Την ώρα που στη χώρα μας η επιχειρηματικότητα είναι παρεξηγημένη, θεωρούμενη σχεδόν ανάθεμα, η ικανότητα ενός Έλληνα να επιβιώσει στην Ελλάδα του δίνει μία μεγάλη προστιθέμενη αξία όταν κινείται εκτός αυτής, ιδιαίτερα σε χώρες ανοικτές στο επιχειρείν. Με αφετηρία τη Ρουμανία, ιδού κάποια πράγματα που θα έπρεπε να είναι αυτονόητα, αλλά ακόμη και σήμερα είναι ζητούμενα. Κάποιες από τις προκαταλήψεις που ακόμη και σήμερα κυριαρχούν σε μεγάλο κομμάτι της Ελληνικής κοινωνίας, καθώς και οι ορθολογικές απαντήσεις σε αυτές, στο κείμενο που ακολουθεί...
- «Κανείς δεν σου είπε να το κάνεις με το ζόρι...»
- «Εγώ θα μείνω εδώ και θα αγωνιστώ...»
- «Ελπίζω να μην είσαι σαν κάποιους «αγωνιστές» που ήταν αφισοκολλητές των κομμάτων και διορίζονταν ως «αγωνιστές της παράταξης και της δημοκρατίας…»
- «Κάνεις πλάκα, αλλά δεν ξέρεις πόσο δύσκολες στιγμές περνάω...»
- «Το ξέρω και σέβομαι την αγωνία σου. Το μέλλον μου σκέφτηκα και εγώ όταν επέλεξα να φύγω. Για αυτό σου πρότεινα να ανοίξεις τα φτερά σου προς τη Ρουμανία, έτσι ώστε να κτίσεις τζίρο και σε μία άλλη χώρα, που είναι σε ραγδαία άνοδο, έχει μεγαλύτερο ΑΕΠ από την Ελλάδα και πολύ μεγαλύτερο διαθέσιμο εισόδημα στις μεγάλες πόλεις, με υποπολλαπλάσιους φόρους από αυτούς που έχεις συνηθίσει να πληρώνεις, ενώ θα σε αντιμετωπίζουν με απείρως περισσότερο σεβασμό...»
- «Και να προδώσω τη χώρα μου ; Επειδή το έκανες εσύ...»
Προδότης; Οραματιστής; Ή απλά ρεαλιστής;
- «Και οι δύο μοιραζόμαστε το πάθος για την Ιστορία...»
- «Σωστά...»
- «Πες μου, σε παρακαλώ, από το 3.000 π.Χ. ως και πριν 40 χρόνια, πότε μεγαλούργησαν οι Έλληνες; Όταν κλείνονταν στο κλουβί τους και έκλαιγαν τη μοίρα τους; Όταν τους υπερφορολογούσαν και ως αντίδραση προσπαθούσαν να μπουν στο δημόσιο και να βγουν με πρόωρη σύνταξη; Ή όταν εξήγαγαν σε κάθε σημείο του πολιτισμένου και μη αρχαίου κόσμου, όταν έκτιζαν αποικίες που στήριζαν τις μητροπόλεις, όταν απλώνονταν στα πέρατα της γης ή όταν μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο με τα καράβια τους έκλειναν μυθικές συμφωνίες;»
- «Τι εννοείς;»
- «Η Φιλική Εταιρία ξεκίνησε στην Ελλάδα; Ο Ωνάσσης, ο Συγγρός, ο Αβέρωφ και δεκάδες άλλοι... ήταν προδότες;»
- «Όχι, γιατί να τους αποκαλέσει κάποιος έτσι;»
- «Γιατί ανέπτυξαν και δουλειές εκτός Ελλάδος! Συμπτωματικά (ή όχι) όλοι οι εθνικοί ευεργέτες είχαν επιχειρήσεις στη Ρουμανία...»
- «Αυτοί ήταν οραματιστές»
- «Οραματιστές ή και ρεαλιστές; Συνειδητοποίησαν πως στην Ελλάδα δεν είχαν χώρο, αγορά, ή απλά δυνατότητα για να κάνουν κάτι μεγάλο, ανοίχτηκαν σε άλλες χώρες και πέτυχαν με σκληρή δουλειά».
