Ήδη πριν την εξάπλωση του κορονοϊού σε ολόκληρο τον πλανήτη, ζούσαμε σε μία αρκετά ιδιαίτερη περίοδο. Η άνοδος του λαϊκισμού, των fake news, και του εθνικισμού στη Δύση μάς προβλημάτισαν αρκετά και μας προβληματίζουν και σήμερα. Το έργο αυτό, άλλωστε, το έχουμε ξαναδεί στην Ευρώπη και ο απολογισμός του ήταν εφιαλτικός. Σχεδόν ολόκληρο τον προηγούμενο αιώνα η ήπειρός μας βασανίστηκε από συνεχής πολέμους και μετέπειτα τον ψυχρό πόλεμο.
Σήμερα, αρκετοί αναλυτές προαναγγέλουν το τέλος του καπιταλισμού, της «νεοφιλελεύθερης» τάξης πραγμάτων, της παγκοσμιοποίησης και εντέλει της φιλελεύθερης δημοκρατίας. Κι όμως, παρά το γεγονός ότι η περίοδος που βιώνουμε είναι τρομακτική, οι εχθροί του θαυμαστού κόσμου που χτίστηκε μετά την κατάρρευση των κομμουνιστικών καθεστώτων έχουν μπροστά τους μία ανυπέρβλητη δυσκολία.
Μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου πολέμου ήταν σαφές ότι οι δύο υπερδυνάμεις του πλανήτη ήταν οι ΗΠΑ και η Σοβιετική Ένωση. Ο ψυχρός πόλεμος μεταξύ τους ήταν στην ουσία ένας πόλεμος για το μέλλον της ανθρωπότητας. Και οι δύο χώρες εξέφραζαν δύο εντελώς αντίθετα μοντέλα διακυβέρνησης και οικονομικής οργάνωσης που όμως είχαν ένα σημαντικό κοινό: ήταν εξαγώγιμα. Αυτό το βασικό γνώρισμα της φιλελεύθερης δημοκρατίας και της κομμουνιστικής λαϊκής δημοκρατίας επέτρεψε στις δύο αυτές χώρες να επεκτείνουν τη σφαίρα επιρροής τους σε ολόκληρο τον πλανήτη.
Σήμερα, ευτυχώς, κάτι τέτοιο δεν φαίνεται να ισχύει. Οι κύριοι εχθροί της φιλελεύθερης δημοκρατίας είναι το ρωσικό και κινεζικό μοντέλο. Το πρώτο θα μπορούσε κανείς να πει ότι έχει υιοθετηθεί σε κάποιο βαθμό από την Ουγγαρία, την Πολωνία και τη Σερβία - όμως στην πραγματικότητα καμία από αυτές τις χώρες δεν πλησιάζει τη Ρωσία σε ό,τι αφορά την καταπάτηση βασικών ελευθεριών. Για παράδειγμα, στην ελευθερία του τύπου – που αποτελεί ακρογωνιαίο λίθο της φιλελεύθερης δημοκρατίας – η Ρωσία σύμφωνα με τον δείκτη ελευθερίας του τύπου κατατάσσεται 149η στον κόσμο, η Πολωνία 62η, η Σερβία 93η, και η Ουγγαρία 89η . Αντίστοιχα, στον δείκτη ανθρώπινης ελευθερίας του Cato Institute που εξετάζει σφαιρικά τις οικονομικές και πολιτικές ελευθερίες σε ολόκληρο τον κόσμο, η Ρωσία βρίσκεται στην 114η θέση, η Πολωνία στην 40η, η Σερβία στην 58η και η Ουγγαρία στην 45η. Έτσι λοιπόν, παρατηρούμε ότι το ρωσικό μοντέλο μπορεί να αντιγραφεί μερικώς αλλά μέχρι στιγμής δεν έχει υπάρξει κάποια περίπτωση ξεκάθαρης αντιγραφής ή εξαγωγής του στο εξωτερικό.
Κάτι αντίστοιχο συμβαίνει και με την Κίνα όπου από το 1949 μέχρι και σήμερα κυβερνά το Κομμουνιστικό Κόμμα με σιδερένια πυγμή. Το κινεζικό μοντέλο που αποτελεί μείγμα καταπιεστικών πολιτικών στο εσωτερικό και οικονομικού επεκτατισμού στο εξωτερικό είναι βασισμένο σε ιστορικές, κοινωνικές και πολιτικές καταβολές που αφορούν αποκλειστικά την Κίνα. Η εξαγωγή αυτού του μοντέλου, με όλα του τα χαρακτηριστικά, είναι ιδιαίτερα απίθανη για κάποια τρίτη χώρα.
Το αποτέλεσμα αυτών των ιδιαίτερων συνθηκών είναι ότι ενώ η φιλελεύθερη δημοκρατία, ιδιαίτερα στη Δύση, είναι σήμερα πληγωμένη και ευάλωτη, για καλή μας τύχη οι εχθροί της δεν έχουν να αντιπαρατάξουν ένα αντίπαλον δέος. Για όσο διαρκεί αυτή η συνθήκη, ο τρόπος ζωής μας, ο δυτικός τρόπος, δεν κινδυνεύει άμεσα. Όμως αυτό δεν αποτελεί αιτία εφησυχασμού αλλά αντίθετα εγρήγορσης και επιφυλακής.
