Του Αλέξανδρου Σκούρα
Όποτε συζητάμε για τη χώρα μας η κουβέντα στρέφεται γρήγορα στις αρνητικές πτυχές της υπέροχης – κατά τα άλλα – πατρίδας. Τι φταίει που δεν είμαστε σαν τους άλλους, τους Ευρωπαίους και τους Αμερικανούς, που έχουν λύσει τα βασικά και προσπαθούν να λύσουν τα περίπλοκα; Προσωπικά, δεν πιστεύω σε τέτοιου είδους αναλύσεις. Έχουμε, όπως και κάθε άλλη χώρα, ιδιαιτερότητες που καθιστούν τη διαβίωση στη χώρα μας περίπλοκη.
Η προσωπική μου άποψη για τα περισσότερα προβλήματα που αντιμετωπίζει η χώρα μας είναι ότι αυτά οφείλονται σε θεσμικές ανεπάρκειες. Άλλοι πιστεύουν ότι όλα πηγάζουν από την κακή παιδεία, την κακή τουρκοκρατία και ότι δεν περάσαμε διαφωτισμό, ενώ άλλοι (πιο ακραίοι και φαιδροί) τα ρίχνουν όλα στο κακό dna μας ή στους κακούς δυτικούς που ζηλεύουν τον ήλιο μας και θέλουν να μας καταστρέψουν.
Για να γίνει αντιληπτό το θεσμικό πρόβλημα της χώρας θα μεταφέρω μία εμπειρία που μετέφερε άνθρωπος του στενού μου περιβάλλοντος, γεγονός που με κάνει να πιστεύω ότι η ιστορία που ακολουθεί είναι πέρα από συμβολική και αληθινή. Είμαστε στην Ελλάδα της δεκαετίας του ’70, στο αεροδρόμιο του Ελληνικού και συγκεκριμένα στην πύλη όπου εκατοντάδες Έλληνες περιμένουν για να επιβιβαστούν στο αεροπλάνο με προορισμό την Αμερική. Η ζέστη είναι αφόρητη και ο κλιματισμός χαλασμένος.
Πριν συνεχίσουμε, έχει σημασία να επισημάνουμε ότι στις αναχωρήσεις, όσο γρήγορα και αν ανέβει κανείς στο αεροπλάνο η ταχύτητα με την οποία θα φτάσει στον προορισμό του δεν επηρεάζεται. Το αεροπλάνο δεν φεύγει μέχρι να επιβιβαστούν όλοι όσοι βρίσκονται στην πύλη. Όμως, οι ιδρωμένοι από τον αττικό ήλιο Έλληνες επιβάτες έσπρωχναν και κολλούσαν ο ένας πάνω στον άλλο καθώς περίμεναν να επιβιβαστούν. Άλλοι προσπαθούσαν υποχθόνια να μπουν μπροστά από τους άλλους με τη γνωστή «ελληνική» εξυπνάδα. Μετά από λίγη ώρα είχαν όλοι επιβιβαστεί και το ίδιο αεροπλάνο, με τους ίδιους Έλληνες επιβάτες, προσγειώθηκε στο JFK της Νέας Υόρκης και ένας ουδέτερος παρατηρητής θα έλεγε ότι κατά τη διάρκεια της πτήσης συνέβη κάποιο θαύμα. Οι ίδιοι άνθρωποι που έσπρωχναν ο ένας τον άλλο για να ανέβουν στο αεροπλάνο χωρίς κάποιο ουσιαστικό όφελος, με το που βρέθηκαν στις ΗΠΑ μετατράπηκαν σε «πολιτισμένους» δυτικότροπους που με ευγένεια εφάρμοσαν τους κανόνες ευγένειας, παραχωρούσαν τη σειρά τους στην έξοδο από το αεροσκάφος και σέβονταν τον ατομικό χώρο του κάθε συνεπιβάτη τους. Τι συνέβη εκεί λοιπόν; Ίδιοι οι άνθρωποι, ίδιο και το αεροσκάφος.
Αυτό που άλλαξε ήταν ότι οι επιβάτες βρίσκονταν πλέον σε μία χώρα που σέβεται τους κανόνες που θέτει, λειτουργεί πιο εύρυθμα και οι άνθρωποι που ζουν εκεί έχουν δημιουργήσει μία διαφορετική κουλτούρα συνύπαρξης την οποία είναι πανεύκολο να ακολουθήσει κανείς. Έχουν θεσμούς που ανταμοίβουν τις καλές συμπεριφορές και τιμωρούν τις κακές.
Στην Ελλάδα τους τελευταίους μήνες συμβαίνει ένα τέτοιο θαύμα. Φυσικά, αναφέρομαι στον αντικαπνιστικό που εφαρμόζεται από τα νυχτερινά κέντρα διασκέδασης μέχρι και τα καφέ της επαρχίας. Πρόκειται για ένα μέτρο που οι Έλληνες έχουν απορρίψει de facto αρκετές φορές στο παρελθόν. Τί άλλαξε; Η αποφασιστικότητα της κυβέρνησης να εφαρμοστεί ο νόμος, η υποστήριξη αυτής της απόφασης από την αστυνομία και τη δικαιοσύνη, και κυρίως η απόφαση των πολιτών να τηρήσουν τον νόμο αυτή τη φορά.
Η εφαρμογή του αντικαπνιστικού είναι ένα μικρό θαύμα, ασχέτως του αν η πολιτική καθαυτή δεν με βολεύει σε προσωπικό επίπεδο και δεν τη βρίσκω βέλτιστη σε ιδεολογικό, διότι συνέτρεξαν πολιτικοί, κοινωνικοί και θεσμικοί λόγοι για την εφαρμογή του.