«Γιατί υποτιμάς τον εαυτό σου και τον περιορίζεις τόσο πολύ;»
- «Ναι αλλά σήμερα τα πράγματα είναι αλλιώς...»
- «Πάντα ήταν αλλιώς και πάντα ήταν δύσκολα. Αν είσαι δημόσιος υπάλληλος, ή έχεις δουλειά που σχετίζεται με έναν συγκεκριμένο τόπο, έχεις κάθε λόγο να σκεφτείς ότι εδώ είναι τα συμφέροντά σου».
- «Οι δημόσιοι υπάλληλοι είναι άλλη κατηγορία...»
- «Σωστά και τους σεβόμαστε. Αν όμως θεωρείς τον εαυτό σου επιχειρηματία, αν πιστεύεις ότι είσαι ένας επαγγελματίας που προσφέρει ποιοτικές υπηρεσίες ή προϊόντα, αν νοιώθεις ότι έχεις αξία, ποιος σε εμποδίζει να δεις πχ τη Νοτιοανατολική Ευρώπη ως μία ενιαία αγορά; Ποιος θα σε σταματήσει αν ψάξεις πελάτες εκτός της χώρας μας; Εκτός και αν θεωρείς ότι είσαι ανίκανος να προσφέρεις ποιοτικές υπηρεσίες...»
- «Το αντίθετο, ξέρεις ότι είμαι πολύ καλός και δουλεύω σκληρά...»
- «Τότε γιατί είναι προδοσία κατά της χώρας το να πας στους πελάτες σου, αντί να περιμένεις με το ντουφέκι να έρθουν αυτοί; Η Ελλάδα επέζησε επί χιλιάδες χρόνια δημιουργώντας πλούτο κυρίως έξω από τα γεωγραφικά της όρια. Γιατί υποτιμάς τον εαυτό σου και τον περιορίζεις τόσο πολύ;».
Η ενοχοποίηση της επιχειρηματικότητας
Τα τελευταία 40 χρόνια η Ελλάδα πέρασε σε μία φάση ακραίας ενοχοποιήσης της επιχειρηματικότητας, κάτι που δεν σταμάτησε ούτε στα χρόνια της κρίσης. Δε μείναμε όμως εκεί, ουσιαστικά το... «τερματήσαμε». Μαζί με πολλά άλλα στραβά, σταδιακά εγκαθιδρύθηκε στη χώρα μας μία παράξενη νοοτροπία, που επέβαλλε ως λογικό το μοντέλο ανάπτυξης του «όλοι κινούμαστε εντός έδρας, πουλάμε ο ένας στον άλλον ακριβές υπηρεσίες και προϊόντα και ζούμε πολύ καλά.
Η μεγάλη πλειοψηφία των ανθρώπων δεν καταλαβαίνει τη διαφορά τζίρου και κερδών, για αυτό και αν πεις ότι κάνεις τζίρο 2.000.000 Ευρώ, σου λένε πως είσαι εκατομμυριούχος. Για αυτή την πλειοψηφία, λογικό είναι να ψάχνουν όλοι το εύκολο, γρήγορο και μεγάλο κέρδος, πουλώντας στο κράτος ή σε άλλους στην αγορά. Έμαθαν να υπολογίζουν ότι μία δουλειά είναι κερδοφόρα μη πληρώνοντας φόρους και να ζουν για το «σήμερα», το «τώρα». Αυτονόητα για αυτούς «οι ξένοι» είναι κάτι το μακρινό και το να ανοίξουν τα φτερά τους προς τα έξω είναι σχεδόν αμαρτία, ένδειξη αποτυχίας...
