Συζητώντας μόνο για την Ελλάδα ή για την Ευρώπη δείχνουμε να ξεχνάμε κάτι πολύ βασικό: Ότι μιλάμε για πανδημία. Για κάτι, δηλαδή, που αφορά ολόκληρο τον πλανήτη. Όλοι μαζί μπήκαμε στο πρόβλημα, όλοι μαζί θα βγούμε. Διαφορετικά, ανά πάσα στιγμή θα ελλοχεύει η αναζωπύρωση αφού εμβόλιο με αιώνια αποτελεσματικότητα, δεν έχει εφευρεθεί ως τώρα. Η απαλλαγή από τον κορονοϊό και τις μεταλλάξεις του είτε θα έρθει σε παγκόσμια κλίμακα, είτε δεν θα έρθει για κανέναν επί της ουσίας. Γι? αυτό και το πρόγραμμα εμβολιασμού χαρακτηρίζεται «παγκόσμιο», όχι ευρωπαϊκό, αμερικανό ή ασιατικό.
Βάσει των διαθέσιμων ως τώρα στοιχείων παρουσιάστηκε προχθές ο χάρτης της παγκόσμιας ανοσοποίησης από το Economist Intelligence Unit (EIU). Και προκύπτει η εκτίμηση ότι η εμβολιαστική κάλυψη των πληθυσμών θα γίνει:
- Μέχρι τα τέλη του 2021 σε 37 χώρες
- Μέχρι τα μέσα του 2022 σε 30 χώρες
- Μέχρι τα τέλη του 2022 σε 37 χώρες
- Από το 2023 και μετά σε 84 χώρες(!)
Δηλαδή, 84 χώρες δεν αναμένεται να αποκτήσουν ανοσία μέσα στην επόμενη διετία, τριετία.
Στις 18 Ιανουαρίου, ο γενικός διευθυντής του ΠΟΥ δήλωσε ότι ο κόσμος βρίσκεται «στα πρόθυρα μιας καταστροφικής ηθικής αποτυχίας» λόγω της άνισης διεθνούς διανομής των εμβολίων covid-19. «Τελικά», προειδοποίησε, «αυτές οι ενέργειες θα παρατείνουν την πανδημία, τους περιορισμούς που απαιτούνται για τη συγκράτησή της, τον ανθρώπινο και τον οικονομικό πόνο».
Τις τελευταίες μέρες στην εικόνα που περιγράφει ο ΠΟΥ έρχονται να προστεθούν και οι τεράστιες καθυστερήσεις και μειώσεις στις παραλαβές των εμβολίων για την ΕΕ, γεγονός που επιδεινώνει την κατάσταση. Εκτιμάται ότι πολλές χώρες θα χρειαστούν μέχρι το 2023 ή και αργότερα για να φτάσουν σε μια σχετικά ευρεία εμβολιαστική κάλυψη του πληθυσμού τους. Κι όλα αυτά με τα μέχρι τώρα δεδομένα. Δηλαδή, δίχως να υπολογίζεται ο πολύ πιθανός εκτροχιασμός των προγραμμάτων εμβολιασμών που ήδη τρέχει…
Για παράδειγμα, οι πλούσιες χώρες που διαθέτουν πρόσβαση σε εμβόλια που έχουν ελεγχθεί όσον αφορά την αποτελεσματικότητά τους, η πρώτη δηλαδή κατηγορία των 37 χωρών που συμπεριλαμβάνει την Ευρωπαική Ένωση, την Βρετανία και την Αμερική, υπήρχε ο προγραμματισμός ότι θα έχουν καταφέρει να εμβολιάσουν τους πιο ευάλωτους πολίτες τους ως τα μέσα Μαρτίου.
Όμως, το χρονοδιάγραμμα της ΕΕ πηγαίνει πίσω λόγω των καθυστερήσεων στις παραδόσεις εμβολίων από την AstraZeneca. Μέχρι να ξεκαθαρίσει τι θα γίνει τελικά, είναι άγνωστο πόσο πίσω θα πάει το πρόγραμμα εμβολιασμού της ΕΕ. Έτσι είναι πιθανό ότι οι ευρωπαϊκές χώρες ίσως να μην καταφέρουν ευρεία κάλυψη του πληθυσμού τους ως τα τέλη του 2021.
