Ο Συνδεδεμένος, ή Ονλάιν Άνθρωπος, συγκινείται περισσότερο από όσο συγκινούνταν τα άτομα του είδους μας σε όλα τα προηγούμενα εξελικτικά τους στάδια μαζί. Με μια ευκολία που οι θρησκείες, οι βασιλείς, τα έπη και η τηλεόραση θα τη ζήλευαν, το ίντερνετ, σαν μία πελώριων διαστάσεων προέκταση του νευρικού μας συστήματος (αλλόκοτα πελώριων), μας μετατρέπει σε μία τόσο βαθιά δεξαμενή προσλαμβανουσών —και, ως εκ της φύσεώς της, τόσο πάγκοινη που κάνουν τα (δισ)εκατομμύρια των Συνδεδεμένων να μοιάζουν με ένα άτομο όλο κι όλο έτσι όπως κολυμπούν στα βάθη της—, που πλέον είτε δεν μπορείς παρά να ταυτιστείς με οτιδήποτε, οπουδήποτε και οποτεδήποτε κι αν συμβεί, είτε να βρίσκεσαι διαρκώς υπό καθεστώς συγκίνησης ανεξαρτήτως αφορμών — ή και χωρίς πρόσφατη αφορμή: τόσο που να νιώθεις πως δεν αντέχεις άλλο.
Προ μερικών δεκαετιών, ένας σεισμός που θα έπληττε με τρομερή σφοδρότητα μια χώρα της Νοτιοανατολικής Ασίας θα περνούσε από τα πρωτοσέλιδα στις μέσα σελίδες των ευρωπαϊκών εφημερίδων μέσα σε ένα εικοσιτετράωρο, ή άντε δύο μαζί με την κυριακάτικη έκδοση, ενώ ακόμη και το τσουνάμι του 2004 δεν θα κινητοποιούσε όλη την ανθρωπότητα με τον τρόπο και στον βαθμό που την κινητοποίησε αν δεν μεταδίδονταν τόσο πολλά στοιχεία και τόσες εικόνες μέσω των μπλογκ σε πραγματικό χρόνο. Και, για να το πούμε κι αυτό, άραγε ποιος έμαθε για τις πλημμύρες στην Κίνα το 1931, που σκότωσαν τόσα εκατομμύρια ανθρώπους, ΜΕΣΑ στο 1931; Αν συνέβαιναν σήμερα, δεν θα μιλούσαμε παρά μόνο γι’ αυτές.
Ή μήπως όχι; Ναι, αν το καλοσκεφτείς, μάλλον όχι τελικά. Θα μιλούσαμε αποκλειστικά για τις πλημμύρες, τις καταστροφές και τους νεκρούς και πάλι για μερικές ημέρες μόνο. Στη συνέχεια ο παγκόσμιος οίστρος θα τιθασευόταν κάπως, και η κοινή προσοχή των Συνδεδεμένων θα αποτραβιόταν, σαν τα νερά του ποταμού Γιανγκτσέ, καθώς η προσοχή μας θα μοιραζόταν μεταξύ των βιβλικών σινικών πλημμυρών και κάποιων πιο επίκαιρων θεμάτων — το ντεπόζιτο του μέλλοντός μας με γεγονότα που σοκάρουν, συγκινούν και κινητοποιούν είναι έτσι κι αλλιώς ήδη ξέχειλο.
