Με αφορμή την κυριακάτικη συνέντευξη τύπου του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη, αναφέρθηκε ότι υπάρχουν σκέψεις για υποχρεωτική θητεία στα 18. Μεταξύ άλλων λοιπόν ακούστηκαν κάποιες απόψεις πως θα έπρεπε να στρατευθούν και οι γυναίκες. Ευκαιρία δοθείσης θα αναφέρουμε τη βάση και το σκεπτικό της στράτευσης των γυναικών στο Ισραήλ.
Με την ίδρυση του Ισραηλινού στρατού, η κυβέρνηση αποφάσισε να στρατολογήσει τις γυναίκες βάσει νόμου που απαιτεί υποχρεωτική θητεία. Αυτό το εξαιρετικό μέτρο ήταν κυρίως το αποτέλεσμα της έλλειψης στρατιωτικού προσωπικού και της έννοιας του «εθνικού στρατού» του Μπεν-Γκουριόν.
Με την πάροδο των ετών και ειδικά τις τελευταίες δεκαετίες, η έννοια της ισότητας των φύλων έχει καταστεί επίσης σημαντική για τη συζήτηση της στρατιωτικής θητείας και όλο και περισσότεροι ρόλοι έχουν ανοιχτεί στις γυναίκες που υπηρετούν στην IDF. Η IDF είναι από τους μοναδικούς στρατούς στον κόσμο που στρατολογεί τις γυναίκες στις τάξεις του βάσει ενός υποχρεωτικού νομοσχεδίου. Οι γυναίκες υπηρέτησαν στην IDF κατά την ίδρυσή της το 1948, και το 1949 υπηρέτησαν στο γυναικείο σώμα, που ιδρύθηκε από γυναίκες αξιωματικούς που είχαν υπηρετήσει στο βρετανικό στρατό.
Ο πρώτος πρωθυπουργός του Ισραήλ, Νταβίντ Μπεν-Γκουριόν, έδωσε δύο εξηγήσεις για την απόφαση του αυτή. Από τη μια, η στράτευση των γυναικών ήταν αναγκαία για την ασφάλεια του νεοσύστατου εβραϊκού κράτους. Και επιπλέον, ήθελε να περάσει το μήνυμα της ισότητας των δυο φύλων στον κοινωνικό ιστό του Ισραήλ.
Αυτές οι δύο εξηγήσεις θεωρούνται ως οι βασικές αρχές του εθνικού στρατιωτικού μοντέλου σύμφωνα με το οποίο ιδρύθηκε και η IDF και η οποία εξακολουθεί να συνεχίζεται ως σήμερα και είναι μια σχέση μεταξύ του στρατού και της ισραηλινής κοινωνίας. Η άποψη ότι οι γυναίκες καταρτίζονται επειδή η IDF είναι εθνικός στρατός και ως εκ τούτου πρέπει να εφαρμόσει την αρχή της ισότητας σε όλα τα τμήματα της κοινωνίας και παραμένει αδιαμφισβήτητη, όπως και η προσέγγιση που υποστηρίζει ότι οι ανάγκες ασφαλείας απαιτούν το δυναμικό ανδρών και γυναικών της ισραηλινής κοινωνίας και χρησιμοποιείται στο μέγιστο δυνατό βαθμό.
