Του Κυριάκου Αθανασιάδη
Έγραψε ένας καλός φίλος τις προάλλες, αναλύοντας τον συλλογισμό του για το τι πρέπει να κάνει η Ελλάδα, τι πρέπει να κάνουμε οι Έλληνες, για να φτάσουμε το επίπεδο άλλων χωρών και να μη γυρνάμε μια ζωή κυνηγώντας την ουρά μας σαν το σκυλί, κολλημένο όλο στο ίδιο σημείο:
«Ο στόχος μας πρέπει πια να είναι πιο εξειδικευμένος: μέσα σε πέντε ή δέκα χρόνια να βρούμε δύο, τρεις, πέντε, δέκα τομείς όπου θα έχουμε γίνει εμείς το παράδειγμα για τις φίλες (και καλύτερες από εμάς, σήμερα) ευρωπαϊκές χώρες. Δεν ξέρω ποιοι μπορεί να είναι αυτοί οι τομείς. Οι ειδικοί θα μας πουν. Ας προσπαθήσουμε ανάμεσα σε πενήντα να πετύχουμε τους πέντε. Μπορεί να είναι στην εκπαίδευση: να έχουμε μια κορυφαία πανεπιστημιακή σχολή Αρχαιολογίας ή μια κορυφαία πανεπιστημιακή σχολή Τουρισμού — με διεθνείς σπουδές. Ή και τις δύο. Μπορεί να είναι στην οικονομία: να έχουμε τόσα εκατομμύρια τόνους ελαιόλαδο που θα είναι το κορυφαίο και ασυναγώνιστο στον κόσμο — να έχουμε γυρίσει τρεις τηλεοπτικές σειρές που θα έχουν πουληθεί σε όλη τη Γη — να έχουμε συνδέσει τρία λιμάνια με όλη τη Βόρεια Ευρώπη. Μπορεί να είναι στην Υγεία: να έχουμε διπλασιάσει τις ερευνητικές δημοσιεύσεις από τα νοσοκομεία μας — να έχουμε ανατρέψει τους αρνητικούς πληθυσμιακούς μας δείκτες. Τέτοια πράγματα. Με εθνική συναίνεση, με προγράμματα υπό την επίβλεψη όλης της Βουλής, της κάθε Βουλής — γιατί οι εκλογές δεν είναι δυνατόν να αλλάζουν τέτοιους “μικρούς” εθνικούς στόχους δεκαετίας».
Ποιος θα μπορούσε να διαφωνήσει με κάτι τέτοιο; Σας προλαβαίνω: κανείς. Θα ήταν ανόητο — και αυτοκαταστροφικό. Μάλιστα, οι τομείς αυτοί, οι τομείς στους οποίους η Ελλάδα ΟΦΕΙΛΕΙ να είναι πρωτοπόρα, στους οποίους ΟΦΕΙΛΕΙ να επενδύσει όλο της το μέλλον, είναι ήδη γνωστοί. Δεν είναι υπό σκέψιν. Μόνο εγώ, ένας μέσος αναγνώστης του Τύπου (και διόλου του ειδικού Τύπου), τους γνωρίζω από πολλά δημοσιεύματα — όχι δημοσιογράφων, αλλά επιστημόνων ερευνητών. Οι «Πέντε Πυλώνες» και οι «Δέκα Πυλώνες» και οι «Δώδεκα Πυλώνες» της ελληνικής οικονομίας δεν είναι απόρρητοι. Είναι γνωστοί. Αλλά δεν ακολουθούνται (ακόμη…), και ασφαλώς δεν είναι προτεραιότητα καμιάς κοινής ελληνικής πολιτικής.
Είναι γνωστοί, ναι.
