Του Αλέξανδρου Σκούρα
Κατά καιρούς οι χρήστες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης επιδίδονται σε διάφορες ασκήσεις που ενώ κανείς δεν ξέρει πως ξεκινούν αποκτούν μαζικό χαρακτήρα. Τέτοιες ασκήσεις μπορεί να αφορούν τις 10 αγαπημένες ταινίες, τα 5 σημαντικότερα βιβλία, ή (το πιο πρόσφατο) το ποστάρισμα δύο φωτογραφιών, μία τωρινή και μία προ δεκαετίας. Όσο και να μας ενδιαφέρει το να δούμε τις ρυτίδες, τα περίεργα κουρέματα, τη νιότη ή τη γήρανση στα πρόσωπα τα δικά μας ή των φίλων μας στο facebook, πολύ μεγαλύτερη σημασία έχει η άσκηση που πέρασε ο πλανήτης μας την τελευταία δεκαετία.
Ο Σουηδός οικονομολόγος Johan Norberg, γνώριμος στους αναγνώστες της στήλης, πήρε την πρωτοβουλία και δημοσίευσε το πλανητικό «ten year challenge» για να αναδείξει με τον καλύτερο τρόπο την τεράστια πρόοδο που έχει λάβει χώρα σε όλο τον κόσμο κατά την τελευταία δεκαετία.
Το γράφημα του Norberg συγκρίνει τα βασικότερα δεδομένα που αφορούν την ανθρωπότητα: Ακραία φτώχεια, παιδική θνησιμότητα, νεανικό αλφαβητισμό και το παγκόσμιο προσδόκιμο ζωής. Τα αποτελέσματα που μας δίνουν οι εγκυρότεροι οργανισμοί, όπως η Παγκόσμια Τράπεζα, η UNESCO, ή ο ΟΗΕ, είναι εκπληκτικά.
Ως ακραία φτώχεια λογίζεται η καταστροφική οικονομική δυσμένεια, η αδυναμία των συνανθρώπων μας να φάνε ένα πιάτο φαΐ, να έχουν μία σταθερή στέγη πάνω από το κεφάλι τους και να έχουν πρόσβαση σε πόσιμο νερό. Αυτά μεταφράζονται σε οικονομικούς όρους ως εισόδημα μικρότερο του 1,9 δολαρίου ημερησίως. Το 2008 περίπου το ? του πλανήτη ανήκε σε αυτή την κατηγορία. Φέτος, μόλις το 8% βιώνει καθεστώς απόλυτης φτώχειας. Είναι αυτό λόγος να πανηγυρίζουμε; Και ναι και όχι. Αφενός το 8% του πληθυσμού της γης είναι τεράστιος αριθμός. Ο πόνος των συνανθρώπων μας που βρίσκονται σε καθεστώς ακραίας φτώχειας είναι υπαρκτός και το πρόβλημα παραμένει πολύ σημαντικό. Όμως, η ραγδαία μείωση φτώχειας που επιτελείται στις αναπτυσσόμενες χώρες μας δίνει αρκετές ελπίδες ώστε να μπορούμε να ελπίζουμε στην εξαφάνιση της ακραίας φτώχειας μέσα στην επόμενη δεκαετία.
Το δεύτερο συγκλονιστικό στοιχείο είναι η μείωση κατά 2% περίπου της παιδικής θνησιμότητας, δηλαδή του ποσοστού παιδιών κάτω των 5 που χάνουν τις ζωές τους πρόωρα. Μάλιστα, αν συγκρίνουμε τη χρονιά που μας πέρασε με το 1990, βλέπουμε ότι η παιδική θνησιμότητα υποχώρησε κατά 58%, πράγμα που σημαίνει ότι από εκεί που πέθαινε 1 παιδί στα 11 πρόωρα, πλέον χάνουμε 1 στα 26. Αμφιβάλλει κανείς για το αν 1 στα 26 είναι πολύ μεγαλύτερο από το επιθυμητό; Φυσικά όχι. Υπάρχει λόγος να πανηγυρίζουμε την τεράστια μείωση; Φυσικά ναι.
Αντίστοιχες βελτιώσεις έχει να επιδείξει η ανθρωπότητα και στους τομείς της μακροζωίας και της εκπαίδευσης. Στη δεκαετία που μας πέρασε ο αναλφαβητισμός των νέων μειώθηκε από 11,3% στο 8,6% και το προσδόκιμο ζωής αυξήθηκε κατά 2,4 χρόνια στο διάστημα μόλις της περασμένης δεκαετίας. Αυτές οι καλές ειδήσεις φυσικά περνούν σχεδόν απαρατήρητες από τα μέσα ενημέρωσης με αποτέλεσμα αρκετοί συνάνθρωποί μας να νομίζουν ότι ο πλανήτης και η ανθρωπότητα πάνε από το κακό στο χειρότερο. Εξάλλου, πρωτοσέλιδα και έκτακτα δελτία ειδήσεων δεν θα δούμε για τα 2,4 χρόνια που κατά μέσο όρο ζούμε παραπάνω αλλά για όλους τους πολέμους, τις τρομοκρατικές ενέργειες, την πείνα ή την φτώχεια που βιώνουν ακόμα αρκετά μέρη του κόσμου. Αυτό πουλάνε τα ΜΜΕ γιατί αυτό ανταμείβουμε εμείς οι πολίτες.
Για του λόγου το αληθές, το παρακάτω γράφημα που αποδεικνύει πέραν κάθε αμφιβολίας την προκατάληψη των μέσων ενημέρωσης υπέρ των αρνητικών ειδήσεων:
Something is getting worse: the news. (From Steven Pinker's Enlightenment Now) pic.twitter.com/cqVXN6RDON
— Johan Norberg (@johanknorberg) February 21, 2018
Το παραπάνω γράφημα αποτυπώνει τον τόνο της ειδησεογραφικής κάλυψης των μεγαλύτερων διεθνών μέσων ενημέρωσης. Η λογική του γραφήματος είναι ότι όσο πιο χαμηλή η επίδοση, τόσο πιο αρνητική η ειδησεογραφική κάλυψη των κύριων ειδήσεων. Για να γίνει αντιληπτό το πόσο κακή δουλειά έχουν κάνει τα μέσα στην κάλυψη της δραστικής βελτίωσης της ανθρώπινης κατάστασης από τον κόσμο, αρκεί να σημειώσουμε ότι σήμερα ο τόνος των ειδήσεων είναι πιο αρνητικός από ότι ήταν στα μέσα της δεκαετίας του ''70.
Δύο τα συμπεράσματα από όλα αυτά: Το πλανητικό facebook ten year challenge ήταν άκρως επιτυχημένο. Η ανθρωπότητα σήμερα είναι πιο πλούσια, πιο υγιής, πιο εκπαιδευμένη και πιο ανθεκτική από ότι ήταν πριν 10 χρόνια. Επίσης, τα μέσα ενημέρωσης συνεχίζουν να μοιράζουν μιζέρια και αρνητικότητα περισσότερο από όσο η πραγματικότητα επιβάλλει. Μέχρι να αντιστραφεί και η επίδοση των μέσων, τα μεγάλα άλματα της ανθρωπότητας θα συνεχίσουν να περνούν απαρατήρητα, ακριβώς όπως και οι φωτογραφίες που βάλαμε στο facebook.
