Του Κυριάκου Αθανασιάδη
Πώς φυλακίζεις μια χώρα; Ή καλύτερα: Πώς φυλακίζεις μια ευρωπαϊκή χώρα σήμερα, τη δεύτερη δεκαετία του 21ου αιώνα;
Η απάντηση θα νομίζουν πολλοί ότι είναι προφανής και παλιά — η πιο δοκιμασμένη: «Μα, τι σχέση έχει ο τόπος και ο χρόνος; Απλώς εγκαθιστάς δικτατορία». Σωστά, ναι, αλλά το πράγμα συχνά είναι πιο μπερδεμένο, πιο δύσκολο — πιο «πολυπλόκαμο». Δεν μιλάμε για μια περίοδο δύο κουρασμένες δεκαετίες όλες κι όλες μετά από τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, ας πούμε, οπότε μπορούσες να βγάλεις τα τανκς και, αν ήσουν τυχερός, να καταλάμβανες μέσα στη νύχτα όλα τα στρατηγικά σημεία της πρωτεύουσας ρίχνοντας λίγες ντουφεκιές όλες κι όλες και συλλαμβάνοντας δυο κλούβες πολιτικούς, εκδότες, τραπεζίτες και άλλους ανθρώπους-κλειδιά.
Μιλάμε για σήμερα. Και σήμερα —ναι, τα πράγματα άλλαξαν πολύ από τότε, είμαστε πια ένας άλλος πλανήτης— χρειάζεσαι κάθε διαθέσιμο δεσμό με τις ισχυρές χώρες, πρέπει να εξακολουθείς να είσαι μέλος διεθνών θεσμών, ομοσπονδιών, οργανισμών και ενώσεων κρατών, είναι ζωτικής σημασίας να είσαι σε θέση να εισπράττεις κονδύλια, να επισκέπτεσαι πρωτεύουσες ελεύθερων χωρών, να διαπραγματεύεσαι —ή να παριστάνεις ότι διαπραγματεύεσαι—, να δείχνεις ασφαλώς ένα δημοκρατικό πρόσωπο. Πρέπει να εκλεγείς.
Κανείς δεν δέχεται πια σε ένα τραπέζι συνομιλιών έναν τύπο με στολή και παράσημα, ακόμη και αν έρχεται από μια χώρα με πλούσια κοιτάσματα υδρογονανθράκων. Οι πάντες θα τον απέκλειαν μέσα σε λίγες ώρες, η χώρα του θα αποκλειόταν από κάθε πιθανή συμμαχία και ένωση, οι κάνουλες ρευστότητας θα έκλειναν, και η οικονομική και διπλωματική δυσπραγία που θα επιβαλλόταν θα άλλαζε τη ζωή των πολιτών σε τέτοιο βαθμό, που η εσωτερική πίεση στην όποια κυβέρνηση θα ήταν απολύτως δυσανάλογη με τα όποια κέρδη θα αποκόμιζε διά της εξουσίας της. Δώρον άδωρον δηλαδή.
Εκείνο που χρειάζεσαι, πλην των εκλογών, είναι στήριξη από ανθρώπους που μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε καίριες θέσεις (στη Δικαιοσύνη, στα ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα, και σε όσα θεσμικά όργανα κριθούν πρώτης προτεραιότητας ή έχουν καλά περιθώρια κέρδους), στιβαρά ελεγχόμενα ΜΜΕ, και εκφοβισμό των Τριακοσίων.
