Του Αλέξανδρου Σκούρα
Σκοπός αυτού του άρθρου δεν είναι να αποφανθεί ως προς τις κατηγορίες που αντιμετωπίζει ο επί κυβέρνησης Σημίτη διατελέσας Υπουργός, αλλά να υπογραμμίσει ότι τα σκάνδαλα που αποκαλύπτονται κατά καιρούς στη χώρα μας είναι φυσιολογικές εξελίξεις του στρεβλού αναπτυξιακού μοντέλου που εφαρμόστηκε στη μεταπολιτευτική Ελλάδα. Μια Ελλάδα στην οποία, όπως ο Γιάννος Παπαντωνίου ανέφερε χαρακτηριστικά, «για τον σοσιαλισμό αγωνιζόμαστε όλοι».
Δύσκολα θα πάρετε δύο ίδιες απαντήσεις στην ερώτηση τι είναι ο σοσιαλισμός. Αλλιώς τον εννοεί το ΠΑΣΟΚ, αλλιώς οι πολιτικοί επιστήμονες, αλλιώς οι οικονομολόγοι, και αλλιώς ο ΣΥΡΙΖΑ. Σε κάθε περίπτωση όμως, το κοινό σημείο αναφοράς θα είναι η αποδοχή ενός μεγάλου και παρεμβατικού κράτους, που μπορεί να επιβάλλει φόρους, ρυθμίσεις και γραφειοκρατικές δομές στην οικονομική δραστηριότητα προκειμένου να επιτύχει συγκεκριμένα κοινωνικά, ή άλλα αποτελέσματα. Εξ ορισμού, οι σοσιαλιστές αντιμετωπίζουν το κράτος σαν την πηγή των λύσεων και όχι των προβλημάτων - όπως συχνά το αντιμετωπίζουν οι φιλελεύθεροι και ορισμένοι συντηρητικοί. Υπό το πρίσμα αυτό, είναι εύλογο να υποστηρίξει κανείς πως στην Ελλάδα της υπερφορολόγησης, της κρατικής παρεμβατικότητας σε κάθε πτυχή της οικονομίας, έχουμε ζήσει μία μορφή σοσιαλισμού που ενώ υστερεί σε ουσιαστικές παροχές στο κράτος πρόνοιας, έχει επιτύχει τη δημιουργία ενός πανίσχυρου κράτους.
Ένας από τους σημαντικότερους επικριτές του σοσιαλισμού, ο Μίλτον Φρίντμαν, κατά τη διάρκεια μίας συνέντευξης στην αμερικανική τηλεόραση, ρωτήθηκε από τον διάσημο δημοσιογράφο Φίλ Ντόναχιου αν αμφέβαλε ποτέ για την ανωτερότητα του καπιταλισμού βλέποντας την ανισότητα και την απληστία που κυριαρχεί στον κόσμο. Ο νομπελίστας οικονομολόγος απάντησε δεν υπάρχει κανένα σύστημα στο οποίο να απουσιάζει η απληστία καθώς είναι μέρος της ανθρώπινης φύσης. Η παρατήρηση του Φρίντμαν, αν και φαινομενικά απλοϊκή, αναδεικνύει το βαθύτερο πρόβλημα του σοσιαλισμού.
Όταν μία ολόκληρη κοινωνία εκχωρεί μεγάλες εξουσίες στα χέρια λίγων πολιτικών, είναι θέμα χρόνου οι πολιτικοί αυτοί να τις καταχραστούν. Ακόμη και αν σε κάποια χρονική στιγμή την εξουσία αποκτήσουν οι έντιμοι και οι ηθικοί, σε μία δημοκρατία οι κυβερνώντες κάποια στιγμή αλλάζουν. Αργά ή γρήγορα θα έρθουν στα πράγματα οι ανέντιμοι και οι ανήθικοι, και τότε θα έχουν στη διάθεσή τους όλες τις εξουσίες που δεν μας πείραζε να έχουν οι «δικοί» μας.
Η φιλελεύθερη απάντηση σε αυτό το θεμελιώδες ελάττωμα του φαινομένου της εξουσίας είναι το περιορισμένο κράτος και οι ισχυροί θεσμοί. Κανένα σύστημα βεβαίως δεν μπορεί να εξαλείψει εντελώς τη διαφθορά, όμως όταν ο ρόλος του κράτους στην οικονομία περιορίζεται, αυτόματα περιορίζονται και όσοι θέλουν να εξαγοράσουν την εύνοιά του. Ακόμη, πέρα από το μέγεθος, μεγάλο ρόλο παίζει και η οργάνωση του δημοσίου. Σήμερα, το σύστημα είναι φτιαγμένο με τέτοιο τρόπο που η διαφθορά είναι εύκολη. Η γραφειοκρατία, η έλλειψη ξεκάθαρων διαδικασιών και η απουσία αξιολόγησης των δημοσίων υπαλλήλων είναι παράγοντες που συμβάλλουν στη χειραγώγηση και την αδιαφάνεια. Παράλληλα, υπάρχουν πανίσχυρα συμφέροντα που προσπαθούν διαρκώς, προβάλλοντας ισχυρές αντιδράσεις σε κάθε είδους μεταρρύθμιση, να διαιωνίσουν την παρούσα κατάσταση. Άλλωστε, δεν είναι τυχαίο πως η λειτουργία του δημοσίου είναι ίσως ο τομέας που τα μνημόνια άγγιξαν λιγότερο από κάθε άλλο τομέα της ελληνικής πολιτείας.
Η ρήση «η εξουσία διαφθείρει, η απόλυτη εξουσία διαφθείρει απόλυτα» ταιριάζει περισσότερο από ποτέ στη χώρα μας. Η χρυσή εποχή της μεταπολίτευσης έφερε στα χέρια λίγων πολιτικών προσώπων ποσά τεράστια για τα δεδομένα της χώρας μας, τα οποία θα ήταν αδύνατο να μην ενθαρρύνουν τη διαφθορά. Αν σκεφτούμε ότι μέχρι τη φυλάκιση του Άκη Τσοχατζόπουλου οι καταδίκες για διαφθορά σπάνιζαν, μπορούμε να πούμε ότι θα ήταν πολύ λογικό να έχουμε περισσότερες καταδίκες από όσες τελικά είχαμε. Όμως, η χρυσή εποχή τελείωσε οριστικά. Το ζητούμενο τώρα είναι να δημιουργήσουμε ευκαιρίες για τους νέους ανθρώπους της χώρας μας που αναγκάζονται να μεταναστεύσουν και να προσελκύσουμε επιχειρηματίες - Έλληνες και ξένους - που θέλουν να πλουτίσουν προσφέροντας προϊόντα και υπηρεσίες αντί για μίζες και χάρες σε υπουργούς.
