Του Κυριάκου Αθανασιάδη
Αυτές τις ημέρες διαδραματίζεται ένα «θρίλερ» στην Αμερική. Γύρω από ένα βιβλίο. Ένα θρίλερ, και ένα κυνήγι μαγισσών μαζί. Ο λόγος για το περιπετειώδες μυθιστόρημα της Jeanine Cummings «American Dirt», που κυκλοφόρησε πριν από ένα δεκαήμερο, στις 21 Ιανουαρίου. Η υπόθεσή του έχει να κάνει με μία σχετικώς εύπορη Μεξικανή βιβλιοπώλισσα που για μία σειρά από λόγους γίνεται στόχος ενός καρτέλ ναρκωτικών. Έτσι, αναγκάζεται να πάρει το παιδί της και να το σκάσει, πηγαίνοντας προς τις ΗΠΑ, όπως τόσοι και τόσοι άλλοι συμπατριώτες της. Στη διάρκεια της απονενοημένης φυγής της, θα συναντήσει πολλούς ακόμη δυστυχείς που αγωνίζονται να περάσουν από την απέναντι πλευρά των συνόρων κυνηγώντας ένα όνειρο, ενώ στο τέλος, σε ένα κρεσέντο βίας, θα αναγκαστεί να συγκρουστεί πρόσωπο με πρόσωπο με τους διώκτες της, για να προστατεύσει τόσο τη δική της ζωή, όσο και, κυρίως, τη ζωή του παιδιού της.
Όλα αυτά ακούγονται μάλλον καλά, υπό την έννοια ότι, αν μη τι άλλο, έχουμε να κάνουμε με ένα θρίλερ, ένα αγωνιώδες μυθιστόρημα που διαβάζεται απνευστί, ενώ παίρνει φανερά το μέρος των φτωχοδιάβολων που αψηφούν θεούς και δαίμονες στην αναζήτηση μιας καλύτερης ζωής.
Ακόμη καλύτερα: το «American Dirt» έτυχε να έχει μία εξαιρετική καμπάνια αρκετούς μήνες πριν από την κυκλοφορία του, όπως γίνεται με όλα τα καλογραμμένα εμπορικά μυθιστορήματα των ισχυρών εκδοτικών. Πρώτα-πρώτα, στον πλειστηριασμό που έγινε πέρυσι, το ήθελαν όλοι οι μεγάλοι οίκοι. Εξ ου και τα «χτυπήματα» ήταν εντυπωσιακά ανάμεσα στον ευτυχή πλειοδότη (εκδόσεις Flatiron, που ανήκουν στον πελώριο Macmillan) και τους απαρηγόρητους μειοδότες (όλους τους υπόλοιπους μεγάλους εκδότες της χώρας), που κατέληξαν σε ένα «επταψήφιο» νούμερο συμβολαίου. Κατά δεύτερον, τα advanced reading copies, τα βιβλία που ετοιμάζονται πολύ πριν την κυκλοφορία ενός βιβλίου για να πάνε στους κριτικούς (σε παραδοσιακούς κριτικούς εφημερίδων και περιοδικών αλλά και σε bloggers, vloggers κ.ο.κ.) και σε άλλους συγγραφείς, έτυχαν θερμής ανταπόκρισης. Συγγραφείς του διαμετρήματος ενός Stephen King έσπευσαν να χαιρετίσουν την πρωτοεμφανιζόμενη Cummings, γράφοντας κριτικές και tweet. Μεταξύ άλλων, η Oprah Winfrey επέλεξε το βιβλίο για τη λέσχη της —κάτι καταπληκτικό για οποιονδήποτε συγγραφέα: σημαίνει υψηλές πωλήσεις—, ενώ το «American Dirt» επιλέχτηκε και από την BookExpo. Ταυτόχρονα, πουλήθηκαν και τα κινηματογραφικά δικαιώματα σε ένα πολύ μεγάλο στούντιο του Χόλιγουντ. Εντέλει, τραβήχτηκαν μισό εκατομμύριο αντίτυπα για την πρώτη έκδοση. Πολλά. Μία σίγουρη, λαμπρή επιτυχία. Μέχρι που…
Μέχρι που όλα γύρισαν ανάποδα. Όλα. Απολύτως. Πότε και με ποια αφορμή; Όταν γράφτηκε πως η Cummings δεν είναι Λατίνα (Latinx), οπότε «δεν δικαιούται διά» να γράφει για τους Λατινοαμερικανούς. Είναι μία λευκή. Και μάλιστα μία γυναίκα που δεν ξέρει τι πάει να πει φτώχεια.
