Του Αλέξανδρου Σκούρα
Σήμερα ανακοινώνονται οι βάσεις και χιλιάδες νέες και νέοι θα σπεύσουν στις σχολές ανά την Ελλάδα για να αποκτήσουν γνώσεις και εφόδια που θα τους επιτρέψουν να ζήσουν μια καλή, παραγωγική ζωή. Μέσα σε αυτό το κλίμα της ημέρας, η στήλη θα τολμήσει τρεις προβλέψεις σχετικά με τα σημερινά αποτελέσματα:
Πρόβλεψη 1η: Η ελληνική παράνοια θα συνεχιστεί
Φέτος προβλέπεται ότι 75.000 (τρεις στους τέσσερις) εξεταζόμενοι θα μπουν σε κάποια σχολή. Το ποσοστό μπορεί να φαίνεται μεγάλο ή ικανοποιητικό όμως ο αριθμός των εισακτέων στα πανεπιστήμια δεν αποτελεί κατάλληλο δείκτη για την επιτυχή εκπλήρωση της κοινωνικής μας υποχρέωσης να προσφέρουμε εκπαίδευση στη νεολαία της χώρας. Πέρα από το προφανές, ότι δηλαδή ένας στους τέσσερις υποψηφίους δεν θα αποκτήσει πρόσβαση στη “δημόσια και δωρεάν” παιδεία που οι γονείς του φορολογήθηκαν 18 χρόνια προκειμένου να την αποκτήσει, το ελληνικό σύστημα κάνει ακόμα μεγαλύτερη ζημιά. Φανταστείτε μία μαθήτρια που θέλει να περάσει στη νομική. Αν δεν περάσει στη νομική αλλά σε μία άλλη, άσχετη με το αντικείμενο, το κράτος μας λέει στην φανταστική μαθήτρια ότι δεν θα σπουδάσει το αντικείμενο που επιθυμεί. Τελεία και παύλα (αφού στη χώρα δεν αναγνωρίζονται μη-κρατικά πανεπιστήμια). Αυτός ο brutal τρόπος με τον οποίο το κράτος μας κόβει τα φτερά των νέων μας οφείλεται αποκλειστικά στο άρθρο 16 και το κρατικό μονοπώλιο στην τριτοβάθμια εκπαίδευση που αυτό επιβάλλει. Μπορεί μετά από δεκαετίες χρήσης αυτού του φαύλου και ανορθολογικού συστήματος να μας φαίνεται παράξενο, αλλά το πόσο έγραψε μία μαθήτρια σε μία εξέταση, σε έναν συγκεκριμένο χρόνο και χώρο, δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να είναι επαρκής λόγος για να της στερηθεί το δικαίωμα να σπουδάσει αυτό που επιθυμεί.
Θα απαντήσει κάποιος καλοπροαίρετος ότι το σύστημα είναι αντικειμενικό και αδιάβλητο. Δεν θα διαφωνήσουμε. Δεν τίθεται τέτοιο θέμα (αν και για παράδειγμα αδικούνται τα παιδιά που είναι άρρωστα τις ημέρες των εξετάσεων) διότι με τις πανελλήνιες μπορούμε να κρίνουμε επί ίσοις όροις 100.000 υποψηφίους. Το πρόβλημα δεν έχει να κάνει με τη διαβλητότητα ή την αντικειμενικότητα των πανελληνίων αλλά με το σύστημα καθαυτό. Ο λόγος που έχουμε αυτές τις εξετάσεις είναι επειδή το κράτος έχει το μονοπώλιο στις θέσεις εισαγωγής. Αν θεωρήσουμε ότι αυτό το μονοπώλιο είναι σωστό, τότε δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα με τις πανελλήνιες.
Στις περισσότερες ανεπτυγμένες χώρες που διαθέτουν καλά πανεπιστήμια, οι φοιτητές ανταγωνίζονται και πάλι για μία θέση στις σχολές που επιθυμούν, αλλά τα κριτήρια μπαίνουν από τις ίδιες τις σχολές και λαμβάνουν υπόψη τους, πέρα από τα αποτελέσματα σε αντίστοιχες εξετάσεις, πράγματα όπως τους βαθμούς, τον χαρακτήρα, την ηγετικότητα, την προσήλωση ή ακόμα και τις συστατικές επιστολές. Δεν κρίνουν το μέλλον των 18χρονων τους μέσα σε 10 ώρες γραπτών εξετάσεων.
