Την ώρα που η τουρκική προκλητικότητα άρχιζε να αποκλιμακώνεται στη θαλάσσια ζώνη νοτίως του Καστελόριζου, μια νέα πηγή έντασης δημιουργούνταν στην Ανατολική Μεσόγειο, με την Τουρκία να εκδίδει νέα Navtex για έρευνες στην ΑΟΖ της Κυπριακής Δημοκρατίας. Σε αντίθεση με το Uruc Reis που επέστρεψε στο λιμάνι της Αττάλειας, το έτερο τουρκικό ερευνητικό σκάφος Barbaros απέπλεε από το λιμάνι του Ολμου με ρότα προς το 3ο οικόπεδο της κυπριακής ΑΟΖ στα ανοιχτά της Αμμοχώστου.
Την ίδια ημέρα, 28.07.2020, το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ με ψήφισμά του ανανέωνε για έξι ακόμα μήνες τη θητεία της ΟΥΝΦΙΚΥΠ, της ειρηνευτικής δηλαδή δύναμης που εδρεύει στο νησί, που εγγυάται την τήρηση των όρων της κατάπαυσης του πυρός μετά τον δεύτερο Αττίλα του 1974. Η εξάμηνη αυτή παράταση αποτελεί ένα είδος νεότερου χρονοδιαγράμματος για την επανέναρξη των συνομιλιών επίλυσης του Κυπριακού, αφού το Συμβούλιο Ασφαλείας καλεί τον γ.γ. του ΟΗΕ να υποβάλει μέχρι τις 10 Ιανουαρίου 2021 έκθεση επί της προόδου της Αποστολής Καλών Υπηρεσιών, των πρωτοβουλιών δηλαδή που έχει δεσμευθεί ότι θα αναλάβει για να επανέλθουν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων τα εμπλεκόμενα μέρη.
Από πλευράς γ.γ. του ΟΗΕ, οι πρωτοβουλίες αυτές δεν θα μπορούν να αναληφθούν πριν από το τέλος του φθινοπώρου, οπότε θα έχουν ολοκληρωθεί οι εκλογές στα κατεχόμενα και θα έχει αναδειχθεί η νέα τουρκοκυπριακή ηγεσία. Είναι χαρακτηριστικό ότι το ψήφισμα του Συμβουλίου Ασφαλείας αποφεύγει οποιαδήποτε αναφορά στις τουρκικές μεθοδεύσεις για τον εποικισμό της περίκλειστης πόλης της Αμμοχώστου, καθώς και σε εκείνες που αφορούν τις παραβιάσεις της κυπριακής ΑΟΖ από τα τουρκικά σεισμογραφικά. Επισημαίνει, ωστόσο, ότι το σημερινό status quo δεν είναι βιώσιμο και ότι οι ηγέτες των δύο κοινοτήτων οφείλουν να εργαστούν άμεσα για την προετοιμασία τους προς την κατεύθυνση της επανένωσης της Κύπρου στη βάση της δικοινοτικής διζωνικής ομοσπονδίας με πολιτική ισότητα, όπως ορίζεται στην Κοινή Διακήρυξη της 11ης Φεβρουαρίου 2014 και του πλαισίου Γκουτέρες της 30ής Ιουνίου 2017.
Εκείνο, ωστόσο, που για ευνόητους λόγους δεν κάνει το Συμβούλιο Ασφαλείας το έκαναν τόσο το Στέιτ Ντιπάρτμεντ από πλευράς ΗΠΑ όσο και η Κομισιόν από πλευράς Ευρωπαϊκής Ενωσης. Αμφότεροι έσπευσαν να χαρακτηρίσουν ως αρνητική εξέλιξη την απόφαση της Τουρκίας να μεταφέρει από το Αιγαίο στο κέντρο της Ανατολικής Μεσογείου την κλιμάκωση της επιθετικότητάς της. Μένει τώρα να φανεί ποια θα είναι η συνέχεια που θα δώσει ο πρόεδρος Πούτιν στο μακράς διάρκειας τηλεφώνημα που δέχτηκε την περασμένη Πέμπτη από τον πρόεδρο Αναστασιάδη προκειμένου να μεσολαβήσει, «πείθοντας» τον Ερντογάν να αναστείλει το πρόγραμμα των τουρκικών ερευνών στην κυπριακή ΑΟΖ.
Δεν ξέρω αν κάποιοι είχαν εν τω μεταξύ πιστέψει ότι οι εξελίξεις στην περιοχή θα περίμεναν τους Έλληνες να επιστρέψουν από τα μπάνια του Αυγούστου, για να διαμορφώσουν τις ισορροπίες των δυνάμεων, σίγουρα πάντως δεν θα τους περίμεναν οι επιτελείς της γείτονος. Τόσο οι προχθεσινές δηλώσεις Ερντογάν περί κυριαρχικών δικαιωμάτων της Τουρκίας στην περιοχή όσο και ο σχολιασμός του ψηφίσματος του Σ.Α. του ΟΗΕ και από την πλευρά του τουρκικού ΥΠΕΞ και από την πλευρά του τουρκοκυπριακού «ΥΠΕΞ» δεν άφηναν, εξάλλου, καμιά αμφιβολία για τις κινήσεις που θα έκαναν την επομένη της αποκλιμάκωσης στο Αιγαίο.