Οι εξελίξεις μετά από τις πρώτες αυτές αρνητικές «κριτικές» ήταν καταιγιστικές. Η λογοτεχνική (και όχι μόνο) κοινότητα των Latinx στις ΗΠΑ έπεσε πάνω στη συγγραφέα, και μάλιστα με έναν τέτοιο τρόπο που συμπαρέσυρε και όλα τα Μέσα, πάρα πολλούς συγγραφείς (οι οποίοι άρχισαν να μη βγαίνουν στα τηλέφωνα…), καθώς επίσης και όλους τους ανθρώπους του εκδοτικού χώρου: πράκτορες δικαιωμάτων, publishers, βιβλιοπώλες και λοιπούς. Προφανώς, τη σκυτάλη πήρε το σαρκοβόρο Twitter, οπότε η κριτική απέναντι στην Cummings (η οποία πρόλαβε μόνο να ψελλίσει, «Ένας παππούς μου είναι από το Πουέρτο Ρίκο… Αλλά ναι, δεν έχω καθόλου σκούρο δέρμα, λυπάμαι…») έγινε ένα ποτάμι, ένας θυελλώδης λίβελλος που άρχισε να κατρακυλά με πάθος και πάταγο.
Από κοντά ήρθαν και ακαδημαϊκοί, καθηγητές Μεξικανο-Αμερικανικών σπουδών και άλλοι, χτυπώντας το βιβλίο τόσο από λογοτεχνικής —δεν το βρήκαν καλογραμμένο, ενώ αντίθετα υποστηρίζουν ότι βρίθει από στερεότυπα— όσο και, πρωτίστως, από ηθικής απόψεως: η συγγραφέας κακώς ασχολήθηκε με ένα θέμα που δεν μπορούσε να γνωρίζει, στην προσπάθειά της να αποκομίσει οικονομικά και άλλα οφέλη. Είναι ένοχη. Αν δεν ξέρεις κάτι, δεν πρέπει να μιλάς γι’ αυτό. Η Cummings είχε εξαρχής (από πέρυσι) δηλώσει πως έκανε ενδελεχή και πολυετή έρευνα πριν καν ξεκινήσει να γράφει. Αλλά αυτό δεν θεωρήθηκε αρκετό.
Σαν επιστέγασμα όλων αυτών, ο εκδοτικός οίκος (που συγκέντρωσε τη μήνη των οργισμένων με την Cummings «αναγνωστών») ακύρωσε όλη τη μεγάλη και πολυδιαφημισμένη περιοδεία που είχε προγραμματίσει για το «American Dirt» στη χώρα, επικαλούμενος λόγους ασφαλείας τόσο, κυρίως, για τη συγγραφέα του, όσο και, δευτερευόντως, για το κοινό, καθώς η Cummings δέχεται σωρεία απειλών κατά της σωματικής της ακεραιότητας από σχολιαστές στα Μέσα Κοινωνικής Εκδήλωσης.
Νομίζω πως δεν χρειάζεται να πούμε -για την ώρα- άλλα. Απλώς ότι μ’ αυτά και μ’ αυτά, με όλη αυτή την παράνοια, η επανεκλογή του Τραμπ είναι περισσότερο από σίγουρη.
