Του Αλέξανδρου Σκούρα
Σήμερα ένα αρκετά μεγάλο ποσοστό ανθρώπων ζει σχετικά ελεύθερα απολαμβάνοντας αρκετές ελευθερίες και ανέσεις. Η βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης για τον μέσο άνθρωπο, ιδιαίτερα στις φιλελεύθερες δημοκρατίες της δύσης και της ανατολής, δεν συνέβη νομοτελειακά ούτε ήταν απαραίτητη.
Η επικράτηση της φιλελεύθερης δημοκρατίας ως το πολίτευμα που προσφέρει τη μέγιστη δυνατή προστασία του ατόμου και των δικαιωμάτων του έπαιξε σίγουρα καθοριστικό ρόλο ώστε δισεκατομμύρια άνθρωποι σήμερα να απολαμβάνουν ένα βιοτικό επίπεδο που πριν μερικούς αιώνες θα έμοιαζε με άπιαστο όνειρο. Ο σημαντικότερος σταθμός στην εξέλιξη της φιλελεύθερης δημοκρατίας ως το μέτρο σύγκρισης βάση του οποίου κρίνονται όλα τα υπόλοιπα συστήματα, υπήρξε αναμφίβολα το πολίτευμα των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής. Η πορεία της χώρας αυτής προς την ελευθερία ξεκίνησε επισήμως στις 4 Ιουλίου του 1776, όταν η Αμερικανική συνέλευση υιοθετεί την Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας των 13 (τότε) πολιτειών από την Βρετανική Αυτοκρατορία.
Η μέρα εκείνη δεν αποτελεί μόνο την αφετηρία μίας νέας ανεξάρτητης χώρας αλλά ένα νέο ξεκίνημα για την ανθρωπότητα. Ξαφνικά, μία μικρή ομάδα επαναστατών ξεσηκώνεται κατά της μεγαλύτερης και ισχυρότερης αυτοκρατορίας με κύριο αίτημα την ίδρυση μιας πολιτείας που όμοιά της δεν είχε ξαναδεί ο κόσμος.
“Δεχόμαστε τις εξής αλήθειες ως αυταπόδεικτες, πως όλοι οι άνθρωποι δημιουργούνται ίσοι, και προικίζονται από τον Δημιουργό τους με συγκεκριμένα απαραβίαστα Δικαιώματα, μεταξύ των οποίων είναι το δικαίωμα στη Ζωή, το δικαίωμα στην Ελευθερία, και το δικαίωμα στην επιδίωξη της Ευτυχίας.”
Η ιστορική αυτή φράση καθοδηγεί και εμπνέει μέχρι και σήμερα τους αγώνες για την ελευθερία από κάθε δυνάστη που περιορίζει τα δικαιώματα των πολιτών του. Το γεγονός πως όλοι οι άνθρωποι δημιουργούνται ίσοι σημαίνει πως κανένας άνθρωπος δεν γεννιέται με το δικαίωμα να κυβερνά άλλους, όπως ίσχυε για χιλιάδες χρόνια στην ανθρώπινη ιστορία. Η αμερικανική επανάσταση του 1776 ήταν η πρώτη επανάσταση που επεδίωξε και πέτυχε τη δημιουργία μίας αβασίλευτης, συνταγματικής, φιλελεύθερης και αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας. Ακόμα και η απαράδεκτη αντίφαση της αποδοχής της δουλείας δεν άντεξε υπό το βάρος των λέξεων αυτών για περισσότερα από 100 χρόνια.
“Πως για να εξασφαλιστούν αυτά τα δικαιώματα, ιδρύονται Κυβερνήσεις μεταξύ των Ανθρώπων, αντλώντας τις εύλογες εξουσίες τους από την συναίνεση των κυβερνημένων.”
Οι επαναστάτες, με την υπογραφή της Διακήρυξης της Ανεξαρτησίας δεν υπέγραφαν μόνο τη θανατική τους καταδίκη σε περίπτωση που το εγχείρημα αποτύγχανε, αλλά άφησαν μία ιστορική παρακαταθήκη για τα δίκαια του ανθρώπου. Δήλωσαν ξεκάθαρα και με σαφήνεια ότι οι άνθρωποι ιδρύουν κράτη και δίνουν την ανοχή τους σε κυβερνήτες για να προστατεύουν τα φυσικά τους δικαιώματα. Πρώτα, δηλαδή, υπάρχουν τα δικαιώματα και μετά ιδρύονται τα κράτη για να τα προστατεύουν. Η ιδέα αυτή αποτελεί μέχρι και σήμερα επαναστατικό τρόπο αντίληψης της σχέσης πολίτη-κράτους καθώς, ακόμα και στις μέρες μας, δίνεται συχνά η εντύπωση πως το κράτος είναι δημιουργός και διανομέας δικαιωμάτων.
Η Επανάσταση του 1776 ενέπνευσε και σε κάποιο βαθμό εμπνέει ακόμα αρκετές επαναστάσεις μεταξύ των οποίων και τη δική μας, του 1821. “Γκαρδιακά χαροποιήθει και του Βάσιγκτον η γη, και τα σίδερα ενθυμήθει που την έδεναν κι αυτή” γράφει ο εθνικός μας ποιητής στον Ύμνο εις την Ελευθερίαν τιμώντας τον αγώνα για την αμερικανική ανεξαρτησία και τη σημασία αυτού για τον υπόλοιπο κόσμο που ζούσε σε καθεστώς τυραννίας.
Χρόνια πολλά, λοιπόν, όχι μόνο στην Αμερική αλλά και σε όλες τις φιλελεύθερες δημοκρατίες του κόσμου μας.
