της Μαρίας Χούκλη
Υπάρχουν τα μέντιουμ, υπάρχουν και οι μελλοντολόγοι. Ο άνθρωποι εμπιστεύονται περισσότερο τα μέντιουμ, που τους λένε ό,τι θέλουν να ακούσουν και αδιαφορούν για τους μελλοντολόγους τους οποίους αντιμετωπίζουν περίπου σαν τους τρελούς του χωριού, αφού όσα προφητεύουν δεν είναι ορατά από τους κοινούς θνητούς. Στην καλύτερη περίπτωση, οι μελλοντολόγοι θεωρούνται αρχιερείς μιας ακατανόητης θρησκείας.
Ένα επιφανές μέλος αυτής της κάστας των μυστών, ο Άλβιν Τόφλερ, πέθανε την περασμένη εβδομάδα. Ήταν 87 ετών.
Πέθανε μεσούντος του διεθνούς παροξυσμού από τις αλλεπάλληλες τρομοκρατικές επιθέσεις του ISIS , από το Brexit, από την απορρύθμιση των πολιτικών ελίτ παγκοσμίως και από τη διάψευση των μαζών.
Γεγονότα, τα οποία -σύμφωνα με τους NYTimes- μπορούν να θεωρηθούν συμπτώματα της νόσου που είχε περιγράψει ο Τόφλερ ως “Το σοκ του Μέλλοντος” στο ομότιτλο βιβλίο του, το 1970(!).
Η επιτάχυνση του ρυθμού των τεχνολογικών αλλαγών θα μας αρρωστήσει, είχε προβλέψει ο φουτουριστής συγγραφέας. Δεν το εννοούσε αλληγορικά, δεν αναφερόταν στις δυσκολίες εκμάθησης των τεχνικών παραμέτρων της νέας πραγματικότητας. Μιλούσε για την ψυχική νόσο, «τον συγκλονιστικό αποπροσανατολισμό που θα προέλθει από την πρόωρη άφιξη του μέλλοντος». Ο Τόφλερ έλεγε από τότε ότι «αν δεν ληφθούν ευφυή μέτρα για την καταπολέμησή της ασθένειας, εκατομμύρια άνθρωποι θα βρεθούν σε κατάσταση σύγχυσης και σταδιακά θα γίνονται ανίκανοι να αντιμετωπίσουν ορθολογικά το περιβάλλον τους».
Ζούμε την δυστοπία που σκιαγράφησε ο Αμερικανό-εβραίος διανοητής. Τοπικές και παγκόσμιες κρίσεις επιβεβαιώνουν τη συλλογική αδυναμία μας να αντιμετωπίσουμε τις αλλαγές που γίνονται με διαρκώς επιταχυνόμενο ρυθμό.
Ο κόσμος μεταβάλλεται ενώπιον μας: Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έχουν εγκολπώσει (υποκαταστήσει σε πολλές περιπτώσεις) την δημοσιογραφία, την πολιτική ακόμη και τις τρομοκρατικές οργανώσεις. Οι ανισότητες έχουν αυξηθεί και εξαιτίας της τεχνο-υποβοηθούμενης παγκοσμιοποίησης. Το μεγαλύτερο τμήμα του δυτικού κόσμου τελεί υπό οικονομικό πανικό και οι εθνικές κυβερνήσεις προσπαθούν -εις μάτην- να κατισχύσουν μιας χούφτας πανίσχυρων εταιρειών που κυβερνούν τον πλανήτη, οι οποίες διόλου τυχαία είναι στο σύνολό τους εταιρείες τεχνολογίας.
Ακόμη μεγαλύτερες αλλαγές έπονται: ρομπότ που σκέφτονται και αισθάνονται, επέμβαση στα γονίδια, drones, αληθοφανής εικονική πραγματικότητα. Το μέλλον ήρθε χθες και οι κοινωνίες των δυτικών δημοκρατιών, ζαλισμένες στέκονται ανήμπορες να κατανοήσουν τις ανατροπές της ζωής τους. Ούτε οι ηγεσίες τους. Η πολιτική αποδεικνύεται το ίδιο μικρονοϊκή και κοντόφθαλμη να αναγνωρίσει απειλές και ευκαιρίες, να διακρίνει τη διαφορά τους. Παντού έχει ορίζοντα όχι μακρύτερα από τις επόμενες εκλογές. Οι πολιτικές ηγεσίες έχουν σταματήσει τον προγραμματισμό για τον μέλλον. Κάνουν σημειωτόν στο παρόν, με το βλέμμα στραμμένο στα πρωτοσέλιδα του αύριο, αφήνοντας τις λίγες μεγάλες επιχειρήσεις να το σχεδιάζουν για να μας το επιβάλλουν.
Δεν πάσχουμε μόνο από σοκ αλλά και από τύφλωση, λέει στην αμερικανική εφημερίδα η Αμυ Γουέμπ, ιδρύτρια του Ινστιτούτου με τον τίτλο «Το Μέλλον Σήμερα». Οι πολιτικοί οργανισμοί απέχουν πλέον –όπως παρατηρεί με έκπληξη και απογοήτευση- από την στήριξη ερευνητικών ιδρυμάτων που αφιερώνονται στην ακαδημαϊκή μελέτη του
μέλλοντος και κάνουν προβλέψεις μεγάλης εμβέλειας για την τεχνολογία και την παγκόσμια πολιτική. Ούτε νομοθετούν σε αυτή τη βάση, με πρόνοιες μακρών οριζόντων. Με τα χρόνια ο φουτουρισμός εξέπεσε σε μοχλό προώθησης προϊόντων και λαγαρών σκέψεων από διεθνή fora, έγινε τηλε-ρηάλιτυ και βιομηχανία ανάγνωσης των άστρων. Έπαψε να θεωρείται επιστήμη και θεωρείται σπατάλη η διάθεση χρημάτων από τις κυβερνήσεις για την ανίχνευση όσων θα συμβούν. Κανονικά όλες οι κυβερνήσεις, σύμφωνα με την Γουέμπ (κατά χαριτωμένη σύμπτωση το όνομά της ακούγεται όπως ο Ιστός) θα πρέπει να προχωρήσουν στη σύσταση ενός οργανισμού –ακομμάτιστου και αυστηρά επιστημονικού- που θα ασχολείται αποκλειστικά με την έρευνα για το μέλλον.
Προς άρση παρεξηγήσεων, ο Τόφλερ στην εισαγωγή του βιβλίου του, αποσαφήνιζε ότι οι μελλοντολόγοι δεν κάνουν προβλέψεις , «αυτές είναι δουλειά των τηλε-προφητών και των αστρολόγων» έγραφε.
Οι σοβαροί φουτουριστές θυμίζουν τους αρχαίους χαρτογράφους . Νοιάζονται να χαράξουν τα όρια, το σχήμα των εποχών που έρχονται, να πουν όχι την τελευταία λέξη αλλά να διατυπώσουν μια πρώτη προσέγγιση για τους κίνδυνους και τις υποσχέσεις του μέλλοντος. Γι' αυτό συμβούλευε τους αναγνώστες του να ασχολούνται όχι με τις λεπτομέρειες αλλά με το θέμα, με τη μεγάλη εικόνα, με την τάση των αλλαγών και τον ρυθμό τους που μερικές φορές έχει μεγαλύτερες συνέπειες από την ίδια την κατεύθυνση της αλλαγής.
