της Μαρίας Χούκλη
Παντού υπάρχει ένας Έλληνας, εν προκειμένω είναι ο Απόστολος Δοξιάδης. Ο γνωστός συγγραφέας , μαζί με άλλους δυο Ευρωπαίους πολίτες, όπως συστήνονται -έναν Γάλλο δημοσιογράφο και έναν Αυστριακό συνθέτη- πήραν την πρωτοβουλία να γράψουν μια επιστολή προς τους Βρετανούς ενόψει του δημοψηφίσματος της 23ης Ιουνίου.
Την συνυπογράφουν άνθρωποι που έχουν διακριθεί σε όλα τα είδη των δραστηριοτήτων: αρχιτέκτονες και μαθηματικοί, κάτοχοι βραβείων Νόμπελ, μεγάλοι συγγραφείς, σκηνοθέτες και συνθέτες, διεθνείς ποδοσφαιριστές και ηθοποιοί. Απ' όλη την ευρωπαϊκή ήπειρο.
Από την αρχή ξεκαθαρίζουν ότι το σύντομο κείμενο τους, που δημοσιεύθηκε στο εμβληματικό TLS, δεν είναι μανιφέστο ή διάλεξη υπέρ του Ναι.
«Θεωρείστε την, κάτι σαν ερωτική επιστολή», λένε οι Οκλαίρ, Δοξιάδης και Ρότιφερ.
Εξηγούν, λοιπόν, ότι σέβονται το δικαίωμα των Βρετανών πολιτών να επιλέξουν αν θέλουν να παραμείνουν μαζί μας στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Η επιστολή τους απευθύνεται σε όσους παραμένουν αναποφάσιστοι. Προσεκτικά σαν να ζυγίζουν τις λέξεις –να μην είναι πολλές ούτε λίγες, να μην είναι στεγνές αλλά ούτε ανοίκεια θερμές – δηλώνουν ότι δεν είναι οι Συνθήκες που μας ενώνουν με την Βρετανία, αλλά δεσμοί εκτίμησης, θαυμασμού και αγάπης. Το κείμενο εκφράζει την ελπίδα ότι το δημοψήφισμα θα ανανεώσει αυτήν την σχέση και καταλήγει με την έκκληση: «Βρετανία, σε παρακαλούμε, μείνε!».
Πόσο μπορεί να επηρεάσει τους βρετανούς ψηφοφόρους , σε τόσο κρίσιμη- στρατηγικού χαρακτήρα επιλογή, μια «ερωτική» επιστολή έστω κι αν υπογράφεται από έγκριτους εκπροσώπους των γραμμάτων, των τεχνών, της επιστήμης και του αθλητισμού απ' όλη την Ευρώπη;
Με τι κριτήριο θα ψηφίσουν; Με την λογική ή με το συναίσθημα;
Έχει ενδιαφέρον η ανάλυση του Ζαν Πισανί – Φερρύ. Ο Γάλλος οικονομολόγος και πολιτικός αναλυτής, από τους επιφανέστερους στην ΕΕ, υποστηρίζει ότι εάν οι ψηφοφόροι του Ηνωμένου Βασιλείου επιλέξουν την έξοδο, δεν θα το έχουν αποφασίσει προσβλέποντας σε μεγάλα οικονομικά οφέλη. Θα ψηφίσουν την αποχώρηση γιατί θέλουν η χώρα τους να έχει πλήρη κυριαρχία στα του οίκου της, επειδή μισούν τις Βρυξέλλες ή γιατί θέλουν να δουν τους μετανάστες να επιστρέφουν στις πατρίδες τους.
Οκτώ έρευνες που διενήργησε αξιοσέβαστο Ινστιτούτο, οι επτά εκτιμούν ότι το Βrexit θα βλάψει τις χρηματο-οικονομικές και εμπορικές συναλλαγές, θα εξασθενήσει την διαπραγματευτική ισχύ των καινοτόμων εξαγωγικών επιχειρήσεων, θα κάνει ακριβότερα τα εισαγόμενα καταναλωτικά προϊόντα, θα απομειώσει το ίχνος των βρετανικών εταιριών στην παγκόσμια αγορά. Τα επιχειρήματα έχουν εξηγηθεί κι έχουν αναλυθεί σε βάθος, αλλά δεν φαίνεται να έχουν βαρύνει ξεκάθαρα τη ζυγαριά υπέρ του Ναι. Κι αυτό διότι, σύμφωνα με τον Πισανί-Φερρύ, το επικείμενο δημοψήφισμα δεν είναι μια επιλογή μεταξύ αριστεράς και δεξιάς. Κινείται εκτός κομματικών γραμμών. Δίχασε τους Συντηρητικούς του Κάμερον, ενώ οι Εργατικοί του Κόρμπιν το αντιμετωπίζουν με χλιαρά αισθήματα. Η εκτός Βρετανίας αγωνία δείχνει να είναι μεγαλύτερη, σε βαθμό που να εμπνέει ερωτικές επιστολές .
Αν επικρατήσει η ψήφος υπέρ της αποχώρησης θα αποδειχθεί, λέει ο Γάλλος αναλυτής, ότι τα ορθολογικά -οικονομικής υφής- επιχειρήματα έχουν λιγότερο βάρος από τις συναισθηματικές εκκλήσεις.
Ενδεχόμενο BREXIT θα ενισχύσει τις λαϊκιστικές δυνάμεις και θα ενισχύσει τις φωνές υπέρ του απομονωτισμού. Σ αυτήν την περίπτωση, χρειάζεται νέο συναρπαστικό αφήγημα για τις κοινωνίες ώστε να συνεχίζουν να υποστηρίζουν εξωστρεφείς πολιτικές.
Αν, πάλι, κερδίσει η παραμονή στην ΕΕ, θα αποδειχθεί ότι οι ορθολογικές επιλογές δεν παίζουν αμελητέο ρόλο στις αποφάσεις των πολιτών όσο κι αν διακατέχονται από αρνητικά αισθήματα έναντι των πολιτικών, της πολιτικής και των Θεσμικών Οντοτήτων.
Στις 23 Ιουνίου δεν διακυβεύεται μόνον η σχέση του Ηνωμένου Βασιλείου με την ΕΕ ή το μέλλον του ευρωπαϊκού εγχειρήματος.
Το βρετανικό δημοψήφισμα –κατά τον πρώην διευθυντή του Bruegel- αποτελεί σημαντικό τεστ σχετικά με τα κριτήρια των δημοκρατικών επιλογών στις αναπτυγμένες χώρες. Αν τις υπαγορεύει ο οικονομικός ορθολογισμός ή το ποπουλιστικό πάθος.
Παραμονές της πρώτης επετείου του ελληνικού δημοψηφίσματος, οι Βρετανοί θα δώσουν την δική τους απάντηση σ ένα δίλημμα, παλιό όσο ο άνθρωπος.
