Το 2020 η Ρουμανία είχε ένα εξαιρετικό οικονομικό αποτέλεσμα, ίσως το καλύτερο της Ευρώπης. Για το 2021 θα έχει μία από τις μεγαλύτερες αυξήσεις της Ευρώπης, περνώντας κατά 3,5% τα επίπεδα του 2019. Ταυτόχρονα όμως φέτος με δεδομένη τη σύσταση της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε όλες τις χώρες να μην αφήσουν τους προϋπολογισμούς τους να τιναχθούν στον αέρα για άλλη μία χρονιά, η νέα κεντροδεξιά κυβέρνηση της Ρουμανίας με πρωθυπουργό τον τεχνοκράτη Florin Citu είχε δύο επιλογές:
- Να αυξήσει τους φόρους, προσδοκώντας σε αύξηση των εσόδων της.
- Να κρατήσει σταθερούς τους φόρους και να κόψει έξοδα από το δημόσιο, εκεί που αποδεδειγμένα υπάρχει σπατάλη, ανοίγοντας τη συζήτηση για μεγάλες αλλαγές σε μισθούς και συντάξεις από το 2022, μετά από διάλογο και μελέτη.
Επέλεξε το δεύτερο, στέλνοντας ένα ισχυρό μήνυμα σε όλους επενδυτές και επιχειρούντες, ότι η φορολογία 1% ή 3% επί του τζίρου για τζίρο ως 1.000.000 Ευρώ θα παραμείνει άθικτη, όπως θεσπίστηκε το 2009. Το ίδιο και η φορολογία 16% επί των κερδών για εταιρείες με τζίρο άνω του 1.000.000 Ευρώ, όπως θεσπίστηκε το 2005.
Με τους μισθούς των δημοσίων υπαλλήλων να έχουν περάσει τα 1.000 Ευρώ καθαρά, κατά μέσο όρο και αυτούς του ιατρικού προσωπικού να έχουν περάσει κατά πολύ τους Ελληνικούς, κανείς δεν μιλά πλέον για χαμηλόμισθους. Όμως είναι η ώρα για μεταρρυθμίσεις και όπως επιβεβαιώθηκε και πάλι η χώρα προτιμά μία καπιταλιστική οικονομία και όχι συγκεκαλυμμένο κομμουνισμό. Που θα οδηγήσει η επιλογή αυτή;
Οι ρεαλιστικές (αλλά εξωφρενικές για την Ελλάδα) ανακοινώσεις του Ρουμάνου πρωθυπουργού
Την περασμένη εβδομάδα εξήγησα αναλυτικά γιατί η Ρουμανία έπεσε λίγο πέρσι και θα ανέβει πολύ φέτος, έχοντας σειρά πλεονεκτημάτων όπως χαμηλή φορολογία, οικονομία και παραγωγή απλωμένες σε πολλούς κλάδους, πολίτες με σημαντικό διαθέσιμο εισόδημα, υποδανεισμένους, μεγάλη ροή Ευρωπαϊκών κονδυλίων και ισχυρότατη οικοδομική δραστηριότητα, με τα μισά νέα διαμερίσματα να αγοράζονται στα σχέδια και χωρίς δανεισμό.
Στην Ελλάδα δεν συζητάμε «βλασφημίες» για απολύσεις στον δημόσιο τομέα (ακόμη και για τον Οργανισμό Κωπαϊδας). Αν κάποιος φύγει από το δημόσιο, θα πρέπει να βγει στη σύνταξη.
Στη Ρουμανία δεν είναι τέλειοι στο θέμα των δημοσίων υπαλλήλων, όμως έχουν άλλη προσέγγιση, όπως διατυπώθηκε από τον ίδιο τον πρωθυπουργό τις προηγούμενες ημέρες:
- «Παγώνουν οι μισθοί στο δημόσιο, οι υπερωρίες θα πληρώνονται μόνο με ημέρες άδειας».
- «Οι συντάξεις θα αυξάνονται σύμφωνα με τον πληθωρισμό + το 50% της αύξησης του μέσου μισθού».
- «Αχρείαστα επιδόματα θα κοπούν από το 2022». Πρώτα στη σειρά αυτά σχετικά με τον κορωνοϊό, αλλά και άλλα υπαλλήλων σε νομαρχίες, πχ «χρήσης υπολογιστή».
- «Όλο το πλέγμα των επιδομάτων του δημοσίου θα επανασχεδιαστεί από το μηδέν, έτσι ώστε τα επιδόματα εφεξής θα συνδεθούν με την παραγωγικότητα».