Οι «διαμορφωτές της κοινής γνώμης» και τα στενά τους όρια
Πιστοί στη θεωρία του «όσα δε φτάνει η αλεπού, τα κάνει κρεμαστάρια», σταδιακά οι πολιτικοί, οι «εκπρόσωποι φορέων», ορισμένα μέσα ενημέρωσης και λοιποί «ταγοί» της κοινωνίας («πνευματικοί» και μη) δαιμονοποίησαν την εξωστρέφεια, τη δουλειά εκτός συνόρων κλπ. Κάτι λογικό για ανθρώπους που ζούσαν κινούμενοι μεταξύ Κολωνακίου, Συντάγματος, Βορείων και Νοτίων Προαστίων...
Λυπούμαστε και καταγγέλουμε τους... πετυχημένους και πρωτοπόρους
Φτάσαμε ως κοινωνία να λυπούμαστε τους γιατρούς που πηγαίνουν 2 μέρες τον μήνα σε μία γειτονική χώρα και έχουν ασθενείς και εκεί, τους καθηγητές που πηγαίνουν «έξω» για να διδάξουν σε πανεπιστήμια, τους αρχιτέκτονες με projects εκτός Ελλάδας, τους επιχειρηματίες και τα στελέχη που «πάνε εκεί μακριά» («μα καλά, χάθηκαν οι δουλειές εδώ;») και άλλους επενδυτές και επιχειρούντες.
Tην ίδια στιγμή η κοινωνία βρίσκει απολύτως λογικό κάποιος να μετακομίζει 900 χιλιόμετρα μακρυά από το σπίτι του για μία περιστασιακή θέση εργασίας στο Δημόσιο, με την ελπίδα πως θα οδηγήσει κάποια στιγμή μόνιμη πρόσληψη, ανεχόμενος συχνά να τον εκβιάζουν τοπικοί ιδιοκτήτες ακινήτων ότι αν δεν πληρώσει μεγάλο ενοίκιο, θα κοιμηθεί στην παραλία.
Αν η Ελλάδα έκανε τον... βιό αβίωτο σε χιλιάδες επαγγελματίες, βιοτέχνες και βιομηχάνους, αυτοί είναι υποχρεωμένοι να μείνουν και να χρεωκοπήσουν εδώ. Αν μεταφέρουν την παραγωγή και τη δουλειά τους έξω, τότε τους κατηγορούμε για αυτήν τους την επιλογή. Ναι, για ένα μεγάλο τμήμα της Ελληνικής κοινωνίας είναι λογικότερο κάποιος να καταστραφεί μένοντας στην Ελλάδα και παράλογο να βγει έξω από τη χώρα, να επιχειρήσει, να σωθεί και να κτίσει κάτι υγιές.
Όποιος επιβίωσε στην Ελλάδα, μπορεί παντού να μεγαλουργήσει...
Η αλήθεια όμως είναι εντελώς διαφορετική:
Ανέκαθεν οι Έλληνες μεγαλούργησαν ΕΚΤΟΣ Ελλάδας, κρατώντας τη σχέση τους με τη μητέρα πατρίδα.
Κανείς δεν έπαθε κάτι ανοίγοντας τα φτερά του και βλέποντας πώς είναι πραγματικά ο κόσμος (και όχι πιστεύοντας πως όλος ο πλανήτης ασχολείται μαζί μας).
Σήμερα, το σωτήριο έτος 2020, ο μέσος Έλληνας έχει ένα πλεονέκτημα που κανείς ξένος δεν μπορεί να αποκτήσει: Έχει υπάρξει / επιβιώσει / δημιουργήσει μέσα σε ένα από τα χειρότερα επιχειρηματικά περιβάλλοντα που υπάρχουν στον πολιτισμένο κόσμο. Όπως πολλοί φίλοι έχουν επιβεβαιώσει... «αν τα έβγαλες πέρα στην Ελλάδα, καμία χώρα στον κόσμο δεν μπορεί να σε τρομάξει».