Καθόλου τυχαία και οι δύο πλευρές ασκούσαν κριτική στο ψήφισμα του Σ.Α., θεωρώντας, πρώτον, ότι το περιεχόμενό του ενθαρρύνει την αδιαλλαξία της ελληνοκυπριακής κυβέρνησης και, δεύτερον, ότι αγνοεί τα δικαιώματα των Τουρκοκυπρίων στην εκμετάλλευση των υδρογονανθράκων της κυπριακής ΑΟΖ.
Πρόκειται για αιτιάσεις που προφανώς δεν έχουν να κάνουν με την ουσία του ψηφίσματος του Σ.Α. Εχουν όμως να κάνουν με τα προσχήματα που αναζητούσαν οι Τούρκοι αξιωματούχοι προκειμένου να νομιμοποιήσουν την αποστολή του Barbaros στην κυπριακή ΑΟΖ. Γι' αυτό και την παρουσιάζουν πλέον ως ενέργεια που εγγυάται τα συμφέροντα των «Τουρκοκυπρίων αδελφών» στον υποθαλάσσιο πλούτο του νησιού. Δεν είναι, άλλωστε, άνευ σημασίας το γεγονός ότι ο Τούρκος υπουργός Αμυνας, Χουλουσί Ακάρ, δήλωσε ότι είναι η «κυβέρνηση της Βόρειας Κύπρου» που αδειοδότησε τις έρευνες του Barbaros.
Είναι ηλίου φαεινότερο ότι εφεξής η Τουρκία του Ερντογάν, αφενός θα κερδίζει χρόνο στο Αιγαίο επαφιέμενη στις διαμεσολαβητικές προσπάθειες της γερμανικής προεδρίας της Ε.Ε., αφετέρου θα παρατείνει την παρουσία της στην κυπριακή ΑΟΖ προσπαθώντας να δημιουργήσει κατά το πρότυπο του 1974 τετελεσμένα ως εγγυήτρια δύναμη που προστατεύει τα συμφέροντα των Τουρκοκυπρίων.
Είναι γι' αυτήν ο καλύτερος τρόπος και να επηρεάσει το αποτέλεσμα των εκλογών στα κατεχόμενα και να εξασφαλίσει στη συνέχεια μια λύση του Κυπριακού που θα την αναγνωρίζει ως ενεργειακό παίκτη στην περιοχή.
Σε περίπτωση μάλιστα που από τις εκλογές στα κατεχόμενα αναδειχθεί μια νέα τουρκοκυπριακή ηγεσία, περισσότερο από τη σημερινή ταυτισμένη με τη «μητέρα πατρίδα», ο κίνδυνος να δημιουργηθούν τετελεσμένα, όχι μόνο στη θάλασσα αλλά και στην ξηρά, θα αυξηθεί. Ο εποικισμός της Αμμοχώστου μπορεί μεν να αντίκειται στα ψηφίσματα του ΟΗΕ, αλλά κανείς δεν μπορεί να αποκλείσει το ενδεχόμενο να επιβληθεί de facto, πριν καν ο γ.γ. του ΟΗΕ προλάβει να επαναλάβει τις πρωτοβουλίες για την επανέναρξη των συνομιλιών μεταξύ των δύο κοινοτήτων.
Αν ο Αύγουστος παρέλθει χωρίς η Ευρωπαϊκή Ενωση να έχει καταστήσει τη λύση του Κυπριακού μέρος του επαναπροσδιορισμού των σχέσεών της με την Τουρκία, οι μετέπειτα εξελίξεις προοιωνίζονται ιδιαίτερα προβληματικές.
Πρώτον, διότι στη συνέχεια θα πολλαπλασιαστεί ο κίνδυνος να μεταβληθεί η βάση του «εδαφικού» επί της οποίας θα επαναληφθούν οι συνομιλίες για τη λύση του Κυπριακού. Δεύτερον, γιατί μεταβολή της βάσης του «εδαφικού» στην πραγματικότητα θα σημάνει μία ώρα αρχύτερα την οριστική διχοτόμηση της Κύπρου. Μια Ευρωπαϊκή Ενωση με διχοτομημένο ένα κράτος-μέλος της, ποιον ακριβώς ρόλο θα διεκδικεί να παίξει στον μεταδιπολικό κόσμο που κάθε χρόνος που περνά δυσκολεύεται όλο και περισσότερο να ισορροπήσει;
*Ο Γιώργος Σεφερτζής είναι πολιτικός επιστήμονας-αναλυτής
*Αναδημοσίευση από τον Φιλελεύθερο που κυκλοφόρησε την 1η Αυγούστου
