Του Αλέξανδρου Σκούρα
Σύμφωνα με το Αθηναϊκό - Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων η ρωσική κυβέρνηση σκοπεύει να διαθέσει 24 εκατομμύρια ευρώ τα επόμενα χρόνια για να δημιουργήσει τη δική της εκδοχή της wikipedia. Σύμφωνα πάντα με το δημοσίευμα, την υλοποίηση του έργου θα αναλάβουν οι εκδόσεις «Μεγάλη Ρωσική Εγκυκλοπαίδεια».
Ακόμη και οι λιγότερο εξοικειωμένοι με το πώς λειτουργεί το διαδίκτυο μπορούν να προβλέψουν ότι πρόκειται για ένα εγχείρημα καταδικασμένο, με έναν συγκεκριμένο αστερίσκο, στην αποτυχία.
Πρώτα απ' όλα πρόκειται για το ακριβώς αντίθετο της κανονικής wikipedia, η οποία βασίζεται στη συνεργατική συναρμογή των γνώσεων εκατομμυρίων ανθρώπων. Στη wikipedia, μπορεί ο καθένας να διορθώσει ένα πραγματολογικό ή γραμματικό λάθος, ή να προσθέσει κάποια πληροφορία - και βεβαίως, κάθε προσθήκη ή αλλαγή κρίνεται από άλλα μέλη της wikipedia. Πρόκειται για ένα πλήρως αποκεντρωμένο εγχείρημα συγκέντρωσης, οργάνωσης και ελεύθερης διάθεσης της διεσπαρμένης γνώσης στην κοινωνία που μοιάζει πολύ με τον τρόπο που περιγράφει ο Χάγιεκ τη λειτουργία της γνώσης στο περίφημο άρθρο του “The Use of Knowledge in Society” του 1945, άρθρο που σύμφωνα με το δημιουργό της Wikipedia υπήρξε και η κύρια πηγή έμπνευσης του όλου εγχειρήματος.
Αντιθέτως, η ρωσική wikipedia μάλλον πρόκειται να είναι ένα εγχείρημα συγκεντρωτικό και ελεγχόμενο - διαφορετικά άλλωστε δεν έχει λόγο ύπαρξης δίπλα στην κανονική wikipedia. Αντί για την αποκεντρωμένη γνώση, θα προσφέρει γνώση εγκεκριμένη από τις αρχές. Τόσο ως προς τον όγκο της συνεπώς (διαφορετική δουλειά βγάζουν εκατομμύρια αποκεντρωμένοι χρήστες, διαφορετικά οι πολύ λιγότεροι εντεταλμένοι εγκυκλοπαιδιστές) όσο και ως προς την εγκυρότητα του περιεχομένου της (ποιος από τους δύο φορείς θα προσφέρει για παράδειγμα το καλύτερο και πιο έγκυρο λήμμα για την Κριμαία;), η ρωσική wikipedia ξεκινά με ένα σημαντικό μειονέκτημα.
Άλλωστε, το πράγμα έχει καταδειχθεί και στο παρελθόν. Η πολύ λιγότερο αυταρχική και ελεγχομανής Ευρωπαϊκή Ένωση έχει κατά καιρούς προσπαθήσει να ανταγωνιστεί τους τεχνολογικούς γίγαντες του διαδικτύου και να δημιουργήσει τη δική της wikipedia, τη δική της Google και πάει λέγοντας. Απέτυχε όχι γιατί δεν προσπάθησε αρκετά, αλλά γιατί προσπάθησε λάθος: τα αποτελέσματα της αγοράς - είτε με την καθαρά επιχειρηματική, παραδοσιακή έννοια, είτε με την έννοια της «αγοράς» της γνώσης και της πληροφορίας - είναι ανώτερα από τα αντίστοιχα του κεντρικού σχεδιασμού.
Για τέλος, να δούμε τον αστερίσκο που βάλαμε προηγουμένως. Υπάρχει μια και μόνη περίπτωση η ρωσική wikipedia να πετύχει: αν η ρωσική κυβέρνηση εξαναγκαστικά απαγορεύσει στους πολίτες της να χρησιμοποιούν την κανονική wikipedia και τους υποχρεώσει να χρησιμοποιούν τη δική της. Ευτυχώς όμως, τουλάχιστον προς το παρόν η δίψα για ελευθερία και στην πληροφόρηση βρίσκει τρόπους να υπερνικά ακόμη και τα κρατικά firewalls, είτε μιλάμε για τη Ρωσία, είτε για τη γειτονική μας Τουρκία, είτε για την Κίνα. Η Wikipedia στη ρωσική γλώσσα ξεκίνησε το 2001, φιλοξενεί 1.570.404 λήμματα, ενώ σύμφωνα με την Alexa είναι η δεύτερη πιο πολυδιαβασμένη έκδοση της εγκυκλοπαίδειας μετά την αγγλική. Άλλωστε, ο λόγος που υπάρχουν οι εγκυκλοπαίδειες είναι γιατί εκ της φύσεώς της η πληροφορία θέλει να είναι ελεύθερη.
