Agatha Christie «Τα δεκατρία προβλήματα»
Μετάφραση: Χρύσα Θ. Μπανιά,
εκδ. Ψυχογιός,
σελ. 248
«Τα δεκατρία προβλήματα» της Άγκαθα Κρίστι είναι η γέννηση της Μις Μαρπλ. Δεκατρία αστυνομικά μυστήρια που επιλύει η καλοκάγαθη γιαγιά κατ’ εικόνα και ομοίωση της προ-γιαγιάς της. Και τα δεκατρία αστυνομικά διηγήματα κατ’ ουσίαν υπήρξαν η δοκιμή για τα υπέροχα αστυνομικά της μυθιστορήματα με ηρωίδα την δαιμόνια ηλικιωμένη κυρία.
"Με τρομάζετε, μις Μαρπλ", είπε ο σερ Χένρι.
"Ελπίζω να μην επιθυμήσετε ποτέ να με βγάλετε από τη μέση. Τα σχέδιά σας θα ήταν πάρα πολύ καλά".
Μια Τρίτη βράδυ ο ανιψιός της μις Μαρπλ και οι φίλοι του οργανώνουν μια βραδιά μυστηρίου και την προκαλούν να δώσει λύσεις σε ανεξιχνίαστες μέχρι εκείνη τη στιγμή αστυνομικές υποθέσεις. Έτσι γεννιέται η Λέσχη της Τρίτης.
Η υπόθεση με τις κηλίδες αίματος που εξαφανίζονταν· ο κλέφτης που διέπραξε το ίδιο έγκλημα δύο φορές· το επιθανάτιο μήνυμα ενός δηλητηριασμένου που ακουγόταν σαν "ένας σωρός ψάρια"· η παράξενη υπόθεση της αόρατης διαθήκης· ένα μέντιουμ που είχε προειδοποιήσει πως το Γαλάζιο Γεράνι σημαίνει θάνατο.
Τολμάτε να συναγωνιστείτε τη Λέσχη της Τρίτης στην επίλυση μυστηρίων;
Αυτή είναι εν ολίγοις η υπόθεση στα «Δεκατρία προβλήματα»
Τα δεκατρία περιστατικά, άλλα ιατρικά, οικογενειακά, ρεαλιστικά, φυσικά ή μεταφυσικά, είναι ανάλογα του εκάστοτε αφηγητή τους. Η Μις Μαρπλ είναι εκεί με τις βελόνες της και το γνωστό της πλεκτό για να βρει πρώτη με απλότητα και σαφήνεια το μίτο του λαβυρίνθου. Διαθέτουν όλα τους την γνωστή ομιχλώδη ατμόσφαιρα της αγγλικής εξοχής και της Άγκαθα Κρίστι, το απρόοπτο φινάλε, τις γνωστές της μεγάλες αγάπες για τον Σαίξπηρ και την μαγειρική, εμπεριέχουν όλες τις γνώσεις της για τα δηλητήρια από τη θητεία της σε Φαρμακείο και στην Φαρμακολογία.
Η Μις Μαρπλ που ευτύχησε να γεννηθεί, αγαπήθηκε ισάξια με τον Ηρακλή Πουαρό από τα εκατομμύρια των αναγνωστών της. Με συνέπεια αρκετοί να είναι εκείνοι που να την προτιμούν ακόμα κι από τον Ηρακλή Πουαρό.
Στα «Δεκατρία προβλήματα» περιλαμβάνονται: Η λέσχη της Τρίτης (το πώς δημιουργήθηκε). Ο οίκος του ειδώλου της Αστάρτης. Ράβδοι χρυσού. Το ματωμένο πλακόστρωτο. Κίνητρο εναντίον ευκαιρίας. Οι δαχτυλιές του Αγίου Πέτρου. Το γαλάζιο γεράνι. Η βοηθός. Οι τέσσερις ύποπτοι. Τραγωδία τα Χριστούγεννα. Το βότανο του θανάτου. Η υπόθεση στο μπάνγκαλοου. Θάνατος από πνιγμό.
Και για την ιστορία, η βασική έμπνευση για τη δημιουργία της Μις Μαρπλ, ήταν η προσωπικότητα της προ-γιαγιάς της, από την πλευρά της μητέρας της, η Μάργκαρετ Γουέστ...
«(Την φαντάστηκα)... να είναι σαν το είδος αυτό, των ηλικιωμένων γυναικών, όπως η προ - γιαγιά μου και οι φίλες της. Ηλικιωμένες κυρίες που γνώρισα καλά στα χωριά που έμενα όταν ήμουνα νεαρή. Αν και ήταν ζωηρή και γεμάτη ενέργεια - και κατά βάση αισιόδοξο άτομο, ωστόσο ήταν καχύποπτη: περίμενε πάντα το χειρότερο από όλους και όλα. Και συνήθως, είχε δίκιο.»
Στην αυτοβιογραφία της, ωστόσο, γράφει πως ο χαρακτήρας της Κάρολαϊν Σέπαρντ, στο μυθιστόρημα «Ο φόνος του Ρότζερ Ακρόυντ», την ώθησε να αναπτύξει περισσότερο αυτόν τον συγκεκριμένο τύπο ηλικιωμένης κυρίας των αγγλικών προαστίων και χωριών. Γράφει σχετικά: «Νομίζω πως η Μις Μαρπλ ξεπήδησε από την ευχαρίστηση που είχα νιώσει περιγράφοντας την αδελφή του Δόκτορα Σέπαρντ στον Φόνο του Ρότζερ Ακρόυντ. Ήταν ο αγαπημένος μου χαρακτήρας του βιβλίου - μια ξινισμένη γεροντοκόρη, γεμάτη περιέργεια, ξέροντας τα πάντα, ακούγοντας τα πάντα. Η τέλεια υπηρεσία ντετέκτιβ στο σπίτι σας. Όταν το βιβλίο έγινε φιλμ, ένα από τα πράγματα που με λύπησαν πιο πολύ ήταν η απάλειψη της Καρολάιν....»
