Του Αλέξανδρου Σκούρα
Χθες Τετάρτη, το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας διοργάνωσε υπό την αιγίδα της Βουλής των Ελλήνων μια ημερίδα με το πολύ ενδιαφέρον θέμα «Συνταγματική Αναθεώρηση και Βιώσιμη Ανάπτυξη».
Πρώτος μεταξύ των ομιλητών ήταν ο υφυπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Γιώργος Δημαράς. Προερχόμενος από τους Οικολόγους Πρασίνους, επανέλαβε θέσεις που ο ίδιος μπορεί να θεωρεί αυτονόητες. Είπε λοιπόν πρώτα ότι «ο ο όρος βιώσιμη ανάπτυξη αμφισβητείται από την πλευρά της οικολογίας» καθώς «ο πλανήτης γη είναι πεπερασμένος, οι φυσικοί πόροι πεπερασμένοι, ο πληθυσμός του πλανήτη τις τελευταίες δεκαετίες ιδιαίτερα αναπτύσσεται με ρυθμούς που δεν γνώρισε η ιστορία της ανθρωπότητας».
Βεβαίως, δεν είναι η πρώτη φορά που διατυπώνονται τέτοιες καταστροφολογικές προβλέψεις. Ήδη από τους Βαβυλώνιους που από τον 18ο πΧ αιώνα πίστευαν πως οι θεοί στέλνουν λιμούς κάθε φορά που ο ανθρώπινος πληθυσμός ξεφεύγει προς τα πάνω στον Μάλθους που έδωσε επιστημονική πατίνα στην ιδέα ότι η μαζική λιμοκτονία είναι αναπόφευκτη αν δεν περικοπεί ο ρυθμός της πληθυσμιακής αύξησης, μέχρι τον υπερ-αντιήρωα Θάνος του σύμπαντος της Μάρβελ, η ίδια ανακυκλούμενη ιδέα φαίνεται ιδιαίτερα ανθεκτική, παρά το γεγονός ότι η ανθρωπότητα συνεχώς αυξάνεται και πληθύνεται χωρίς να έχει επέλθει η επαπειλούμενη αυτή καταστροφή. Στην ιστορία μάλιστα έμεινε το περίφημο στοίχημα που έχασε ο διαπρεπέστερος μάλιστα από τους σύγχρονους ευαγγελιστές του πληθυσμιακού ζόφου, ο Πωλ Έλρικ όταν ο Τζούλιαν Σάιμον τον προκάλεσε να «βάλει τα χρήματά του εκεί που είναι το στόμα του» και να διαλέξει ένα καλάθι πρώτων υλών, αλλά και ένα χρονικό διάστημα μέσα στο οποίο αυτοί θα γίνονταν σπανιότεροι και άρα ακριβότεροι.
Το στοίχημα αυτό μπήκε τον Σεπτέμβριο του 1980, όταν ο πληθυσμός της γης ήταν κάτι λιγότερο από 4,5 δις άνθρωποι. Σήμερα είμαστε 7,5 δις - ζωή να 'χουμε - και πάλι, όχι μόνο δεν λιμοκτονούμε αλλά χιλιάδες άνθρωποι κάθε λεπτό που περνά βγαίνουν από την ακραία φτώχεια χάρη στη δυνατότητα που δίνουν οι αγορές να αξιοποιούμε αποτελεσματικά τη διασπαρμένη γνώση στην κοινωνία.
Η δεύτερη κοινοτοπία που επανέλαβε ο κύριος Δημαράς είναι ότι «σήμερα ζούμε την οικονομία της ασύδοτης αγοράς που δεν μπορεί να είναι βιώσιμη γιατί το κέρδος δεν έχει ηθική». Βολικά βεβαίως ο υφυπουργός, όπως συμβαίνει συνήθως με όσους υιοθετούν αυτή την στάση, δεν μας είπε ποια εναλλακτική είναι ηθικότερη.
Σε ό,τι αφορά το κέρδος που επιτυγχάνεται υπό καθεστώς ελευθερίας των συναλλαγών, τα πράγματα είναι απλά: Τα εμπλεκόμενα μέρη σε μια συναλλαγή εισέρχονται σ' αυτήν εθελουσίως, και συναλλάσσονται ακριβώς γιατί εκτιμούν πως μετά τη συναλλαγή και οι δύο θα βρίσκονται σε καλύτερη θέση απ' ό,τι πριν. Οποιαδήποτε άλλη διαρρύθμιση, που αναγκαστικά περιλαμβάνει εξαναγκασμό, καταστρέφει και τον εθελούσιο χαρακτήρα, και την αμοιβαία αυτή ωφέλεια. Και σαν να μην έφτανε αυτό, καταστρέφει και το ευαίσθητο πλέγμα θεσμών και κινήτρων που επιτρέπουν στην ανθρωπότητα, ενάντια στις προφητείες του Μάλθους και των ακολούθων του, να αξιοποιεί τη δύναμη της ελευθερίας για να αυξάνει την παραγωγικότητά της με ρυθμούς σταθερά μεγαλύτερους απ' ό,τι τις ανάγκες της.
Αυτά όμως είναι ψιλά γράμματα, όταν ακόμη εν έτει 2018 το να λέει κανείς λίγο-πολύ πως η ανθρωπότητα είναι καταδικασμένη και πως το κέρδος είναι ανήθικο του χαρίζουν άκοπα εύσημα κοινωνικής ευαισθησίας. Μου φαίνεται όμως πως αυτό το ακροατήριο, σε αντίθεση με ό,τι συμβαίνει με τον παγκόσμιο πληθυσμό, όσο πάει και μικραίνει. Κι αυτό μόνο καλό είναι!
