Του Αλέξανδρου Σκούρα
Τις τελευταίες μέρες είδαμε στα σχολεία κάτι που σε ελάχιστες χώρες πλην της Ελλάδας θα θεωρούταν φυσιολογικό: Στη δεξιά γωνία, με το μπλε σορτσάκι, γίνονται καταλήψεις από παιδιά που διαφωνούν με τη συμφωνία των Πρεσπών και γενικά θέλουν να διαδηλώσουν υπέρ της ελληνικότητας της Μακεδονίας. Στην αριστερή γωνία, με το κόκκινο σορτσάκι, είναι τα παιδιά που διαφωνούν με το περιεχόμενο των συγκεκριμένων καταλήψεων, ονομάζουν φασίστες ή κάτι πολύ κοντινό τους συγκεκριμένους καταληψίες, και απ' ό,τι φαίνεται ετοιμάζονται για τις δικές τους σωστές καταλήψεις.
Ομοίως διχασμένη φαίνεται να είναι και η δημόσια σφαίρα. Για τους απ' ό,τι φαίνεται περισσότερους ανάμεσά μας, το ζήτημα είναι αν τα αιτήματα των εκάστοτε καταληψιών είναι τα σωστά, ή αν τέλος πάντων η απόφαση για κατάληψη ελήφθη από την πλειοψηφία της εκπαιδευτικής κοινότητας του εκάστοτε σχολείου.
Αυτή άλλωστε είναι και η κυρίαρχη αφήγηση για τις σχολικές καταλήψεις που καλλιεργήθηκε τα τελευταία περίπου 30 χρόνια: οι καταλήψεις θεωρούνται έκφραση μιας υγιούς εφηβικής επαναστατικότητας, ένα σχεδόν αναγκαίο βήμα κοινωνικοποίησης, ένα κατακτημένο δημοκρατικό δικαίωμα, εν πάση περιπτώσει κάτι το σχεδόν φυσιολογικό. Σε μια κοινωνία με τόσα και τόσο μεγάλα στραβά άλλωστε, ποιος ανάλγητος θα αρνηθεί στα παιδιά το δικαίωμα να διαμαρτυρηθούν και να διεκδικήσουν οσα οραματίζονται, δικαιούνται και αξίζουν; Οι χαμένες διδακτικές ώρες θεωρούνται ελάχιστο τίμημα μπροστά στο μεγάλο μάθημα της συμμετοχής και της διεκδίκησης, ενώ οι ζημιές στα σχολικά κτίρια και τις υποδομές θα μπορούσαν να αποφευχθούν αν το μαθητικό κίνημα ήταν… λίγο πιο ρωμαλέο.
Ας πούμε όμως τα πράγματα με το όνομά τους: οι καταλήψεις δεν είναι, και ποτέ δεν ήταν δημοκρατικό δικαίωμα. Το να τίθεται η άσκηση ενός ατομικού δικαιώματος - σήμερα το να παρακολουθήσει ένας μαθητής το μάθημα, αύριο κάτι άλλο ακόμη σοβαρότερο - υπό την αίρεση της πλειοψηφίας δεν είναι δημοκρατικό, αλλά το ακριβώς αντίθετο: είναι το χαρακτηριστικό γνώρισμα του ολοκληρωτισμού. Αντιθέτως, δημοκρατική είναι η διαμαρτυρία που δεν εμποδίζει κανέναν να πάει στο μάθημα αν το επιθυμει. Δημοκρατική είναι για παράδειγμα η αποχή, όχι η κατάληψη. Και είναι εξαιρετικά επικίνδυνο να καλλιεργείται η ιδέα ότι οι νόμοι δεν ισχύουν για όλους ανεξαιρέτως, αλλά μόνο για εκείνους που δεν διαθέτουν το σωστό “ηθικό πλεονέκτημα”.
Πέρα βεβαίως απ' αυτό το επί της αρχής επιχείρημα, δεν πρέπει να ξεχνάμε και τις πολύ σοβαρές πρακτικές αρνητικές συνέπειες των καταλήψεων: τις χαμένες ώρες διδασκαλίας που καθιστούν ακόμη πιο απαραίτητα τα φροντιστήρια και δίνουν ακόμη μεγαλύτερο συγκριτικό πλεονέκτημα στις οικογένειες που αντέχουν να στείλουν τα παιδιά τους σε ιδιωτικά σχολεία, καθώς και τις ζημιές σε υποδομές που θα κληθούν να πληρώσουν οι φορολογούμενοι.
Υπάρχει όμως κι ένα ακόμη πιο χτυπητό αποτέλεσμα της χρόνιας ηθικής νομιμοποίησης αυτής της ξεκάθαρα αντιδημοκρατικής πρακτικής. Μπορείτε να το δείτε κάνοντας μια βόλτα στην οδό Ηρώδου Αττικού.