Η πρώτη εμφάνιση της Μις Μαρπλ γίνεται στο διήγημα «The Tuesday Night Club», που δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά στο περιοδικό The Royal Magazine το 1927. Εκεί περιγράφεται σαν μια ηλικιωμένη κυρία απομεινάρι της Βικτωριανής εποχής, φορώντας ένα περασμένης εποχής μαύρο μπροκάρ φόρεμα, που σούρωνε γύρω από την καχεκτική μέση της.
Σύμφωνα με τους περισσότερους μελετητές το επίθετό της, το δανείστηκε από τον ομώνυμο σιδηροδρομικό σταθμό στο Τσεσάιρ, περιοχή που η Κρίστι γνώριζε καλά από την παιδική της ηλικία.
Η Μις Μαρπλ κατοικεί στο φανταστικό αγγλικό χωριό St. Mary Mead, της εξίσου φανταστικής επαρχίας του Middleshire, το οποίο απέχει περίπου 40 χλμ. (25 μίλια) από το Λονδίνο. Η σιδηροδρομική του σύνδεση με το Λονδίνο, έχει αφετηρία την γραμμή του Πάντιγκτον. Στενοί φίλοι της είναι ο συνταγματάρχης εν αποστρατεία Arthur Bantry και η γυναίκα του Dolly Bantry. Ακόμα, ο συνταξιούχος αξιωματικός της Σκότλαντ Γιαρντ, Sir Henry Clithering, είναι αυτός που την υποστηρίζει και την ενθαρρύνει στις έρευνές της (που συνήθως προκαλούν την δυσφορία της τοπικής αστυνομίας) ενώ και ο ανιψιός της, Raymond West, που εμφανίζεται συχνά στα μυθιστορήματά της, συνήθως είναι αδιάφορος για αυτήν την πλευρά των ασχολιών της θείας του.
Στο μυθιστόρημα του 1930 «Φόνος στο Πρεσβυτέριο» (The Murder at the Vicarage), εμφανίζεται σαν μια ζωηρή κουτσομπόλα, που απλώς θέλει να χώνει την μύτη της παντού. Στα επόμενα έργα ο χαρακτήρας θα αλλάξει λίγο, κάνοντάς την περισσότερο συμπαθητική και με ενδιαφέρον πραγματικό για τους άλλους ανθρώπους, αν και πάντα καχύποπτη.
Η Μις Μαρπλ δεν παντρεύτηκε ποτέ, ούτε εργάστηκε ποτέ και βασίζεται κυρίως στην οικονομική συνδρομή του ανιψιού της, Ρέημοντ Γουέστ. Είναι αρκετά μορφωμένη και έχει σημαντικές γνώσεις ανατομίας, μάλιστα στο μυθιστόρημα του 1952 «Διπλό Είδωλο στον Σπασμένο Καθρέφτη» (They Do It with Mirrors), μαθαίνουμε ότι ανατράφηκε σε θρησκευτικό περιβάλλον (Cathedral close) και έμαθε ιταλικά.
Τα βιβλία με πρωταγωνίστρια την Μις Μαρπλ είναι:
«Η λέσχη της Τρίτης» ή «Τα δεκατρία μυστήρια» (που γράφτηκε το 1927- 1928)
«Θάνατος από πνιγμό» (1930)
«Φόνος στο Πρεσβυτέριο» (1920)
«Κάθε Τρίτη κι ένα έγκλημα» (1932)
«Miss Marple Tells a Story» (1934)
«The Case of the Caretaker» (1941)
«Δηλητήριο σε μικρές δόσεις» (1942)
«The Tape-Measure Murder» (1942)
«The Case of the Perfect Maid» (1942)
«Ένα πτώμα στη βιβλιοθήκη» (1942)
«Δηλητήριο σε μικρές δόσεις» (1943)
«Strange Jest» (1944)
«Πρόσκληση σε φόνο» (1950)
«Οι δύο όψεις ενός εγκλήματος, Γίνεται Με Καθρέφτες» (1952)
«Ένα άλλοθι για τρία εγκλήματα» (1953)
«After the Funeral» (1953)
«Sanctuary» (1954)
«Ο φόνος δεν είναι παιχνίδι» (1957)
«Greenshaw's Folly» (1960)
«Διπλό είδωλο στον σπασμένο καθρέφτη» (1962)
«Το σπίτι με τους ιβίσκους» (1964)
«Ξενοδοχείο Μπέρτραμ» (1965)
«Νέμεσις» (1971)
«Ρετρό στην ομίχλη» (1976)
«Σκοτεινές υποθέσεις» (1979)
«The Case of the Caretaker's Wife» (2011, διήγημα που βρέθηκε αργότερα στα χειρόγραφά της).
«Διασκέδασα πάρα πολύ με την συγγραφή των ιστοριών της μις Μαρπλ, ένιωσα μεγάλη τρυφερότητα για την άτονη ηλικιωμένη μου κι έλπισα πως θα σημείωνε επιτυχία. Έτσι κι έγινε. Αφού εμφανίστηκαν οι πρώτες έξι ιστορίες, μου ζητήθηκαν άλλες έξι. Χωρίς αμφιβολία η μις Μαρπλ είχε κάνει αισθητή την παρουσία της», γράφει η Άγκαθα Κρίστι στον πρόλογό της.