- «Την ώρα που δεν έχει χρησιμοποιηθεί η πλειοψηφία των κουπονιών για διακοπές που δώσαμε το 2019 και το 2020 (σ.σ. >450 εκ. Ευρώ), δεν υπάρχει λόγος να τα δώσουμε φέτος. Ας χρησιμοποιηθούν τα παλιά και βλέπουμε»
- «Ετοιμάζουμε νέο νόμο που θα συνδέσει τις συντάξεις με τις εισφορές που έχουν καταβληθεί».
- «Σε επιχειρήσεις του ευρύτερου δημοσίου τομέα που υπάρχει πλεονάζον προσωπικό και κακοδιαχείριση, θα γίνουν απολύσεις».
- «Όποια δημόσια επιχειρήση θέλει επιχορήγηση ενώ καταγράφει μεγάλες ζημιές, θα πρέπει να φέρει πλάνο ριζικής αναδιοργάνωσης ως τον Ιούνιο. Μετά θα ελέγξουμε αν αρχίσει να το εκτελεί. Διαφορετικά δεν θα πάρει λεφτά. Αυτονόητα σε τέτοιες εταιρείες απαγορεύονται οι αυξήσεις».
Προτιμάμε να κόψουμε υπερβάλλουσες δαπάνες, παρά λεφτά από τις επενδύσεις. Θα δώσουμε το 5,5% του ΑΕΠ μας για επενδύσεις, 12,5 δις Ευρώ, μιας και πρέπει να συγχρηματοδοτήσουμε τις τεράστιες επενδύσεις με Ευρωπαϊκά κονδύλια που εξασφαλίσαμε».
Απολύσεις / νοικοκύρεμα και στην Αυτοδιοίκηση
Όλα αυτά συμβαίνουν την ώρα που οι νέοι Αυτοδιοικητικοί που εξελέγησαν κυρίως με τις δυνάμεις της Κεντροδεξιάς προχωρούν σε αντίστοιχες κινήσεις στους Δήμους και τις Νομαρχίες τους. Μετά τις απολύσεις στη Νομαρχία της Oradea και άλλες τέτοιες παρεμβάσεις, ο μπροστάρης στο «νοικοκύρεμα» είναι ο νέος μητροπολιτικός Δήμαρχος Βουκουρεστίου, ο Nicusor Dan. Ανέλαβε τον Δήμο μετά από 12 χρόνια παρουσίας σοσιαλιστών στο τιμόνι του.
Έχει καταγγείλει περισσότερες από 100 περιπτώσεις κακοδιαχείρισης πόρων. Ένα παράδειγμα από αυτές είναι η «δημοτική επιχείρηση τουρισμού». Το 2019 είχε την εξής εικόνα:
Έσοδα προϋπολογισμού: 1.050.000 Ευρώ
Έξοδα προϋπολογισμού: 710.000 Ευρώ
Επενδύσεις: 25.000 Ευρώ
Ζημίες χρήσης: - 836.000 Ευρώ
Η επιχείρηση ιδρύθηκε το 2017, είχε 9 εργαζομένους και ως το τέλος του 2019 είχε «καταφέρει» να συσσωρεύσει ζημίες ύψους 1.400.000 Ευρώ, παρά το ότι επιδοτήθηκε από τον Δήμο με 2.700.000 Ευρώ. Σε 3 χρόνια συμμετείχε σε μερικές διεθνείς εκθέσεις, έφτιαξε ένα Info Point και μία ιστοσελίδα... (Σας θυμίζουν κάτι όλα αυτά; )
Έτσι ο νέος δήμαρχος θα κλείσει 22 από τις 26 δημοτικές επιχειρήσεις και θα απολύσει τους υπαλλήλους τους, ενώ έχει ήδη απολύσει διψήφιο αριθμό υπαλλήλων από τον Δήμο, κόβει παράλογες δαπάνες («να ανακατασκευάσουμε τα ήδη υπέροχα πάρκα μας με... 85.000.000 Ευρώ» όπως είχε προτείνει κάποιος παλιός διευθυντής) και κατευθύνει όλα τα κονδύλια στις επενδύσεις που θα βελτιώσουν τη ζωή των δημοτών.
Τα αποτελέσματα της επιλογής μείωσης του κράτους
Έτσι η Ρουμανία με αυτή της την επιλογή θα πετύχει μερικά πολύ ενδιαφέροντα αποτελέσματα:
- Μέση άνοδο 5% την τετραετία 2021 – 2024, από τις μεγαλύτερες στην Ευρώπη
- Μείωση του (τελικού, όχι πρωτογενούς) ελλείμματος στο 2,89% το 2024
- Δημόσιο χρέος στο 55% του ΑΕΠ
- Το ποσό της μισθοδοσίας των δημοσίων υπαλλήλων θα πέσει από το 9,8% του ΑΕΠ το 2021 στο 9,1% το 2022, με στόχο το 8% το 2024.