Η δεύτερη κατηγορία, των 30 χωρών που εκτιμάται ότι θα έχουν καλύψει εμβολιαστικά ένα σχετικά ευρύ κομμάτι του πληθυσμού τους ως τα μέσα του 2022, περιλαμβάνει χώρες όπως ο Καναδάς, η Αυστραλία, η Τουρκία, κάποια αραβικά κράτη, το Μεξικό, την Αργεντινή, τη Βραζιλία κα. Επίσης η Ρωσία εκτιμάται ότι θα προλάβει μέχρι τα μέσα του 2022 χάρη στο δικό της Sputnik V.
Οι περισσότερες μεσαίου εισοδήματος χώρες, δηλαδή η τρίτη κατηγορία, θα χρειαστούν μέχρι τα τέλη του 2022 για να το κατορθώσουν. Σε αυτές συγκαταλέγονται και η Κίνα και η Ινδία, που μπορεί μεν να διαθέτουν κι αυτές, όπως η Ρωσία, τα δικά τους εμβόλια, αλλά πιθανότατα να καθυστερήσουν λόγω του μεγέθους των πληθυσμών τους.
Στις φτωχότερες χώρες, κυρίως αφρικανικές, ασιατικές και λατινοαμερικανικές, μια ουσιαστική εμβολιαστική κάλυψη του πληθυσμού ώστε η ζωή να επιστρέψει σε φυσιολογικούς ρυθμούς, προβλέπεται ότι δεν θα είναι δυνατή μέχρι το 2023. Εκτιμάται ότι θα μπορούσε κάλλιστα να πάει αργότερα ή και να μην επιτευχθεί.
Ο βασικός λόγος είναι πως τα εμβόλια κατά του covid-19 είναι ένα αγαθό που δεν βρίσκεται εν αφθονία. Οι περιορισμοί που υπάρχουν στην παραγωγή τους αναμένεται ότι θα καταστήσουν την παραγωγή περιορισμένη για χρόνια. Γι? αυτό και πολλές χώρες προσπάθησαν από πέρυσι να κλείσουν συμφωνίες με φαρμακευτικές εταιρίες, πριν ακόμα ολοκληρωθούν οι κλινικές δοκιμές των εμβολίων.
Οι περισσότερες φτωχές χώρες βασίζονται στο COVAX, ένα πρόγραμμα κατανομής εμβολίων υπό την αιγίδα του ΠΟΥ. Το COVAX δεσμεύεται να παρέχει αρκετές δόσεις μόνο για το 20% του πληθυσμού κάθε χώρας. Κι αυτές οι δόσεις, όμως, μπορεί να φτάσουν με καθυστέρηση. Όταν φτάσουν, αυτά τα κράτη θα πρέπει να λύσουν και τα προβλήματα οργάνωσης κι εφοδιασμού για τον εμβολιασμό των πολιτών τους.
Όσες χώρες ξεκινάνε τους εμβολιασμούς νωρίτερα, θα έχουν φυσικά λιγότερα κρούσματα, λιγότερες νοσηλείες και λιγότερους θανάτους. Όσο πιο γρήγοροι οι εμβολιασμοί τόσο μεγαλύτερα και τα οικονομικά οφέλη. Ο ΠΟΥ εκτιμά ότι τα παρατεταμένα lockdowns στις φτωχές χώρες θα συνεχίσουν να αποτελούν βάρος για το εμπόριο και τις αλυσίδες εφοδιασμού, πράγμα που θα περιορίζει την οικονομική ανάκαμψη.
Αν το στοίχημα της ανθρωπότητας είναι η παγκόσμια ανοσία, ώστε να απαλλαγεί κάποια στιγμή οριστικά από τον κορονοϊό, τότε αυτό μοιάζει πολύ δύσκολο να επιτευχθεί, όχι τουλάχιστον μέχρι το 2024. Κι εφόσον, βέβαια, δεν υπάρξουν άλλα απρόοπτα μέχρι τότε, όπως μη ελεγχόμενες μεταλλάξεις ή νέα προβλήματα με τα εμβόλια. Αυτό σημαίνει ότι οι αναζωπυρώσεις της πανδημίας σε διάφορα μέρη του κόσμου, πιθανότατα, θα εξακολουθήσουν, όπως και η μετάδοση σε άλλες περιοχές. Για να αποδειχθεί εν τέλει είναι ότι ακόμα και σε μια πανδημία η ανθρωπότητα δεν καταφέρνει να βρεθεί στην ίδια ευθεία…
