Της Μαρίας Χούκλη
Διλημματική η Κυριακή για τον κόσμο της Νέας Δημοκρατίας, αλλά -μεταξύ μας- και όλοι οι υπόλοιποι μπαίνουμε στη συζήτηση «Μεϊμαράκης ή Μητσοτάκης», με επιχειρήματα και προβλέψεις τι θα σημάνει -όχι μόνο για τη γαλάζια παράταξη- αν βγει ο ένας ή ο άλλος. Διότι και τα μικρά παιδιά μπορούν να αντιληφθούν ότι, ανεξαρτήτως προσώπων, αυτή καθαυτή η ανάδειξη προέδρου στο κόμμα της μείζονος αντιπολίτευσης στη δεδομένη συγκυρία των ανοιχτών θεμάτων, των θολών οριζόντων και της διαβρωτικής απογοήτευσης των πολιτών, αφορά την ποιότητα και το περιεχόμενο του δημοκρατικού παιχνιδιού.
Τι θα ήταν μια «ορθολογική» επιλογή σ'' ένα κρίσιμο δίλημμα όπως το παρόν; Στο βιβλίο του «Ο μύθος του ορθολογικού ψηφοφόρου. Γιατί οι Δημοκρατίες κάνουν κακές πολιτικές επιλογές», ο Αμερικάνος οικονομολόγος Bryan Caplan παρατηρεί ότι οι άνθρωποι σκέφτονται γενικώς λογικά όταν πρόκειται να αγοράσουν μια τηλεόραση ή να διαλέξουν δουλειά, γιατί ενδεχόμενη λάθος επιλογή θα έχει προσωπικό κόστος. Στην περίπτωση όμως των εκλογών πολιτικού χαρακτήρα θεωρούν άνευ επιπτώσεων την τελική προτίμηση τους. Αφήνονται να κυβερνηθούν από συναισθήματα, στερεότυπα, προκαταλήψεις, πεποιθήσεις περί κακού και καλού, συγχέουν το ηθικό ποιον με τις πολιτικοϊδεολογικές προτιμήσεις και δεν κάνουν τον κόπο να σκεφτούν.
Ωραία το είχε πει ο Παναγιώτης Κονδύλης: «Όλοι έχουν ίσα δικαιώματα στην ψευδαίσθηση, αφού δεν έχουν όλοι την ίδια ικανότητα ή το ίδιο θάρρος για γνώση.». Οι αυταπάτες είναι δωρεάν. Είναι πιο εύκολο να αντιπαθούμε κάποιον επειδή διαφωνεί μαζί μας σε πολιτικά ζητήματα και να συμπαθούμε έναν άλλον μόνο και μόνο γιατί λέει όσα μας βρίσκουν σύμφωνους. Η ψυχική οικονομία, κατά τον σπουδαίο διανοητή, επιβάλλει τις γρήγορες κατατάξεις και τις συνοπτικές κρίσεις, έστω και αν στον άλλον αποδίδονται τα ζοφερότερα κίνητρα και οι ελεεινότερες προθέσεις.
Από συνήθεια εξοστρακίζουμε ανεπιθύμητες πληροφορίες, κλείνουμε τον διακόπτη» των ορθολογικών μας δυνατοτήτων όταν δεν μας ενδιαφέρει η αλήθεια για συγκεκριμένα ζητήματα, συμπληρώνει ελέω άρθρου ο Caplan.
Όμως, με τη μη ορθολογική επιλογή του στα πολιτικά ζητήματα, ο ψηφοφόρος δεν βλάπτει μόνο τον εαυτό του. Βλάπτει επίσης και κάθε άλλον ο οποίος επηρεάζεται από τις εσφαλμένες πολιτικές. Η παράβλεψη της βέλτιστης επιλογής μπλοκάρει το δημοκρατικό σύστημα, που ζητεί εναλλακτικές προτάσεις και λύσεις όταν αποτυγχάνουν οι προηγούμενες. Όσοι αποθεώνουν τον «σοφό λαό» καλό είναι να θυμούνται ότι όποιος πληρώνει τα βιολιά, διαλέγει και το τραγούδι. Μετά κακοπερνάμε όλοι. Κυριακή κοντή γιορτή. Έχει μεγάλο ενδιαφέρον τι θα επιλέξουν όσοι προσέλθουν στο κάλπες. Αξίζει, πάντως, να μνημονεύσω τη διάσημη ρήση του Adlai Stevenson. Πνεύμα οξυδερκές και με δηκτικό χιούμορ, ο εξαίρετος φιλελεύθερος πολιτικός, όταν ήταν υποψήφιος Πρόεδρος στη δεκαετία του 50, συναντήθηκε κάποια στιγμή με έναν ενθουσιώδη ψηφοφόρο που του φώναξε: «όλοι οι σκεπτόμενοι άνθρωποι είναι μαζί σου, κυβερνήτη». Και ο Stevenson απάντησε: «Αυτό δεν αρκεί. Χρειάζομαι την πλειοψηφία».
