Του Αλέξανδρου Σκούρα
Ακούγεται, και μάλλον ισχύει, ότι η νέα κυβέρνηση σκοπεύει να ρυθμίσει την αγορά του A?i?r?b?n?b? στη χώρα μας. Είναι μια ακόμη προσπάθεια του κράτους, δηλαδή κάποιων φορέων και λειτουργών του, να βάλει ένα όριο σε μια δράση υπολογίζοντας την ωφέλιμη χωρητικότητα της οικονομίας. Αυτό που βλέπουμε στο Airbnb το είδαμε και στο Uber (πόσα οχήματα επ' αμοιβή μεταφοράς ανθρώπων χωρά η Αθήνα;), το είδαμε στις τηλεοπτικές άδειες, το βλέπουμε υπό μία ευρύτερη έννοια σε πάμπολλα παραδείγματα δημόσιας πολιτικής.
Πώς όμως θα υπολογίσει ακόμη και ο σοφότερος και δικαιότερος εμπειρογνώμων πόσο ακριβώς Airbnb χωρά η οικονομία; Τι ακριβώς στοιχεία θα λάβει υπόψη του; Πώς θα σταθμίσει τα διαφορετικά συμφέροντα των ιδιοκτητών, των ανθρώπων που ζουν στην πόλη και ψάχνουν να νοικιάσουν και των τουριστών; Πώς θα μας πείσει να συμφωνήσουμε με τους αριθμούς στους οποίους θα καταλήξει;
Εντέλει, το σημαντικότερο πολιτικό ερώτημα είναι το τελευταίο. Ξεκάθαρα: Δεν υπάρχει κάποιος αντικειμενικός τρόπος να εκτιμήσει ένας κρατικός ρυθμιστής πόσο από κάτι χωρά στην οικονομία, να εντοπίσει επιστημονικά το σημείο μέχρι του οποίου κάτι είναι συλλογικά επωφελές και πέραν του οποίου γίνεται συλλογικά επιβλαβές, ή το σημείο όπου η συλλογική ωφέλεια μεγιστοποιείται. Πολύ περισσότερο μάλιστα όταν το πρόβλημα που θέλει να αντιμετωπίσει η ρύθμιση οφείλεται σε μεγάλο βαθμό σε προηγούμενες αντίστοιχες κρατικές ρυθμίσεις (στην περίπτωση του Airbnb για παράδειγμα, στη φορολογία των ενοικίων, το ασφυκτικό καθεστώς των διατηρητέων, τις προβλέψεις της χρυσής βίζας, την απαξίωση ολόκληρων γειτονιών της πόλης λόγω των πολλαπλών εκφάνσεων της κρίσης κλπ κλπ). Σε κάθε περίπτωση, το κεντρικό ερώτημα που αφορά τον ρυθμιστή και τους πολιτικούς προϊσταμένους είναι πόσοι θα συμφωνήσουν και πόσοι θα διαφωνήσουν με την εκάστοτε προτεινόμενη ρύθμιση.
Αυτό βεβαίως δεν σημαίνει αναγκαστικά ότι από τη ρύθμιση αυτή θα πρέπει να ωφελούνται περισσότεροι απ' όσοι θα πλήττονται. Μπορεί για παράδειγμα τα οφέλη να μοιράζονται σε λίγους, και άρα αυτοί να έχουν το κίνητρο να τα διεκδικήσουν θερμότερα, και τα κόστη να κατανέμονται σε τόσους πολλούς ώστε να μην γίνονται αισθητά. Μπορεί η κοινή γνώμη να πιστεύει ότι μια βλαβερή ρύθμιση θα έχει θετικά αποτελέσματα είτε λόγω ανεπαρκούς πρόσβασης στα δεδομένα, είτε λόγω σύγχυσης των καλών προθέσεων με τα παραγόμενα αποτελέσματα, είτε εξαιτίας μιας συστηματικής επικοινωνιακής εκστρατείας συγκεκριμένων ομάδων. Μπορεί μια κυβέρνηση να μη χρειάζεται να ικανοποιήσει τους περισσότερους, αλλά μόνο εκείνους ακριβώς που χρειάζεται ώστε να διαμορφώσει πλειοψηφία.
Αν όλα αυτά σας φαίνονται υπερβολικά περίπλοκα, αυτό συμβαίνει γιατί όντως είναι. Μια πολύ πιο απλή λύση αυτού του προβλήματος θα ήταν η εξής: Η οικονομία χωρά τόσα, όσα τα άτομα εθελουσίως και χωρίς να καταπατούν τα δικαιώματα άλλων ατόμων δείχνουν με τη συμπεριφορά τους ότι χωρά. Η οικονομία χωρά όσα Airbnb όσα αποδειχθούν οικονομικώς αποτελεσματικά για ιδιοκτήτες και πελάτες, και τόσα κανάλια όσα μπορέσουν να είναι κερδοφόρα.
Εδώ λοιπόν έγκειται ο ρόλος των δεξαμενών σκέψης: Να αναδεικνύουν τα αποτελέσματα της κάθε προτεινόμενης πολιτικής, τις συναρτήσεις των κινήτρων όλων των παικτών που πολιτικού παιχνιδιού, τη διαδικασία που κρίνει εντέλει τέτοιου είδους αποφάσεις. Και ειδικά για μια φιλελεύθερη δεξαμενή σκέψης, επιπροσθέτως, να αναδεικνύει τους λόγους που η δικαιότερη και αποτελεσματικότερη διαρρύθμιση είναι τις συντριπτικά περισσότερες φορές αυτή που προάγει αποτελεσματικότερα την ατομική ελευθερία.
