Του Αλέξανδρου Σκούρα
Τρίτη μέρα σήμερα στις ΗΠΑ, και ξεκίνησα τη μέρα μου διαβάζοντας ένα πολύ ενδιαφέρον άρθρο του James Pethokoukis στο μπλογκ του American Enterprise Institute.
Στο άρθρο αυτό ο συμπατριώτης μας (με καταγωγή κατά το ήμισυ από την Ελλάδα και κατά το άλλο ήμισυ από την Ολλανδία), εξετάζει ένα από τα ερωτήματα που βρίσκονται το τελευταίο διάστημα στο επίκεντρο του δημόσιου διαλόγου στην Αμερική: Ποιος είναι ο σωστότερος τρόπος να μετράμε τη φτώχεια.
Κι αυτό γιατί, ο τρόπος με τον οποίο θα μετρήσουμε την φτώχεια, ιδίως στις αναπτυγμένες χώρες, επηρεάζει σημαντικά την εικόνα που θα πάρουμε και τις αποφάσεις μας για τη δημόσια πολιτική.
Για παράδειγμα, όπως αναφέρει ο Pethokoukis, αν αν κοιτάξει κανείς μόνο την επίσημη μέτρηση του ποσοστού φτώχειας στις ΗΠΑ, αυτή φαίνεται ουσιαστικά αμετακίνητη από το 1980. Αυτό όμως συσκοτίζει το γεγονός ότι το διάμεσο εισόδημα των αμερικανικών νοικοκυριών που βρίσκονται στο κατώτατο 20% έχει αυξηθεί κατά περισσότερο από 70% από το 1979 σε πραγματικούς όρους, ή το ότι αν χρησιμοποιήσουμε μια άλλη μέτρηση, την Supplemental Poverty Measure του Γραφείου Προϋπολογισμού της Βουλής των Αντιπροσώπων των ΗΠΑ που λαμβάνει υπόψη της βασικά προγράμματα δικτύου ασφαλείας, το ποσοστό της φτώχειας στις ΗΠΑ έχει μειωθεί από το 26% το 1967 στο 13,9% στο 2017. Αν μάλιστα μετρήσουμε τη φτώχεια βάσει της πραγματικής κατανάλωσης των νοικοκυριών, τότε αυτή βρίσκεται κοντά στο 3%.
Το πράγμα γίνεται ακόμη χειρότερο αν αντί για τη φτώχεια, αποφασίσουμε ότι το μέγεθος που μας ενδιαφέρει είναι η ανισότητα. Πρόσφατα, σε ένα άρθρο του Dan Mitchell, η μετάφραση του οποίου δημοσιεύθηκε στη στήλη think-tanks που φιλοξενεί το liberal.gr σε συνεργασία με το ΚΕΦίΜ, καταδεικνύεται η στρεβλότητα αυτής της προσέγγισης: ένας δείκτης της φιλανθρωπικής οργάνωσης Oxfam που βασίζεται στην ανισότητα, καταλήγει να σχεδιάζει την πλαστή εικόνα ότι, αν είσαι φτωχός, είναι καλύτερα να ζεις στο Αφγανιστάν και τη Ζιμπάμπουε (ή στην Ελλάδα) απ' ό,τι στη Σιγκαπούρη, παρά το γεγονός ότι οι φτωχοί της τελευταίας χώρας ζουν πολύ καλύτερα από τους φτωχούς των τριών πρώτων χωρών (συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας).
Αν λοιπόν μετράμε τις συνθήκες διαβίωσης των φτωχότερων, τότε τα δεδομένα είναι συντριπτικά. Όπως αναφέρει ο Pethokoukis, τα τελευταία 30 χρόνια, το ποσοστό των συνανθρώπων μας που ζουν υπό συνθήκες ακραίας φτώχειας έχει μειωθεί στο 21% από το 52%, ή αλλιώς ένα δισεκατομμύριο άνθρωποι έχουν ξεφύγει από τη φτώχεια. Κι αυτό συνέβη κυρίως εκεί όπου άνοιξαν οι οικονομίες.
Ακόμη όμως κι αν δούμε τους δείκτες της ανισότητας, την οποία για κάποιο λόγο που προσωπικά δεν αντιλαμβάνομαι προτιμούν έναντι της ανθρώπινης ευημερίας οι αντίπαλοι της ελευθερίας, κι εκεί τα στοιχεία δεν τους ευνοούν. Όπως καταδεικνύει και η φετινή μελέτη για την Παγκόσμια Οικονομική Ελευθερία του Ινστιτούτου Fraser, την οποία παρουσίασε πριν από λίγο καιρό στην Ελλάδα το ΚΕΦίΜ, ενώ το ποσοστό του ΑΕΠ που αντιστοιχεί στο φτωχότερο 10% κάθε χώρας δεν μεταβάλλεται σημαντικά σε σχέση με την οικονομική ελευθερία, στις πιο ελεύθερες χώρες το πραγματικό εισόδημα του φτωχότερου 10% είναι 8 φορές μεγαλύτερο από το αντίστοιχο στις χώρες με την μικρότερη οικονομική ελευθερία (10 660 έναντι 1.345 δολάρια ΗΠΑ).
Κλείνω με την πιο χαρακτηριστική παράγραφο από το άρθρο του Pethokoukis, με την ευχή το νόημά της να το καταλάβουμε όσο είναι ακόμα καιρός: “Το αποτελεσματικότερο μέτρο για τη μείωση της φτώχειας είναι η απελευθέρωση των αγορών που επιτρέπει στους φτωχούς ανθρώπους να γίνουν πλουσιότεροι. Αυτό σημαίνει την απελευθέρωση του εμπορίου μεταξύ των κρατών (η Αφρική ακόμη τιμωρείται σκληρά από τους δασμούς) και εντός των κρατών (το πραγματικό μεγάλο άλμα προς τα εμπρός της Κίνας συνέβη επειδή επέτρεψε την ανάπτυξη των ιδιωτικών επιχειρήσεων). Τόσο η Ινδία όσο και η Κίνα έχουν υπερβολικά πολλά μονοπώλια και περιοριστικές πρακτικές. Πολλοί δυτικοί αντιδρούν στην ύφεση ζητώντας τον περιορισμό των αγορών και την ανάσχεση της παγκοσμιοποίησης στις χώρες τους, και θέλουν να εξάγουν αυτές τις ιδέες και στον αναπτυσσόμενο κόσμο. Ο αναπτυσσόμενος όμως κόσμος δεν χρειάζεται τέτοιες συμβουλές. Τα πάει πολύ καλά, κυρίως χάρη στις ίδιες οικονομικές αρχές που επέτρεψαν στον ανεπτυγμένο κόσμο να πλουτίσει και που μπορούν να βγάλουν τους φτωχότερους από τους φτωχούς από την εξαθλίωση”.