Η στήριξη από τα «λευκά κολάρα» που θα σε ακολουθήσουν είναι το υπ' αριθμόν ένα όπλο σου. Θέλεις ανθρώπους να διοικήσουν υπηρεσίες και οργανισμούς (ξέρουν δεν ξέρουν από διοίκηση). Ουσιαστικά, είναι το αντίθετο των ανθρώπων που αντιστέκονται στις χούντες συνήθως. Στην περίπτωσή μας, αν θέλουμε οπωσδήποτε να μιλήσουμε για την Ελλάδα και καθώς δεν κάνουμε λόγο για τους μετακλητούς του χιλιάρικου εδώ πέρα, δεν εννοούμε περισσότερα από χίλια άτομα πάνω-κάτω. Περίπου τόσοι άλλωστε έδρασαν ενεργά κατά της χούντας, όπως λέει και ο Απόστολος Δοξιάδης μιλώντας για την επικείμενη έκδοση του νέου μυθιστορήματός του: «Σε μια ομιλία στην Οξφόρδη, μαζί με τον Σταύρο Τσακυράκη, τους είχαμε υπολογίσει σε 1.000, δηλαδή έναν στους 10.000 Έλληνες. Στατιστικά, το ίδιο ποσοστό ανθρώπων μπορεί να πάθει ένα σοβαρό ατύχημα χρησιμοποιώντας την τουαλέτα». Χίλιοι αντιστάθηκαν τότε, χίλιοι θα χρειάζονταν και σήμερα για να στηρίξουν κάτι παρόμοιο. Μία η άλλη.
Όσο για τα ΜΜΕ, δεν χρειάζεται να πούμε πολλά, έχει μιλήσει πολύ πριν από εμάς η λογοτεχνία, πριν καν τη χρυσή εποχή της Επιστημονικής Φαντασίας. Ο λόγος της εξουσίας είναι πιο δυνατός, και πιο κοφτερός, από οποιαδήποτε λόγχη και από οποιονδήποτε υποκόπανο. Οπότε, καταλαμβάνοντας τα κρατικά ΜΜΕ και εξαγοράζοντας, υπονομεύοντας ή διώκοντας όλα τα άλλα, έχεις ήδη διανύσει τον μισό δρόμο για να στήσεις την εξουσία σου. Μπορείς, ας πούμε, να μην έχεις λεωφορεία για να μετακινηθεί ο πληθυσμός, ή τα λεωφορεία σου να είναι απαρχαιωμένα, αναξιόπιστα, λερά και κυρίως ακριβοθώρητα, αλλά εσύ να προπαγανδίζεις τη… διαστημική υπηρεσία σου. Ναι, υπάρχουν λαοί που κάτι τέτοιο θα έπιανε. Ελέγχοντας τα μίντια, ελέγχεις σε μεγάλο βαθμό (σε όσον ακριβώς σού χρειάζεται) τη σκέψη.
Οπότε, σου μένουν μόνο οι Τριακόσιοι. Δεν μιλάμε για τους βουλευτές εδώ, τους 300 του Κοινοβουλίου. Πρόκειται μόνο περί αριθμητικής συμπτώσεως — και, άλλωστε, η πλειοψηφία των βουλευτών είναι κατ' ανάγκην με το μέρος σου, αλλιώς πώς θα ψηφίζεις τα νομοσχέδια; Είπαμε, έχεις εκλεγεί.
Όχι. Μιλάμε για τους άλλους Τριακόσιους: αυτούς που πρέπει να έχεις από κοντά, αυτούς που πρέπει να εκφοβίζεις διακριτικά αλλά ξεκάθαρα, να μπαίνεις κρυφά σπίτι τους πλην αφήνοντας κάποια ίχνη και «μηνύματα» ώστε να το καταλάβουν, να δηλώνεις συχνά-πυκνά την παρουσία σου στη ζωή τους, να τους δείχνεις με τον ένα ή τον άλλο τρόπο ότι καλό για αυτούς θα ήταν να σωπάσουν, να πάψουν να παράγουν ό,τι είναι αυτό που παράγουν, να κάτσουν στην άκρη και να μην πολυμπλέκονται.
Δεν χρειάζεται να το κάνεις σε δέκα εκατομμύρια πολίτες ή σε τριακόσιες χιλιάδες κόσμο. Σου αρκούν αυτοί οι Τριακόσιοι.
Έτσι φυλακίζεις μια ευρωπαϊκή χώρα σήμερα, τη δεύτερη δεκαετία του 21ου αιώνα, έτσι τη σπρώχνεις λίγο-λίγο έξω από τη Δύση, έτσι την κρατάς στα χέρια σου και έτσι ταΐζεις με επιδόματα και πλατιά πατρικά χαμόγελα τους υπηκόους σου.
Απλώς καμιά φορά ξεχνάς ότι κάποιοι από αυτούς τους Τριακόσιους δεν θα σε ακούσουν. Και ότι θα προβάλουν αντίσταση.