Εν έτει 2020 μπορούμε να δουλεύουμε όπου θέλουμε
Πάντοτε η πρώτη αντίδραση μπροστά στην ανάγκη για αλλαγή είναι η δαιμονοποίηση των νέων δεδομένων. Όμως συχνά δεν είναι στραβός ο γυαλός, εμείς αρμενίζουμε στραβά. Ναι, παρά τις σοβαρές προσπάθειες βελτίωσης των τελευταίων 15 μηνών, η Ελλάδα εξακολουθεί να μη μας προσφέρει σήμερα αυτό που αξίζουμε, ιδίως όσοι από εμάς την αγαπάμε και θέλουμε να τη δούμε ψηλά. Η ζωή όμως δεν τελειώνει εδώ. Αρνούμενοι την πραγματικότητα δεν θα βελτιώσουμε την κατάστασή μας. Αν δούμε γύρω μας, ίσως διαπιστώσουμε ότι τα πράγματα είναι λίγο διαφορετικά:
Η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι μία μεγάλη αγορά, χωρίς δασμούς, ελεύθερη κίνηση ανθρώπων και εμπορευμάτων και μηδενικό κόστος τηλεφωνικής συνομιλίας.
Η κρίση, οι αλλαγές που έρχονται δημιουργούν ανακατατάξεις και κενά στην αγορά. Οι ευκαιρίες δεν έχουν τελειώσει.
Εν έτει 2020, κανείς δεν μας εμποδίζει να έχουμε τη φορολογική μας έδρα εκεί που είναι τα οικονομικά μας συμφέροντα. Αφού πληρώσουμε τους φόρους που μας αναλογούν, εισάγουμε τα χρήματα πίσω στη χώρα μας, αν θέλουμε.
Εφόσον έχουμε εργασία σε περισσότερες από μία χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, μπορούμε να επιλέξουμε σε ποια θέλουμε να ασφαλιστούμε
Για πάρα πολλές υπηρεσίες, η προσφορά τους από εταιρίες άλλων χωρών είναι διαδεδομένη και απολύτως νόμιμη. Αν η ποιότητα είναι ικανοποιητική και όλα γίνονται σωστά, με φορολογικά παραστατικά και συμβόλαια, κανείς δεν έχει κάτι να σχολιάσει.
Οι τεχνολογικές λύσεις που υπάρχουν διαθέσιμες σήμερα ξεπερνούν και την πιο καλπάζουσα φαντασία του 2010, 10 χρόνια πριν.
Σώθηκαν κυρίως όσοι βγήκαν στο εξωτερικό
Αν κάποιος μπορεί να επιχειρήσει και να έχει τα αποτελέσματα που θέλει στην Ελλάδα, την πόλη του ή και δίπλα / μέσα στο σπίτι του, τότε αυτό ίσως να είναι το ιδανικό για τον ίδιο και να μην έχει λόγο να ψαχτεί περαιτέρω.
Αν όμως κάποιος νοιώθει ότι μία κίνηση έξω, μία εταιρία ή επένδυση μπορεί να δυναμώσει / κρατήσει όρθια τη δουλειά του εντός Ελλάδος, ή αν βλέπει πως το μοίρασμα των δραστηριοτήτων του σε 2 ή περισσότερες χώρες μπορεί να τον στηρίξει αυτά τα δύσκολα χρόνια, τότε ίσως αξίζει να δώσει στον εαυτό του μία ευκαιρία.
Από το 2004 ως σήμερα, ο υποφαινόμενος έχει γνωρίσει εκατοντάδες Έλληνες εκπροσώπους του επιχειρείν. Συμπτωματικά (ή όχι), το 70 – 80% όσων δεν είχαν δουλειές με το Δημόσιο και δεν έκαναν καμία κίνηση προς το εξωτερικό, είτε χρεωκόπησαν και δουλεύουν ως υπάλληλοι, είτε αντιμετωπίζουν μεγάλες δυσκολίες επιβίωσης.
Αντίθετα, είναι πάρα πολλοί όσοι έκαναν μία σοβαρή και οργανωμένη κίνηση εκτός Ελλάδας (με τη Ρουμανία να είναι στις πρώτες επιλογές, μαζί με Αγγλία, Γερμανία, ΗΠΑ κλπ.) και σήμερα αντέχουν, συχνά με την εταιρία τους στο εξωτερικό να κρατά όρθια και την Ελληνική.
Συμπέρασμα: Στην πλειοψηφία τους, σώθηκαν πριν και μέσα στην κρίση όσοι βγήκαν στο εξωτερικό.
