Του Αλέξανδρου Σκούρα
Αυτές τις μέρες του χιονιά, το περιοδικό Σπούτνικ έβγαλε μια ομολογουμένως καλαίσθητη αφίσα με το εξής μήνυμα: “Βρέχει; Χιονίζει; ΔΕΝ παραγγέλνουμε! Προστατεύουμε τους εργαζόμενους ντελιβεράδες”. Η αφίσα αυτή κυκλοφόρησε πολύ στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, καθώς τη μοιράστηκαν στις σελίδες τους μέχρι και κυβερνητικοί βουλευτές.
Αυτό δεν είναι βεβαίως κάτι το αξιοπερίεργο: Πρόκειται για μια ωραία αφίσα, με ένα δυνατό σύνθημα, και σου δίνει την ευκαιρία με το που την μοιράζεσαι στον τοίχο σου να δείξεις ταυτόχρονα πως είσαι ένας ευαίσθητος άνθρωπος που νοιάζεται για τους ντελιβεράδες και θέλει να τους προστατεύσει. Και αν δεν το πολυψειρίσεις, μπορεί όντως να πιστέψεις πως έκανες κάτι το καλό.
Για πολλούς συμπολίτες μας, αυτή η καλή πρόθεση φτάνει από μόνη της. Άλλωστε, ο ίδιος ο Πρωθυπουργός είχε πριν από χρόνια δικαιολογήσει το θάνατο δεκάδων εκατομμυρίων ανθρώπων από το καθεστώς του Μάο λέγοντας ότι τουλάχιστον οι υπεύθυνοι γι' αυτή τη τραγωδία είχαν καλές προθέσεις και τον Άνθρωπο στο επίκεντρο της σκέψης τους.
Το να προβάλεις όμως άκοπα την αρετή σου (αυτό που στα αγγλικά λέγεται “virtue signalling”) μπορεί μερικές φορές να έχει αντίθετα από τα προσδοκώμενα αποτελέσματα - όπως ακριβώς συνέβη με τα εκατομμύρια ανθρώπινα θύματα των μαοϊκών πειραματισμών.
Για να έρθουμε όμως πίσω στα δικά μας - που είναι προφανώς τελείως διαφορετικής τάξης πράγματα - σκεφτείτε τι θα γινόταν αν για παράδειγμα αποφασίζαμε από αύριο όλοι μας να τηρούμε τον άγραφο κανόνα “κάθε φορά που βρέχει, δεν παραγγέλνουμε φαγητό απ' έξω”, όπως μας παρακινεί να κάνουμε η αφίσα του Σπούτνικ. Τότε οι ιδιοκτήτες των μαγαζιών θα έδιναν τις βροχερές μέρες ρεπό στους ντελιβεράδες που εμείς επιδιώκουμε να προστατεύσουμε - θα τους άφηναν δηλαδή απλήρωτους για κάθε μέρα βροχής. Οι προθέσεις μας μπορεί να ήταν καλές, όμως τα αποτελέσματα θα έλεγαν μια άλλη ιστορία.
Βεβαίως, όταν οι δρόμοι γίνονται ποτάμια, ή όταν έχει πιάσει πάγος στην άσφαλτο, δεν θα μπορούσαμε να παραγγείλουμε απ' έξω ακόμη κι αν το προσπαθούσαμε γιατί τα ίδια τα καταστήματα δεν θα μας έδιναν αυτή τη δυνατότητα. Σε κάθε περίπτωση, σε περιοχές όπου η κακοκαιρία είναι συχνή η αγορά έχει βρει λύση και γι' αυτό, κάνοντας για παράδειγμα παραδόσεις με αυτοκίνητα, ή ακόμη και μέσω του Uber.
Ακόμη όμως κι όταν βρέχει ή χιονίζει, υπάρχει ένας τρόπος πολύ καλύτερος από την αποχή για να δείξουμε την αλληλεγγύη μας στους εργαζόμενους ντελιβεράδες: να τους δώσουμε ένα γερό φιλοδώρημα για τον κόπο τους και να μην γκρινιάξουμε στο αφεντικό αν αργήσουν λίγο να μας φέρουν την παραγγελία μας.
Χρειάζεται λοιπόν σ' αυτά τα ζητήματα, όπως και σε κάθε θέμα που έχει οικονομικές συνεπαγωγές και πιθανές απρόθετες συνέπειες, μια κάποια διάκριση. Χρειάζεται πριν πατήσουμε το κουμπί του share να καθίσουμε δυο λεπτά και να σκεφτούμε αν το σύνθημα που θα μοιραστούμε με τους φίλους μας πέρα από τις καλές του προθέσεις όντως βοηθά τους ανθρώπους που λέει ότι βοηθά. Να κάνουμε δηλαδή αυτό που μας προτρέπει ο Χένρι Χάζλιτ στο βιβλίο του Οικονομικά σε ένα μάθημα: να χρησιμοποιούμε τον όντως οικονομικό τρόπο σκέψης, βλέποντας και τις συνέπειες που συχνά μένουν αόρατες.
Εμένα πάντως, μου άνοιξε η όρεξη για delivery όσο γράφω το σημερινό σημείωμα. Εύχομαι και σε σας να συνέβη το ίδιο και να χαρείτε ένα ωραίο γεύμα δίνοντας κι ένα καλό φιλοδώρημα στον άνθρωπο που θα σας το φέρει στην πόρτα.
