Του Αλέξανδρου Σκούρα
Για να προλάβω εξαρχής τυχόν δράματα, να διευκρινίσω ότι ο παραπάνω τίτλος είναι προβοκατόρικος. Μείνετε όμως λίγο μαζί μου, για να σας περιγράψω την πορεία σκέψης που με οδήγησε σ' αυτόν.
Ένα από τα πιο ενδιαφέροντα άρθρα που διάβασα τις τελευταίες μέρες μιλά για την αναπάντεχη επιστροφή στο προσκήνιο των ανθρωπιστικών σπουδών, που κάποιοι είχαν σπεύσει να τις ξεγράψουν ενόψει της τέταρτης βιομηχανικής επανάστασης.
Καθώς λοιπόν ολοένα και περισσότερο οι μηχανές και οι τεχνητές νοημοσύνες θα αναλαμβάνουν ανθρώπινα καθήκοντα, οι λεγόμενες ήπιες δεξιότητες όπως η δημιουργικότητα, η ικανότητα επικοινωνίας και η ενσυναίσθηση που θεραπεύονται κατεξοχήν από τις ανθρωπιστικές επιστήμες θα αποκτούν μεγαλύτερη ζήτηση. Το ακόμη πιο εντυπωσιακό είναι πως ενώ οι κάτοχοι πτυχίων ανθρωπιστικών επιστημών ξεκινούν συνήθως με χαμηλότερους μισθούς απ' ό,τι οι συνομήλικοί τους με πτυχία STEM (φυσικών επιστημών, τεχνολογίας, μηχανικής και μαθηματικών), οι αμοιβές τους στη συνέχεια αυξάνονται πολύ γρηγορότερα, ενώ ταυτόχρονα τα επαγγέλματα στα οποία απασχολούνται κινδυνεύουν λιγότερο από την αυτοματοποίηση.
Τι σημαίνει αυτό πρακτικά; Ότι ακόμη και πράγματα που θεωρούμε σχεδόν ως δεδομένα, όπως η ανάγκη να στραφεί η εκπαίδευση των παιδιών εμφατικά προς τα πεδία STEM, υπόκεινται στην ίδια επισφάλεια από την οποία κινδυνεύουν και όλες οι υπόλοιπες ανθρώπινες προβλέψεις - εκτός, όπως σοφά επεσήμανε ο Βενιαμίν Φραγκλίνος από τον θάνατο και τους φόρους, για τα οποία μπορούμε να είμαστε κάπως πιο σίγουροι.
Έχουμε λοιπόν εδώ ακόμη ένα επιχείρημα υπέρ της αποκέντρωσης και του πλουραλισμού του εκπαιδευτικού σχεδιασμού. Αντί να βάζουμε όλα τα αυγά μας στο ίδιο καλάθι - με αυστηρά εκπαιδευτικά προγράμματα, με ενιαία και μοναδικά σχολικά εγχειρίδια, αποθαρρύνοντας και απαγορεύοντας κάθε δημιουργική προσπάθεια από τους εκπαιδευτικούς, τους γονείς και τα παιδιά - θα ήταν καλύτερο να επιτρέψουμε την ανάπτυξη πολλών και ποικίλων προσεγγίσεων απέναντι στην εκπαίδευση, όπου πέρα από τον βασικό κορμό - και ιδίως, το να μαθαίνουμε πώς να μαθαίνουμε - να δίνεται στα παιδιά τη δυνατότητα να καλλιεργήσουν τις δικές τους ιδιαίτερες κλίσεις ανάλογα με τα ενδιαφέροντα και τα ταλέντα τους.
Πράγματα που σήμερα θεωρούμε απολύτως σίγουρα, αύριο θα διαψευστούν. Ειδικά όμως στην εκπαίδευση, τα στοιχήματα που παίρνουμε σήμερα, θα επηρεάσουν καθοριστικά το μέλλον των παιδιών μας. Ας προσεγγίσουμε λοιπόν το μέλλον με λιγότερη μονολιθικότητα, και με περισσότερη ταπεινότητα, δημιουργικότητα και αισιοδοξία. Να σχεδιάσουμε την εκπαίδευση λοιπόν, απλώς όχι κεντρικά!
