Toυ Ανδρέα Ζαμπούκα
Ο νέος πρόεδρος της Βραζιλίας, Ζαΐχ Μπολσονάρου ανακοίνωσε τη Δευτέρα ότι θα κόψει την κρατική διαφήμιση στα μέσα ενημέρωσης. Γιατί θεωρεί ότι «λένε ψέματα», Εντείνοντας έτσι, την πίεση προς τους δημοσιογράφους που συνεχίζουν να τον αντιμετωπίζουν επικριτικά μετά τη νίκη του στον δεύτερο γύρο των εκλογών την Κυριακή.
Ο ίδιος έχει σχεδόν πλέξει το εγκώμιο της στρατιωτικής δικτατορίας (1964 - 1985) και έχει ταχθεί υπέρ των βασανιστηρίων. Έχει υποστηρίξει τη θανάτωση των εγκληματιών, αλλά και των πολιτικών του αντιπάλων. Απεχθάνεται τους ομοφυλόφιλους και θεωρεί τις γυναίκες ένα είδος "αδυναμίας" της φύσης. Η πάταξη της εγκληματικότητας έχει γίνει ο ακρογωνιαίος λίθος της προεκλογικής εκστρατείας του Μπολσονάρου.
O Μπολσονάρου έλαβε στις τελευταίες εκλογές, το 55% των ψήφων και αναδείχθηκε έτσι ο κυρίαρχος του πολιτικού συστήματος. Επιπλέον, απολαμβάνει την εμπιστοσύνη των Βραζιλιάνων πολιτών οι οποίοι δηλώνουν ενθουσιασμένοι με το αποτέλεσμα.
Οι τάσεις επίσης που καταγράφονται στην Ευρώπη, εν όψει ευρωεκλογών, είναι περίπου ανάλογες, τηρουμένων των διαφορών στο μείγμα της κοινωνίας.
Οδεύουμε επομένως σε κατάρρευση της δημοκρατίας, όπως την ξέραμε μέχρι σήμερα; Και κάθε φορά που οι μάζες θα θυμώνουν με τις αδυναμίες, τι ελλείψεις της ή με τα πρόσωπα που την υπηρετούν, θα πυροβολούν την σκιά τους για να τιμωρήσουν τις τύψεις τους; Δεδομένου πως και τους "προηγούμενους" - όπως πχ τον Λούλα στην Βραζιλία- οι ίδιοι ψηφοφόροι τους είχαν στείλει στην εξουσία.
Υποθέτω ότι η διαφορά του σημερινού ψηφοφόρου σε ό τι αφορά τον πολιτικό φαταλισμό, τον μηδενισμό και την τιμωρητική διάθεση του εκλογικού σώματος, από τον ψηφοφόρο των προηγούμενων δεκαετιών, έγκειται στην πνευματική, οικονομική και κοινωνική του θέση. Κυρίως όμως, στην διαφοροποίηση της αντίληψης απέναντι στην πολιτική, που καθορίζεται από την ημιμάθεια του σύγχρονου πολίτη.
Στην δεκαετία του ΄50 ή του ΄60 για παράδειγμα, ο ψηφοφόρος ήταν απολύτως εξαρτημένος από τον πελατειασμό του πολιτικού συστήματος και οι μεγάλες μάζες σχεδόν αμαθείς. Φτάνει να μελετήσει κάποιος τα ποσοστά αναλφαβητισμού στην ελληνική επαρχία για να καταλάβει ότι δεν υπήρχε κανένα περιθώριο "κριτικού" ελέγχου των πολιτικών αποφάσεων.
Σήμερα, όλα έχουν αλλάξει. Ο παλιός "υποταγμένος πελάτης" απέκτησε πρόσβαση στον καταναλωτισμό, στην πληροφόρηση, στην γνώση και στην φαινομενική πολιτική ισοτιμία με τους εκπροσώπους του. Το αποτέλεσμα ήταν η ημιμάθεια να τον καθιστά ικανό να προσλάβει μέχρι ενός σημείου το μήνυμα του αποπροσανατολισμού ή να θυμώσει επαρκώς, αναγνωρίζοντας την προδοσία της δημοκρατίας εις βάρος των συμφερόντων του.
Κατά συνέπεια, είναι σε θέση να αγανακτεί εξαιτίας της περιθωριοποίησής του αλλά δεν διαθέτει - εξαιτίας της ημιμάθειας- την δυνατότητα να απαιτήσει ή να διεκδικήσει τις ορθολογικές λύσεις υπέρ των πραγματικών συμφερόντων του.
Με λίγα λόγια, μπορεί να χρησιμοποιήσει την άρνηση αλλά δεν έχει καμία δυνατότητα να προχωρήσει στην κατάφαση για να επιλέξει την εξυγίανση των θεσμών, ώστε να βελτιώσει την δημοκρατία.
Και τι θα γίνει; Σε δέκα χρόνια θα ψηφίζουμε μόνο ακροδεξιούς, ταυτοτιστές και ολιγάρχες; Δεν είμαι τόσο απαισιόδοξος. Ίσως να βιώνουμε την "εποχή των τεράτων" που λέει ο Γκράμσι και να ανατείλει μία νέα εποχή επικαιροποίησης του πολιτεύματος, για να ανταπεξέλθει στις σύγχρονες ανάγκες των κοινωνιών. Γιατί όσο γρήγορα, το πλήθος αποθεώνει τους "τζάμπα μάγκες" στην εξουσία άλλο τόσο γρήγορα θα τους στέλνει σπίτι τους ή στη φυλακή.
Δεν είναι εύκολο πια να επιβάλει κανείς δικτατορία σε κανένα μέρος του κόσμου. Απλώς, η αλλοτρίωση και η πτώση του σημερινού πολίτη θα νεκρώσει μεγάλα τμήματα της κοινωνίας, Είναι όμως, πολύ πιθανόν να τους αναγκάσει να αποσυρθούν για να δώσουν την θέση τους σε άλλα, που έχουν όρεξη και διάθεση να διεκδικήσουν την ελευθερία τους...