Αγαπώ την Ελλάδα. Και θέλω να μείνω όρθιος για να τη στηρίξω και αυτή
Με τις δυσκολίες να παραμένουν και κάθε χρόνο απλά να «προσδοκάμε ότι κάτι μπορεί να αλλάξει στο μέλλον», δεν θα κερδίσουμε κάποιο παράσημο από τους δικούς μας ανθρώπους, τους φίλους και την πατρίδα μας. Κανείς δεν θα μας πει μπράβο αν φιλοδοξούμε / μπορούμε να κάνουμε πολλά στη ζωή και αρκεστούμε «στα λίγα που μπορεί να μας προσφέρει η Ελλάδα». Αυτό δεν λέγεται πατριωτισμός, αλλά έγκλημα εις βάρος του εαυτού μας και της οικογένειάς μας.
Το να κοιτάξει κάποιος προς τα έξω δεν σημαίνει ότι εγκαταλείπει την πατρίδα του για πάντα. Αντίθετα, με σκληρή δουλειά, καλούς συνεργάτες, αξιοπρέπεια και το πραγματικά υπαρκτό «Ελληνικό δαιμόνιο», ένας σοβαρός Έλληνας μπορεί να βρει λύσεις εκτός συνόρων, για να αντιμετωπίσει τα προβλήματα εντός Ελλάδας.
Και εσύ μπορείς
Όλοι μπορούμε να το κάνουμε, και εγώ και εσύ. Μαζί με τον αδερφό μου, εμείς το πετύχαμε αυτό στη Ρουμανία. Σημασία δεν έχει που θα το πετύχεις εσύ, αλλά να τολμήσεις το βήμα, αν σήμερα νιώθεις πως αντικειμενικά βρίσκεσαι σε τέλμα.
Έτσι θα ξαναθυμηθείς ότι δεν έχεις χάσει την αξία σου ως άνθρωπος και προσωπικότητα.
Έτσι θα συνειδητοποιήσεις ότι δε χρειάζεται να κατηγορείς τον εαυτό σου για τα λάθη των πολιτικών.
Έτσι θα μάθεις να συγχωρείς τους συμπολίτες μας που πιστεύουν πως τα παιδιά τα φέρνει ο πελαργός, τα λεφτά φυτρώνουν σε κάποιο μυστικό «λεφτόδεντρο» και κάνοντας καταλήψεις θα βελτιωθεί η εκπαίδευση. Θα ξυπνήσουν και αυτοί κάποτε.
Όταν όμως συνέλθουν από τον λήθαργο, είναι καλό είναι να σε βρουν όρθιο, αξιοπρεπή και ακμαίο. Για να σου πουν ότι «τελικά είχες δίκιο».
* Ο κ. Ηλίας Π. Παπαγεωργιάδης είναι διευθύνων σύμβουλος της MORE, που περιλαμβάνει και τη MORE Consulting, επί χρόνια μία εκ των κορυφαίων συμβουλευτικών εταιριών με έδρα το Βουκουρέστι. Ασχολείται τόσο με την ίδρυση εταιρίας στη Ρουμανία, όσο και με την πλήρη υποστήριξη μετά την έναρξη λειτουργίας.
Μαζί με τον αδερφό του Γρηγόρη έχουν επίσης εταιρία εξαγωγής ελληνικών βιολογικών φρουτολαχανικών, εταιρία συμβουλευτικής για φωτοβολταϊκά έργα, βιοαέριο και έργα περιβάλλοντος, εταιρία επενδυτικών συμβουλων ακινήτων και άλλα, πάντα στη Ρουμανία.
ΥΓ. Η Ρουμανία ΔΕΝ είναι επιλογή για όποιον ψάχνει «να έχω ένα μαγαζί στην Ελλάδα και έδρα στο εξωτερικό», ούτε για αυτόν που νομίζει πως «με εταιρία έξω και υποκατάστημα εδώ θα αποφύγω τους ελληνικούς φόρους». Το γιατί αυτό δεν γίνεται μπορείτε να το διαβάσετε εδώ
