτεινότερη σελίδα του παρελθόντος αλλά και το πιο σκοτεινό σενάριο του μέλλοντος που πρέπει πάση θυσία να αποφύγουμε.