Τι σας φαίνεται πιο δίκαιο και αντικειμενικό από τα δύο;
Πρόβλεψη 2η: Οι περισσότεροι φοιτητές δεν θα σπουδάσουν αυτό που θέλουν
Μία από τις σημαντικές συνέπειες των παραπάνω είναι ότι χιλιάδες παιδιά δεν θα σπουδάσουν αυτό που θέλουν. Η συστημική αυτή “καρπαζιά” που δίνει το ελληνικό σύστημα στους φοιτητές του συμβάλλει σε πολλά δεινά που χαρακτηρίζουν την κοινωνία μας. Τα ελληνόπουλα της δικής μου γενιάς, που αποφοίτησε πριν το 2000, έμαθαν από μικρά ότι πρέπει να περάσουν στη νομική, την ιατρική, ή την αρχιτεκτονική για να βγάζουν καλά λεφτά όταν θα μεγαλώσουν ή τουλάχιστον να πάρουν ένα πτυχίο που να τους ανοίγει την πόρτα στο “ελληνικό όνειρο” μίας θέσης στο δημόσιο. Ενώ οι δύο αυτές προσεγγίσεις διαφέρουν πολύ ως προς το πόσο καλός μαθητής πρέπει να είναι είναι κανείς για να τις εκπληρώσει, έχουν ένα κοινό που προκύπτει από την έλλειψη καινοτομίας και δυναμισμού την τριτοβάθμια εκπαίδευση: αποστρέφονται το ρίσκο.
Τα παιδιά μας μαθαίνουν από μικρά να λειτουργούν με πρώτο γνώμονα την ασφάλεια και όχι την επιδίωξη της ευτυχίας τους. Η τραγική ειρωνεία είναι ότι στην ηλικία των 18 υπάρχει χρόνος και για ρίσκα και για πειραματισμούς, ιδιαίτερα αν η προσδοκούμενη ανταμοιβή είναι η επαγγελματική ή προσωπική ευτυχία μέσω της επιστημονικής γνώσης και της ενασχόλησης με αυτή. Το σύστημά μας δεν επιτρέπει τέτοια πράγματα.
Πρόβλεψη 3η: Η εξαγωγή μυαλών θα συνεχιστεί
Φυσικά, οι Έλληνες γονείς και μαθητές γνωρίζουν ότι το σύστημα είναι προβληματικό και για αυτό σπεύδουν κατά χιλιάδες κάθε χρόνο στα πανεπιστήμια του εξωτερικού. Αυτή η τεράστια πληγή για τη χώρα μας, δεν αφορά μόνο το ανθρώπινο κεφάλαιο που δεν επιστρέφει στη χώρα μετά τις σπουδές του αλλά και τα τεράστια ποσά που δαπανούν τα νοικοκυριά μας προκειμένου να πληρώσουν δίδακτρα, ενοίκια, και διατροφές στις μεγαλουπόλεις της Ευρώπης και των ΗΠΑ για τους περίπου 40.000 Έλληνες φοιτητές του εξωτερικού. Οι λιγότερο τυχεροί, που δεν έχουν πρόσβαση σε αυτά τα χρήματα, θα καταλήξουν σε κάποιο ιδιωτικό κολλέγιο που ενώ δεν αναγνωρίζεται στη χώρα μας, το αναγνωρίζουν τα μεγάλα πανεπιστήμια του εξωτερικού. Αρκετοί και από αυτούς θα φύγουν από τη χώρα μας αλλά για μεταπτυχιακές σπουδές αυτή τη φορά.
Το δυστυχές της όλης υπόθεσης είναι ότι τίποτα από όλα αυτά δεν ήταν υποχρεωτικό από κάποια ξένη δύναμη που θέλει το κακό μας. Το έχουμε κάνει μόνοι μας στον εαυτό και τα παιδιά μας. Ας ελπίσουμε ότι οι γενιές που περνούν την κακουχία του κεντρικού σχεδιασμού στην τριτοβάθμια εκπαίδευση θα είναι λίγες ακόμα.