Η Ελλάδα είναι χώρα που ο υψηλός Τουρισμός κάθε είδους μπορεί και πρέπει να ευδοκιμήσει. Και, όχι, δεν εννοούμε τον τουρισμό τού all inclusive ή τα άθλια ψευδο-παραδοσιακά πιάτα που σερβίρονται —για να μην πούμε «πετιούνται στη μούρη» των τουριστών— στα περισσότερα τουριστικά μέρη. Αλλά τουρισμός υψηλού, το ξαναλέμε, επιπέδου (του πιο υψηλού που γίνεται) σε τομείς όπως ο Ιατρικός ή/και Γηριατρικός Τουρισμός, φέρ' ειπείν. Δεν είμαι από εκείνους που ισχυρίζονται ότι η Ελλάδα είναι η πιο όμορφη χώρα του κόσμου. Δεν υπάρχει «η πιο όμορφη χώρα του κόσμου». (Και αν υπήρχε δεν θα ήταν η Ελλάδα). Όμως η Ελλάδα διαθέτει συνολικά συγκριτικά πλεονεκτήματα έναντι ενδεχομένως και όλων των άλλων, πώς να το κάνουμε. Από το ανάγλυφο του εδάφους μέχρι την ποικιλομορφία του τοπίου, και από το κλίμα μέχρι την εγγεγραμμένη επάνω της ιστορία, ναι: δεν έχει δεύτερη. Η κατασκευή ΧΘΕΣ μεγάλων συνεδριακών κέντρων - παύλα - ξενοδοχειακών μονάδων που και αυτά δεν θα έχουν τα δεύτερά τους στον κόσμο είναι εκ των ων ουκ άνευ. Για να μη μιλήσουμε για τον Εκκλησιαστικό Τουρισμό ή για τόσους άλλους που, ναι, θα μας έκαναν επιτέλους τα «γκαρσόνια», όχι της Ευρώπης, αλλά του κόσμου.
Η Ελλάδα, με τα άπειρα νησιά της, διαθέτει τη μεγαλύτερη ακτογραμμή στην ήπειρο. Θαλασσινό νερό δεν σημαίνει μόνο ψάρεμα και κολύμπι, που ουσιαστικά γίνεται σε μια χούφτα παραλίες δεδομένου του συνολικού μήκους των ακτών, αλλά σημαίνει (μεταξύ άλλων) και εντατικές, στοχευμένες υδατοκαλλιέργειες υψηλότατου επιπέδου. Η χώρα μας μπορεί να τροφοδοτεί με ψάρια και θαλασσινά όλο τον πλανήτη — αντ' αυτού, δε, έχει σπαταλήσει όλους τους πόρους του Αιγαίου και εισάγει ψάρια από την Τουρκία.
Η Ελλάδα όφειλε ήδη να είναι πρωτοπόρος στον τομέα των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Και είναι, και θα παραμείνει για μία σειρά από λόγους, ουραγός. Ουραγός! Είναι τρομακτική η προσκόλλησή μας στον λιγνίτη, αίφνης, ή στο όραμα του πετρελαίου — μία ανόητη ιστορία που χρησιμοποιούν επιτήδειοι πολιτικοί (λέε με Καμμένο) για να κοροϊδεύουν τον κοσμάκη, τάζοντάς του σήμερα κέρδη από μία επένδυση που θα αποδώσει (ΑΝ ΑΠΟΔΩΣΕΙ και δεν εξελιχθείς σε φιάσκο) σε μία εικοσαετία και βάλε — για να μη μιλήσουμε για τις συνέπειες στο περιβάλλον, για τις αντιδράσεις των διαφόρων φορέων που θα πάνε ακόμη πιο πέρα το έργο κ.ο.κ.
