Είναι πιστεύω ευρέως γνωστό πλέον ότι το να μην τα πηγαίνει η χώρα μας και τόσο καλά σε κάποιον διεθνή δείκτη δεν αποτελεί ιδιαίτερη έκπληξη. Υπάρχουν πολλά πεδία στα οποία μπορούμε να βελτιωθούμε σε σχέση με άλλες χώρες, ακόμη και της γειτονιάς μας, αλλά και πεδία όπου οι επιδόσεις μας είναι απλά και ξεκάθαρα απογοητευτικές.
Στη δεύτερη αυτή κατηγορία, η πιο ντροπιαστική - τουλάχιστον, όπως το βλέπω εγώ - επίδοση της χώρας μας είναι σε ό,τι αφορά τη φιλανθρωπία, και συγκεκριμένα τον Δείκτη World Giving Index που δημοσιεύει τα τελευταία δέκα χρόνια το Charities Aid Foundation (CAF).
Η βαθμολογία αυτού του Δείκτη διαμορφώνεται από τις απαντήσεις που δίνουν οι πολίτες μιας χώρας σε τρεις απλές ερωτήσεις και συγκεκριμένα αν στον τελευταίο μήνα βοήθησαν κάποιον ξένο ή άγνωστο σ’ αυτούς που χρειαζόταν βοήθεια, αν δώρισαν χρήματα σε κάποιον φιλανθρωπικό σκοπό, ή αν προσέφεραν από τον χρόνο τους σε μια οργάνωση.
Ήδη σας έχω προδιαθέσει ότι δεν τα πηγαίνουμε και τόσο καλά. Όμως μάλλον η θέση μας είναι ακόμη χειρότερη απ’ αυτή που φαντάζεστε. Με συνολικό σκορ 16/100 η χώρα μας κατατάσσεται στην 125η θέση παγκοσμίως έναντι 126 χωρών για ολόκληρη την τελευταία δεκαετία, με μόνη χειρότερη χώρα την Κίνα.
Πού πήγε λοιπόν το φιλότιμό μας, η ανθρωπιά και η φιλοξενία μας; Μια πρώτη και εύκολη απάντηση έχει να κάνει με την οικονομική κρίση, που περιόρισε σημαντικά το διαθέσιμο εισόδημα των Ελληνίδων και των Ελλήνων και συνεπώς και τις χρηματικές δωρεές σε φιλανθρωπικούς σκοπούς. Εύλογο. Όμως γιατί τότε, δεν είδαμε τα χρόνια της κρίσης μια έκρηξη στην προσφορά χρόνου και εργασίας σε φιλανθρωπικούς φορείς, σε συσσίτια για παράδειγμα, σε κοινωνικά φροντιστήρια και γενικότερα σε δράσεις για την ανακούφιση των συμπολιτών μας που επλήγησαν περισσότερο;
Εδώ, τα πράγματα δυσκολεύουν, αλλά μάλλον η απάντηση περιλαμβάνει σε μεγάλο βαθμό και τις συνήθειες που μας δημιούργησε η δομή του κοινωνικού κράτους στη χώρα μας τις τελευταίες πολλές δεκαετίες.
Οι Έλληνες έχουμε συνηθίσει να πληρώνουμε πάρα πολλά χρήματα για ένα κράτος που κάνει πάρα πολύ λίγα σε ανταπόδοση. Το τεράστιο κράτος πρόνοιας των τελευταίων δεκαετιών, παρά την μυθική του αναποτελεσματικότητα - μας έκανε να πιστεύουμε ότι από την στιγμή που καταβάλλουμε ένα τόσο μεγάλο μέρος του εισοδήματός μας για να το συντηρήσουμε, καλύπτουμε έτσι πλήρως υποχρεώσεις μας προς τον πλησίον. Η απορία “πού είναι το κράτος;” όσο κι αν εκνευρίζει εμάς τους φιλελεύθερους, είναι εντέλει εύλογη όταν σκεφτεί κανείς πως με τα χρήματα που επί δεκαετίες πληρώναμε για το κράτος, θα έπρεπε αυτό να επιλύει αμέσως το οποιοδήποτε κοινωνικό πρόβλημα.
Κι έτσι, πέσαμε σε έναν πολύ κακό συνδυασμό: Από τη μία μεριά, πιστέψαμε ότι το κράτος αναλαμβάνει πλήρως το ηθικό μας βάρος έναντι των συνανθρώπων μας. Από την άλλη, κυρίως λόγω του τεράστιου αυτού μεγέθους και της αναποτελεσματικότητας του κράτους μας, βρεθήκαμε τα τελευταία χρόνια χωρίς πόρους και χωρίς κουράγιο να συμμετάσχουμε σε φιλανθρωπικές δράσεις.
Θα γίνουμε πιο γενναιόδωροι και φιλάνθρωποι στο μέλλον, αν βελτιωθεί η οικονομική κατάσταση της χώρας και ενισχυθεί η ατομική ελευθερία και πρωτοβουλία; Κανείς δεν μπορεί φυσικά να το πει με βεβαιότητα. Πάντως, βάσει του δείκτη, η χώρα που καταλαμβάνει την πρώτη θέση τα τελευταία 10 χρόνια είναι οι ανάλγητα καπιταλιστικές Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής. Αυτό για όσους επιμένουν ότι μπορεί να μην έχουμε πλήρη οικονομική ελευθερία, αλλά τουλάχιστον διατηρούμε έτσι, κρατώντας τον καπιταλισμό σε μια απόσταση, την ανθρωπιά και την αλληλεγγύη μας.
