Η χώρα μας από το 1980 μέχρι και το τέλος των μνημονίων βίωσε μία συνεχή αποβιομηχάνιση. Το αποτέλεσμα αυτής της αποβιομηχάνισης ήταν ότι το 2019 η βιομηχανία αποτελούσε μόλις το 16,9% του ελληνικού ΑΕΠ, γεγονός που φέρνει τη χώρα μας 135η (πηγή: CIA World Factbook 2020) θέση του κόσμου ως προς το ποσοστό της βιομηχανικής παραγωγής σε σχέση με το σύνολο της οικονομίας.
Αυτή η αποβιομηχάνιση έγινε για πολλούς λόγους. Ήταν σαφώς αποτέλεσμα της οικονομικής πολιτικής που ακολουθήθηκε για δεκαετίες, με επίκεντρο το κράτος και τις συνεχείς παρεμβάσεις στο ρυθμιστικό, φορολογικό και εργασιακό περιβάλλον που ακολούθησαν σχεδόν όλες οι κυβερνήσεις της περιόδου 1980-2019. Κάθε χρόνος που περνούσε έκανε πιο δύσκολη τη δημιουργία ή ακόμα και τη διατήρηση μεγάλων βιομηχανικών επιχειρήσεων στη χώρα μας. Σήμερα, κοιτάζοντας το πόσο πολύ έχει μικρύνει η συγκεκριμένη παραγωγή, μπορούμε να πούμε πως οι κρατιστές πολιτικοί, οι συνδικαλιστές και οι εργατοπατέρες κέρδισαν τελικά τη μάχη ενάντια στον προαιώνιο εχθρό τους - το κεφάλαιο.
Το αποτέλεσμα αυτής της πορείας ήταν η άνοδος άλλων τομέων της οικονομίας, ή μάλλον ενός άλλου τομέα. Η Ελλάδα πλέον παράγει κυρίως υπηρεσίες, με μεγαλύτερη τον τουρισμό που υπολογίζεται κοντά στο 30% του ΑΕΠ. Η ανάδειξη της χώρας μας σε ένα τουριστικό θέρετρο έχει σίγουρα τα θετικά του αλλά και πολλά αρνητικά. Ο τουρισμός είναι μία αρκετά επικερδής δραστηριότητα, βελτιώνει την εικόνα της χώρας μας προς τα έξω και σίγουρα δίνει εκατοντάδες χιλιάδες δουλειές ανεξαρτήτως εξειδίκευσης στους συμπολίτες μας.
Το πρόβλημα με τον τουρισμό είναι ότι είναι κατεξοχήν εποχική υπόθεση. Είναι επιρρεπής σε μία πλειάδα αστάθμητων παραγόντων που μπορούν να φέρουν σοβαρές ζημιές στις επιχειρήσεις και τους εργαζομένους του κλάδου. Από την τρομοκρατία, που ευτυχώς εμείς την έχουμε αποφύγει, τις πυρκαγιές, τους σεισμούς έως και τη γεωπολιτική αστάθεια, οι παράγοντες που μπορούν μέσα σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα να στρέψουν το τουριστικό ενδιαφέρον αλλού. Φυσικά, κάτι αντίστοιχο συνέβη και φέτος με τον κορονοϊό. Μία επτάμηνη τουριστική σεζόν θα σμικρυνθεί πιθανότητα σε δύο ή τρεις μήνες ενώ τα μέτρα που λαμβάνονται από την κυβέρνηση για τον περιορισμό της διάδοσης του ιού σίγουρα θα μειώσει και τα περιθώρια κέρδους των επιχειρηματιών του κλάδου.
Φυσικά, ουδείς υποστηρίζει πως η Ελλάδα πρέπει να εγκαταλείψει τον τουρισμό και να στραφεί προς άλλες δραστηριότητες. Όμως, οφείλουμε να αναγνωρίσουμε πως μία μικρή και ευάλωτη οικονομία σαν τη δική μας δεν έχει την πολυτέλεια να βάζει όλα της τα αυγά σε ένα καλάθι (όπως λένε και στην εσπερία). Η κρίση της πανδημίας και οι δραματικές επιπτώσεις της στον τουρισμό οφείλουν να προβληματίσουν την κυβέρνηση και να υπάρξει μία δραστική απόπειρα νέας εκβιομηχάνισης της χώρας.
Η πρόσφατη ανταπόκριση των λιγοστών ελληνικών βιομηχανιών σε ζητήματα παραγωγής προϊόντων που σχετίζονται με την πανδημία, όπως οι προστατευτικές μάσκες ή τα αντισηπτικά, δείχνουν ότι η ελληνική επιχειρηματικότητα μπορεί να ανταποκριθεί με αξιώσεις ακόμα και στις πιο δύσκολες συνθήκες. Είναι πολύ πιθανό, αν το κράτος επιτέλους επιλέξει να απεμπλακεί από τη μικροδιαχείριση της οικονομίας, να υπάρξουν κι άλλες τέτοιες βιομηχανίες που να μπορούν να προσφέρουν και καλές δουλειές και καλά προϊόντα. Η ευκαιρία είναι τώρα.
