Του Αλέξανδρου Σκούρα
Λίγες ώρες πριν, ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλτ Τραμπ έγραψε στο αγαπημένο του μέσο κοινωνικής δικτύωσης, το τουίτερ, έναν ακόμη ύμνο προς τον προστατευτισμό. Σε σχετικά ελεύθερη μετάφραση είπε τα εξής: “Είμαι ο Άνθρωπος των Δασμών. Όταν άνθρωποι ή χώρες έρχονται να λεηλατήσουν τον μεγάλο πλούτο της Χώρας μας, θέλω να πληρώσουν για το προνόμιο να το κάνουν αυτό. Αυτός θα είναι πάντα ο καλύτερος τρόπος να μεγιστοποιούμε την οικονομική μας ισχύ. Αυτή την στιγμή εισπράττουμε δισεκατομμύρια δολάρια σε Δασμούς. ΝΑ ΚΆΝΟΥΜΕ ΞΑΝΆ ΤΗΝ ΑΜΕΡΙΚΗ ΠΛΟΥΣΙΑ”.
Ο οικονομικός προστατευτισμός του Τραμπ είναι ένα από τα βασικά χαρακτηριστικά της διακυβέρνησής του. Είναι επίσης και το σημείο που περιπλέκει όσο λίγα άλλα τον πολιτικό ανταγωνισμό στις ΗΠΑ: Αφενός οι Ρεπουμπλικανοί, παράταξη παραδοσιακά φιλική προς την οικονομία των ελεύθερων αγορών, αισθάνονται την ανάγκη σήμερα - τουλάχιστον πολλοί από αυτούς - να συνταχθούν με τον πρόεδρο που εξέλεξαν στην επιβολή δασμών έναντι των εμπορικών τους εταίρων. Ακόμη πιο μπλεγμένη είναι η κατάσταση για τους Δημοκρατικούς, που ενώ σήμερα στεγάζουν πολιτικά πρόσωπα υψηλού προφίλ που μιλούν ανοιχτά για υπέρ του “δημοκρατικού σοσιαλισμού”, όπως ο Μπέρνι Σάντερς και η Αλεξάντρια Οκάσιο-Κόρτεζ, είναι ταυτόχρονα η παράταξη που επί προεδριών Κλίντον και Ομπάμα προώθησε αποφασιστικά την απελευθέρωση του εμπορίου. Σήμερα οι Δημοκρατικοί αμφιταλαντεύονται ανάμεσα σε δύο παραδόσεις και στην ανάγκη άσκησης αντιπολίτευσης σε μια από τις πιο εμβληματικές στρατηγικές επιλογές του Τραμπ.
Σε κάθε περίπτωση όμως, ο προστατευτισμός του Τραμπ είναι μια λάθος πολιτική - μια πολιτική που, για να παραθέσουμε τον Φρεντερίκ Μπαστιά που αποκάλυψε με πάταγο την πλάνη πάνω στην οποία βασίζεται - κοιτά μόνο το αμέσως ορατό αποτέλεσμα παραβλέποντας τις σημαντικότατες αρνητικές συνέπειες.
Η επιβολή δασμών σε καμία περίπτωση δεν πλουτίζει τη χώρα που τους επιβάλλει. Πρώτα απ' όλα υποχρεώνει τους πολίτες της να αγοράζουν ακριβότερα αγαθά και υπηρεσίες. Υποχρεώνει και τις επιχειρήσεις να αγοράζουν ακριβότερα εισαγόμενες πρώτες ύλες, αλλά και επιβάλλει και έμμεσες επιβαρύνσεις καθώς τις περισσότερες φορές οι χώρες που πλήττονται από τους δασμούς ανταποδίδουν με δικούς τους.
Εντέλει, ούτε οι εργαζόμενοι στους κλάδους που υποτίθεται ότι “προστατεύει” ο προστατευτισμός δεν ευνοούνται. Οι κηροποιοί της παραβολής του Μπαστιά που αιτούνται από το κράτος να τους προστατεύσει έναντι του επιθετικού εκείνου ξένου ανταγωνιστή που τους κλέβει μέσω του αθέμιτου ανταγωνισμού του, τις δυνατότητες να πουλήσουν τα προϊόντα τους (δηλαδή του ήλιου), γρήγορα θα έβλεπαν ότι αν τα σχέδιά τους πετύχαιναν, το βάρος το οποίο θα φόρτωναν στις πλάτες των πελατών τους εντέλει θα μετακυλιόταν και σ' εκείνους. Ήδη, τα μέχρι σήμερα δεδομένα δεν δείχνουν κάποιο όφελος για τις αμερικανικές επιχειρήσεις, τις θέσεις εργασίας και τους μισθούς, τις οποίες “προστατεύει” με τους δασμούς του ο Τραμπ - μάλλον το αντίθετο.
Η πιο επικίνδυνη βέβαια επίπτωση του προστατευτισμού είναι άλλη: η επιβολή δασμών υπονομεύει τις σχέσεις συνεργασίας, αλληλεξάρτησης και κοινότητας συμφέροντος μεταξύ ανθρώπων και επιχειρήσεων σε διαφορετικές χώρες, που είναι και η αποτελεσματικότερη διασφάλιση για την αποτροπή των συγκρούσεων και του πολέμου. Ο καλύτερος τρόπος να μην περνά ο στρατός τα σύνορά μιας χώρας, είναι να τα περνάνε τα εμπορεύματα. Και απ' ό,τι φαίνεται, ο Τραμπ δεν δείχνει προς το παρόν να ανησυχεί για την έξαψη των παθών που φέρνει η μετατροπή του οικονομικού συναγωνισμού στον ανταγωνισμό του μηδενικού ή και αρνητικού αθροίσματος.
Ο Τραμπ, αν όντως πιστεύει όσα λέει και δεν πρόκειται για ένα διαπραγματευτικό χαρτί - ενδεχόμενο που γίνεται ολοένα και λιγότερο πιθανό όσο περνά ο χρόνος - κάνει λάθος. Και οι συνέπειες του λάθους αυτού θα είναι σοβαρές όχι μόνο για τις ΗΠΑ, αλλά και για ολόκληρο τον κόσμο: στην ευημερία, την καταπολέμηση της φτώχειας, τις θέσεις εργασίας, την εμπέδωση της δημοκρατίας στις χώρες όπου αυτή σήμερα αναδύεται, στην παγκόσμια ειρήνη. Και στην περίπτωση αυτή, ο Tariff Man θα είναι όντως ένας παγκόσμιος αντιήρωας.