Αυτό νομίζουμε ότι είναι κάτι δεδομένο, και κάτι στο οποίο υποκύπτουμε όλοι. Και φυσικά είναι καλό. Παρά ταύτα, άλλο η συγκίνηση, η ενσυναίσθηση, η δυσφορία, η έγνοια, η αγωνία, το σοκ, ή και οι τύψεις ακόμα, όλα αυτά δηλαδή που αντανακλούν την ανθρωπιά μας για τον Άλλο, και άλλο η στενοχώρια που πηγάζει από μέσα μας. Η στενοχώρια είναι κάτι πολύ προσωπικό, κι ας φαίνεται να έχει το ίδιο αλμυρά δάκρυα με τις πρώτες. Μάλιστα, όπως το νύχι του αντίχειρά μας μπορεί να μας κρύψει ολόκληρο το φεγγάρι, έτσι και η δικιά μας λύπη έχει το γνώρισμα να σκεπάζει όλες τις άλλες, όσο φρικτές κι αν είναι. Η ξαφνική απώλεια, πες, του πορτοφολιού σου θα σε κάνει αμέσως να ξεχάσεις τις πυρκαγιές στην Αυστραλία και τον αφανισμό των χαριτωμένων ζώων, λες και η Αυστραλία πέφτει στην άλλη άκρη του σύμπαντος κόσμου — ή σαν να ’ναι κάτι που συνέβη παλιά, σαν κάτι δηλαδή που ήδη πρόλαβε να χωνέψει η Ιστορία. Ακόμα «χειρότερα»: τι να σου πουν τα δακρυσμένα κοάλα και τα αγκαλιασμένα καγκουρό, αν λάβεις στο κινητό σου ένα μήνυμα με λόγια που δεν ήθελες ποτέ να σου πει εκείνος από όλους τους ανθρώπους που πρωτίστως σε ενδιαφέρει; Ή, ακόμα χειρότερα, αν δεν το λάβεις καν; Αν δεν σου στείλει; Ένα ανύπαρκτο «κάτι» συσκοτίζει ή διαγράφει μέσα μας έναν όγκο υπαρκτού πένθους.
Σε αντίθεση με τις επιτυχίες μας, μικρές και μεγάλες, αν και Συνδεδεμένοι —ή ίσως ακριβώς γι’ αυτό—, δύσκολα κοινοποιούμε τις προσωπικές μας δυσκολίες. Ακολουθώντας μία παλαιότατη παράδοση που εξελικτικά μάς βοήθησε πολύ, και ξέροντας πως για τους άλλους δεν είμαστε το κέντρο του κόσμου (και στ’ αλήθεια δεν είμαστε), συνήθως τις κρύβουμε, και κουνάμε το κεφάλι όταν κάποιος μοιράζεται τις δικές του. Και ίσως σ’ αυτό το χαρακτηριστικό μας να κρύβεται και μια κάποια παραίνεση σχετικά με τον τρόπο που «επικοινωνούμε» τον πόνο μας για το κακό του πλανήτη, αν φυσικά θα θέλαμε να την ακούσουμε.
Η κοινή εμπειρία ξέρει ότι η υπερέκθεση των συναισθημάτων μας αμβλύνει την όποια δυνατότητά μας να βοηθήσουμε, αν ποτέ θα θέλαμε όντως να βοηθήσουμε (και να μη λυπόμαστε μόνο, πράγμα κάπως κουραστικό). Επί παραδείγματι, και καθώς είναι αδύνατον να ανακουφιστεί ένα πληγωμένο ζώο σε μια μακρινή ήπειρο με τις προσευχές και τις οιμωγές μας, ίσως να συνέφερε όλα τα εμπλεκόμενα μέρη να βλέπαμε αν περνά από το χέρι μας η βοήθεια σε ένα πληγωμένο (ή πεινασμένο, ή φοβισμένο) ζώο στη γειτονιά μας. Ή το να μη «μολύναμε» τον κάδο της ανακύκλωσης πετώντας εκεί μέσα σκουπίδια που δεν ανακυκλώνονται. Ο altra cosa.
Ο κατάλογος των τέτοιων παραδειγμάτων πρέπει να συνταχθεί από τον καθένα μας. Αλλά στο τέλος, ακόμη και μόνο ένα στοιχείο να περιέχει αυτός ο κατάλογος, θα είναι σημαντικότερος από όλη τη γνήσια συγκίνηση του Συνδεδεμένου — του Ονλάιν Ανθρώπου.