Ωστόσο, παρά τον πειρασμό να δούμε την Ισραηλινή κοινωνία ως εγγύηση προόδου στην προώθηση της ισότητας των φύλων, αυτή η νοοτροπία δεν αντικατοπτρίζει πάντα την πραγματικότητα. Όπως θα δούμε, οι γυναίκες καταρτίζονται βάσει ενός υποχρεωτικού νόμου που αντικατοπτρίζει το στρατιωτικό μοντέλο και δεν προχωρά πολύ προς την κατεύθυνση της εξασφάλισης της pro forma ισότητας. Ας δούμε τρεις παράγοντες που έχουν επηρεάσει την ένταξη των γυναικών στην IDF :
1. Η αντίληψη της IDF ως εθνικός στρατός
2. Απαιτήσεις ασφαλείας
3. Κοινωνικές διαδικασίες που συμβάλλουν ή υπονομεύουν την ισότητα των φύλων
Η συνδρομή των γυναικών
Τον Οκτώβριο του 1949, περίπου ενάμιση χρόνο μετά τη διακήρυξη της ίδρυσης του Κράτους του Ισραήλ, το Ινστιτούτο Εφαρμοσμένης Κοινωνικής Έρευνας διεξήγαγε μια δημοσκόπηση που ρωτούσε το κοινό αν ήταν υπέρ των ίσων δικαιωμάτων για τις γυναίκες και πράγματι το 92% ήταν υπέρ. Ωστόσο, διατυπώθηκαν απόψεις σχετικά με το ζήτημα, κατά πόσον οι γυναίκες πρέπει να στρατεύονται κατά τη διάρκεια της ειρήνης (με άλλα λόγια, εάν πρέπει να υπάρχει υποχρεωτική στρατολόγηση για γυναίκες) : 52,5% ήταν υπέρ και 47,5% ήταν κατά. Οι πολιτικοί του Ισραήλ, μεταξύ των οποίων και ο Νταβίντ Μπέν- Γκουριόν, ήταν ξεκάθαροι ως προς αυτό. Ο Μπέν Γκουριόν πίστευε ότι το κράτος θα πρέπει να απαιτεί τόσο από τις γυναίκες όσο και από τους άνδρες να συνεισφέρουν το ίδιο στην κοινωνία. Ωστόσο, παρά την αυστηρή στάση του Μπέν Γκουριόν σχετικά με την ισότητα των φύλων, στην αρχή οι γυναίκες είχαν το δικαίωμα να υπηρετούν στο στρατό μόνο ως υπάλληλοι γραφείου, νοσοκόμες και δασκάλες.
Επέκταση των στρατιωτικών υπηρεσιών από τις γυναίκες
Η άποψη σύμφωνα με την οποία οι γυναίκες ανήκαν στο σπίτι, και οι άνδρες στις πρώτες γραμμές επικράτησε επίσης μετά τον πόλεμο του Γιόμ Κιππούρ το 1973, μια εποχή έντονης ανισότητας των φύλων, παρά το γεγονός ότι μια γυναίκα ήταν πρωθυπουργός εκείνη την εποχή . Κατά τη διάρκεια εκείνης της περιόδου, οι γυναίκες αποκλείστηκαν από το να συμμετέχουν στα τρία κύρια καθήκοντα του πολέμου : στρατιωτική άμυνα, πολιτική διοίκηση και στρατιωτική παραγωγή.
Μετά τον πόλεμο, λόγω της ανάγκης να αναδιοργανωθούν τα στρατεύματά, ο στρατός υιοθέτησε μια νέα και διευρυμένη πολιτική σχετικά με την τοποθέτηση των γυναικών σε στρατιωτικούς ρόλους, επιτρέποντας στις γυναίκες να εκπαιδευτούν για ρόλους που, μέχρι τότε, ήταν μόνο για άνδρες. Ωστόσο, μπορούμε να αναφέρουμε εκτεταμένα μέτρα που ελήφθησαν κατά τη διάρκεια του χρόνου σχετικά με τη στρατιωτική θητεία των γυναικών, όπως η άρση των περιορισμών που υπήρχε μέχρι τότε για την παρουσία των γυναικών σε κάποιο πεδίο μάχης, ιδιαίτερα στα σύνορα , και την κατάργηση του τμήματος Defense Service Law (κάτι σαν στρατοδικείο) που απαριθμούσε θέσεις στις οποίες δεν μπορούσαν να συμμετάσχουν γυναίκες. Ας αναφέρουμε ενδεικτικά μερικά παραδείγματα :
Σήμερα περπατώντας κανείς ακόμα και στην πιο μικρή πόλη του Ισραήλ θα δει γυναίκες ντυμένες στο χακί όπου κουβαλούν το λεγόμενο «λουκάνικο» που λέμε στην Ελλάδα και το όπλο τους. Δεν ξέρω αν η ελληνική κοινωνία είναι έτοιμη για κάτι τέτοιο, αλλά από τη στιγμή που υπάρχουν γυναίκες στελέχη στον ελληνικό στρατό γιατί όχι να μην υπάρχουν και ως οπλίτες.
Πηγές:
1)State of Israel, Institute for Applied l Social Research (October 1949). Public Opinion on… Drafting Women into the Army and Equalizing Women’s Rights, Publication 10
2) Einat Lachover, “Women in the Six Days War through the eyes of the media.” Israel 13 (2008): 38.