Τι σημαίνει η επιλογή εξορθολογισμού του δημοσίου και η διατήρηση των επενδύσεων και των χαμηλών φόρων
Έτσι το 2021 η Ελλάδα θα κάνει δειλά βήματα διατήρησης κάποιων μειώσεων φόρων, που για τη Ρουμανία οι φόροι αυτοί θα θεωρούνταν τεράστιοι. Την ίδια ώρα ο Ελληνικός δημόσιος τομέας δεν θα θιγεί και η έμφαση θα πέσει στην απονομή συντάξεων σε όλους όσους καθυστερούν να τις πάρουν.
Στη Ρουμανία θα ακολουθήσουν άλλον δρόμο. Όπως λέει ο πρωθυπουργός της «Είμαι εναντίον της αύξησης της φορολογίας, έτσι δεν πετυχαίνεις τίποτε». Για αυτό και θα κόψουν από το δημόσιο και θα στηρίξουν τον ιδιωτικό τομέα, αυτόν που γεννά χρήματα και πλούτο, με τον οποίο θα πληρωθεί το δημόσιο (εμείς αυτό ακόμη δεν το έχουμε καταλάβει ως πλειοψηφία).
Οι επιχειρήσεις δεν θα βρεθούν αντιμέτωπες με εκπλήξεις, όπως δεν βρέθηκαν ούτε καν όταν η χώρα είχε μπει σε μνημόνιο. Και τότε το βάρος έπεσε στις απολύσεις και περικοπές από το δημόσιο, ενώ στον ιδιωτικό τομέα η φορολογία έμεινε χαμηλή και αυξήθηκε μόνο ο ΦΠΑ.
Δεν είναι καλό ή κακό. Είναι απλώς επιλογή
Όλο αυτό δεν είναι καλό ή κακό. Είναι απλώς η επιλογή που κάνει μία χώρα, για το τι δρόμο θέλει να ακολουθήσει τα επόμενα χρόνια.
Στην Ελλάδα όπου οι καθηγητές πανεπιστημίου καταγγέλλουν την υπουργό παιδείας επειδή θέλει να βάλει τάξη στο χάος των ΤΕΙ και ΑΕΙ, η πλειοψηφία σκέφτεται διαφορετικά. Προτιμά το κράτος να υπερδανείζεται + να υπερφορολογεί τον ιδιωτικό τομέα, έτσι ώστε μετά να γίνεται αναδιανομή προς άλλη κατηγορίες πολιτών. Είτε με τη μορφή πρόωρων συντάξεων, είτε με επιδόματα παντός είδους και προσλήψεις στο δημόσιο.
Η Ρουμανία με τους υποπολλάπλασιους φόρους που έχει σε σχέση με την Ελλάδα συγκεντρώνει περισσότερα έσοδα παρά το ότι έχει χειρότερο εισπρακτικό μηχανισμό. Επίσης πλέον πληρώνει καλύτερα τους δημοσίους υπαλλήλους της σε σχέση με την Ελλάδα, το ίδιο και περίπου τους μισούς συνταξιούχους της, ενώ μοιράζει επιδόματα άνω των 15 δις Ευρώ τον χρόνο.
Όμως παράλληλα ξέρει ότι αν αυξήσει τους φόρους, σε λίγο θα εισπράττει λιγότερα. Επίσης προτιμάει στη χώρα να στηριχθεί πρώτα η παραγωγή, το επιχειρείν και οι επενδύσεις, παρά να κατευθυνθούν όλα τα χρήματα για συντάξεις, μισθούς και επιδόματα.
Οι Ρουμάνοι με τις επιλογές που κάνουν στοχεύουν από τα 210 δις Ευρώ ΑΕΠ που είχαν το 2020 να φτάσουν τα 270 – 280 δις το 2025.
Το ΑΕΠ της Ελλάδας εκτιμάται ότι το 2020 υποχώρησε στα 160 δις Ευρώ. Εμείς άραγε θα μπορέσουμε να φτάσουμε τα 200, ακολουθώντας τον δικό μας δρόμο;
* Ο κ. Ηλίας Π. Παπαγεωργιάδης ([email protected]) είναι διευθύνων σύμβουλος της MORE στη Ρουμανία, που περιλαμβάνει και τη MORE Consulting, επί χρόνια μία εκ των κορυφαίων συμβουλευτικών εταιριών στη Ρουμανία.
