Πριν λίγες μέρες, με αφορμή την έκδοση του ΚΕΦίΜ και του Φιλελεύθερου δύο εξαιρετικών τίτλων, ένας γνωστός μου έγραψε ότι επιτέλους υπάρχει στη γλώσσα μας η φιλελεύθερη εξήγηση του μεγάλου κραχ. Το συγκεκριμένο ζήτημα μπορεί να μοιάζει ξεπερασμένο, καθώς έχουν περάσει 90 χρόνια από εκείνη την περίοδο, όμως αποτέλεσε τη βάση για μία μεγάλη στροφή της Δύσης μακριά από τη φιλελεύθερη οικονομία της αγοράς μέχρι και την επάνοδο των ιδεών αυτών τη δεκαετία του ‘70 και του ‘80.
Η δύναμη των βιβλίων, των δοκιμίων, των σημαντικών άρθρων ή ακόμα και των διαλέξεων είναι δυσνόητη και απρόβλεπτη. Πριν λίγα χρόνια συνομιλούσα με τον αντιπρόεδρο ενός σπουδαίου αμερικανικού φιλελεύθερου think tank για τον αντίκτυπο των συνηθισμένων εκδηλώσεων που ακολουθούν την πεπατημένη δομή: πάνελ, μια κύρια ομιλία και στο τέλος ερωταποκρίσεις. Θυμάμαι πως του είχα πει ότι δεν πίστευα ιδιαίτερα σε αυτό το μοντέλο καθώς αυτές οι εκδηλώσεις απαιτούν πολύ προετοιμασία, είναι ακριβές, και δύσκολα μπορείς να μετρήσεις τον αντίκτυπο που έχουν σε όσους συμμετέχουν σε αυτές. Η απάντησή του μου είχε κάνει πολύ αίσθηση. “Εγώ πάντως έγινα φιλελεύθερος μετά από μία τέτοια εκδήλωση”.
Υπάρχουν λοιπόν, για όσους μετέχουν στον λεγόμενο πόλεμο των ιδεών, κάποιες πρακτικές που φαινομενικά αποτελούν χάσιμο χρόνου αλλά αν πετύχουν έστω και πολύ περιορισμένα τον σκοπό τους μπορεί να έχουν τεράστιο αντίκτυπο. Οι διαλέξεις, τα άρθρα, τα βιβλία, ανήκουν σε αυτή την κατηγορία. Ένα βιβλίο ή μία φράση μπορούν να αγγίξουν τις ζωές των ανθρώπων σε σημείο που να καθορίσουν την πορεία που θα ακολουθήσει κανείς, όπως ακριβώς συνέβη με εκείνον τον αντιπρόεδρο.
Ο σκοπός των φιλελεύθερων στην Ελλάδα, τουλάχιστον μέχρι και το τέλος της εποχής των μνημονίων, ήταν να κρατήσουν τις ιδέες της ελεύθερης αγοράς, των ατομικών δικαιωμάτων και του κράτους δικαίου ζωντανές. Να εξασφαλίσουν ότι όταν η Ελλάδα θα ξεκινήσει την προσπάθεια να ξανασταθεί στα πόδια της, πως οι φιλελεύθερες ιδέες δεν θα λείπουν από τον δημόσιο, επιστημονικό και πολιτικό διάλογο.
Αυτός ο σκοπός σε μεγάλο βαθμό επετεύχθη. Οι ιδέες κρατήθηκαν ζωντανές χάρη στην προσπάθεια όλων των φιλελεύθερων φωνών που άντεξαν να παίζουν το ρόλο του τρελού του χωριού μέχρι και τη δικαίωσή τους. Πλέον, ο φιλελευθερισμός είναι ο δημοφιλέστερος ιδεολογικός αυτοπροσδιορισμός των Ελλήνων. Δεν έχει καμία σημασία αν ο καθένας που αυτοπροσδιορίζεται ως φιλελεύθερος έχει πλήρη επίγνωση της ιστορίας, της σημασίας, και της βαρύτητας που έχει η λέξη.
Από τη στιγμή που ο φιλελευθερισμός μετετράπη από βρισιά σε κοπλιμέντο, η τρέχουσα γενιά φιλελευθέρων πέτυχε έναν πολύ σημαντικό στόχο. Οι ιδέες έμειναν ζωντανές και πλέον το ζητούμενο δεν είναι η επιβίωσή τους αλλά η αύξηση της απήχησης που έχουν σε ένα διψασμένο ιδεολογικά κοινό.
Οι προκλήσεις του αύριο είναι πολλές για τους λάτρεις της ελευθερίας, όμως αξίζει να αναγνωριστεί ότι μετά από δεκαετίες απομόνωσης και απογοήτευσης, οι Έλληνες φιλελεύθεροι πέτυχαν το σημαντικό στόχο της διαιώνισης των ιδεών τους.