Η Ελλάδα, όπως λέει και ο καλός φίλος στην ανάρτησή του, όφειλε να διαθέτει σχολές έστω μόνο ανθρωπιστικών επιστημών που να τις ζήλευε η Ivy League και τα μεγάλα πανεπιστήμια της Αγγλίας και της Γερμανίας. Σχολές που θα ήταν η #1 επιλογή, όχι μόνο φοιτητών από όλο τον κόσμο, αλλά και καθηγητών διεθνούς κύρους, που θα διαγκωνίζονταν για το ποιος θα πρωτοδιδάξει σε αυτές ένα εξάμηνο, «και μετά ας πεθάνω». Όφειλε. Και το οφείλει. Δεν είναι δυνατόν η Ελλάδα, από όλες τις χώρες, να μη θεραπεύει σε κορυφαίο επίπεδο τα Κλασικά Γράμματα ή τη Φιλοσοφία. Είναι σαν να μην παίζουν μπάλα στη Βραζιλία. (Ξέρω βέβαια πως εδώ ακόμα συζητάμε για την… ίδρυση ή μη ιδιωτικών πανεπιστημίων, λες και είμαστε στη χειρότερη περίοδο της κουβανικής δικτατορίας. Και εξακολουθούμε να μιλάμε για το «φοιτητικό κίνημα» με όρους κυνηγού κεφαλών. Τα ξέρω, ναι. Απελπισία).
Όπως και ξέρω ότι εδώ, σ' αυτά τα όχι άγια μεν αλλά μάλλον παλιά και καλοπατημένα χώματα ΠΡΕΠΕΙ να ιδρυθεί μία Ζώνη Καινοτομίας που στόχο της να έχει να φτάσει κάποτε την αντίστοιχη του Ισραήλ. Δεν χρειάζεται να περιβαλλόμαστε από τον αραβικό κόσμο για να το κάνουμε. Δεν χρειάζεται να είμαστε σε εμπόλεμη κατάσταση. Χρειάζεται απλώς να το κάνουμε. Όπως το έκαναν εκείνοι.
Που δεν είναι μόνο «η Σίλικον Βάλεϊ της Μέσης Ανατολής». Είναι μία όαση επιστημονικής και τεχνολογικής δραστηριότητας που δεν έχει προηγούμενο: αλλά που «μπορούμε» να τη μιμηθούμε. Πάρτε τη μονάδα αφαλάτωσης του Σορέκ, για παράδειγμα: είναι η μεγαλύτερη στον πλανήτη Γη. Πάρτε τους χιλιάδες επιστήμονες αυτού του μικρού κράτους που ασχολούνται με τις τεχνολογίες διαχείρισης νερού. Πάρτε την εταιρία στάγδην άρδευσης Netafim, που ξεκίνησε από ένα κιμπούτς μέσα στην έρημο Νέγκεβ πριν μισό αιώνα και έχει σήμερα εμπορική παρουσία σε πάνω από τις μισές χώρες του πλανήτη — μια εταιρία που εξάχει τεχνολογία αύξησης της γεωργικής παραγωγή από 15% έως και… 200% και αντίστοιχης μείωσης της κατανάλωσης νερού και λιπασμάτων στο μισό. Η ίδια η έρημος Νέγκεβ είναι καλλιεργούμενη σήμερα, αποδίδοντας πολύ μεγάλες παραγωγές, χρησιμοποιώντας αστικά λύματα που έχουν υποβληθεί σε κατάλληλη επεξεργασία. Ακόμη και αυτά τα ψαράκια, που τα λέμε «Νέμο» από την ομώνυμη ταινία, καλλιεργούνται στο Ισραήλ — μέσα στην έρημο. Τα ψάρια! Και τα εξάγουν παντού.
Ιδέες, «πυλώνες» (και σχέδια ίσως) υπάρχουν. Αλλά εδώ προτιμούμε να μιλούμε για τις… γερμανικές αποζημιώσεις. Πετώντας στα μούτρα του παραλοϊσμένου κοσμάκη τερατώδη ψέματα, ασυναρτησίες και φούμαρα.
Μόνο που σώνεται σιγά-σιγά το λάδι στο καντήλι μας. Κι ας είναι το καλύτερο του κόσμου.
