Του Κυριάκου Αθανασιάδη
Στους μοντέρνους καιρούς μας, γράψιμο είναι αυτό που κάνει ένας συγγραφέας όταν αποφεύγει τους λογής περισπασμούς. Και διάβασμα; Διάβασμα είναι αυτό που κάνει ένας αναγνώστης επίσης όταν αποφεύγει τους λογής περισπασμούς. Γιατί είναι δύσκολο να διαβάσεις. Είναι άθλος. Και καθημερινά γίνεται ακόμη δυσκολότερο.
Δείτε τις στάσεις των λεωφορείων, που είτε είναι ήδη είτε τείνουν να γίνουν όλες τους «έξυπνες». Αν αυτή τη στιγμή δεν παρέχεται σε κάποιες από αυτές δωρεάν Wi-Fi, είναι ζήτημα μηνών να πέσει με πάταγο και αυτό το κάστρο. Σε πολύ λίγο χρόνο από σήμερα, δεν θα υπάρχει κανένα σημείο του προσπελάσιμου στους πολίτες χώρου χωρίς σύνδεση στο ίντερνετ. Κανένα απολύτως.
Αυτό φυσικά δεν γίνεται από μεγαλοψυχία, χάριν ψυχαγωγίας, για ενημέρωση, για λόγους, ας πούμε, ασφαλείας, ή γιατί έτσι πρόκειται απλώς να χαρούν κάποιοι, ή να περάσουν καλά: γίνεται απλώς για να συνδεθούν ΚΑΙ ΕΚΕΙ οι επιβάτες στο ίντερνετ. Πώς να το πούμε αλλιώς; Γίνεται για να γίνεται. Αν αύριο η τεχνολογία το επιτρέψει, θα είμαστε συνδεδεμένοι στο ίντερνετ και στον ύπνο μας. «Ονειρεύεστε; Ελάτε να σερφάρετε μαζί μας! DreamNet: Κοιμάται μαζί σου».
Μακριά από εμάς κάθε κατηγορία για τεχνοφοβία. Η διαπίστωση ότι ο χρόνος κατά τον οποίο είμαστε ΣΥΝΔΕΔΕΜΕΝΟΙ είναι κατά το μέγα μέρος του χαμένος χρόνος δεν είναι τεχνοφοβική. Γιατί ΕΙΝΑΙ χαμένος χρόνος. Πώς να το κάνουμε; Και δεν είναι θετικά χαμένος χρόνος, όπως φέρ? ειπείν ο χρόνος που αφιερώνουμε στο τίποτα, στο να κοιτάμε τον τοίχο αίφνης, ή στο να καθόμαστε με τις σκέψεις μας, ή με αναμνήσεις, ή φαντασιωνόμενοι πράγματα, ή απλώς πετώντας πέτρες σε μια λίμνη ή βλέποντας την μπογιά στον τοίχο να στεγνώνει ή πηγαίνοντας από καφέ σε καφέ. Είναι ΑΡΝΗΤΙΚΑ χαμένος χρόνος: τις ώρες εκείνες, ακόμη και τις χρήσιμες, ένα χέρι με σπασμένα νύχια βγαίνει από κάπου και σου ξύνει το μυαλό.
«Μα, έψαχνα κάτι». «Μα, μάλωνα για τα πολιτικά και βοήθαγα έτσι το κόμμα, την κυβέρνηση, την αντιπολίτευση, την πατρίδα, το έθνος, τον σοσιαλισμό, τον άνθρωπο». «Μα, έκανα παρέα με κάτι υπέροχους τύπους που αλλιώς δεν θα τους είχα γνωρίσει και…» Ναι, όλα αυτά. Μπράβο. Αλλά μην ξεχνάς ότι ταυτόχρονα, ενώ πράγματι τα έκανες όλα αυτά (γιατί κατά 99% ΔΕΝ τα κάνεις καν), ένα χέρι με σπασμένα νύχια είχε βγει από κάπου και σου έξυνε το μυαλό. Έτσι πάνε αυτά. Δεν είναι τζάμπα. Δεν θα βρεις μαγαζί που να σου προσφέρει δωρεάν σούπα.
Οι χρήστες έξυπνων τηλεφώνων (φυσικά και είναι έξυπνα τα τηλέφωνα - για τους ΧΡΗΣΤΕΣ μιλάμε εδώ) τα κοιτούν κατά μέσο όρο - μας πληροφορούν οι σχετικές έρευνες- κάθε 12 λεπτά όσο δεν κοιμούνται. Οι 7 στους 10 δεν τα κλείνουν ποτέ κατά τη διάρκεια της ημέρας (και οι άλλοι 3 λένε ψέματα στην έρευνα). Περίπου οι μισοί τα πιάνουν με λαχτάρα μέσα στα 5 πρώτα λεφτά αφότου ξυπνήσουν (οπότε οι άλλοι μισοί έχουν σκύλο, υποθέτουμε, ή τα πιάνουν το έκτο λεπτό). Ήδη εταιρίες κολοσσοί όπως το Facebook και το Instagram ισχυρίζονται πως δουλεύουν επάνω στην κατασκευή εργαλείων που θα αποτρέπουν τους πελάτες τους από την άνευ χρονικών ορίων καταβύθισή τους σε αυτά, ανταποκρινόμενα σε ισχυρισμούς δικών τους «ειδικών» που διατείνονται ότι η χωρίς φραγμούς και όρια έκθεση των υποκειμένων στα social media δεν αποβλακώνει μόνο, αλλά δημιουργεί μείζονα διανοητικά προβλήματα. Το πιστεύω: καμία μεγάλη εταιρία δεν θέλει να πουλάει κοινό με «ψυχολογικά», καθώς αυτοί, δυνητικά, δεν είναι καλοί ή αξιόπιστοι πελάτες. (Εκτός αν πρόκειται για ψηφοφόρους. Εκεί, δεν νοιάζεται κανείς για τις διαταραχές του κοινού του. Δεν θα παραγγείλουν την αγορά ενός προϊόντος, πράγμα που θέλει μια κάποια σκέψη, αλλά θα πάνε να ψηφίσουν. Που ΔΕΝ θέλει σκέψη).
Εμάς όμως εδώ δεν μας νοιάζουν τα γκάτζετ ή οι εκλογές - μας νοιάζει το βιβλίο, και από εκεί ξεκινήσαμε: γιατί διάβασμα (και εννοούμε βιβλίων, όχι αρθριδίων ή αναρτήσεων ή σχολίων επί των αναρτήσεων) είναι αυτό που κάνει ένας αναγνώστης όταν αποφεύγει τους λογής περισπασμούς. Και οι περισπασμοί αυτοί είναι πολλοί, και είναι θηριώδεις. Ο Συνδεδεμένος πρέπει να επινοεί διαρκώς τρόπους και να εφευρίσκει μέσα για να γεννά χρόνο που θα μπορέσει να τον αφιερώσει (και) στο διάβασμα. Είναι βέβαια μία χαμένη υπόθεση αυτή, αλλά το έχουμε ξαναπεί πολλές φορές σ? αυτήν εδώ τη στήλη: οι μόνες μάχες που αξίζει να δίνει κανείς είναι αυτές που ξέρει εκ των προτέρων ότι θα χαθούν.
Παρά ταύτα, και ενώ υποσχόμαστε πως θα επανέλθουμε στο θέμα με συγκεκριμένες συμβουλές «δημιουργίας αναγνωστικού χρόνου», κλείνουμε το μικρό αυτό σημείωμα με την προτροπή του τίτλου του.
