Του Θανάση Διαμαντόπουλου
Η προαλειφόμενη από την κυβέρνηση πρόεδρος της Επιτροπής Ανταγωνισμού έχει διανύσει μια πραγματικά εντυπωσιακή, έως ακαταγώνιστη προσωπική διαδρομή: Υπήρξε μία από τις πρώτες του φύλου της που κατέκτησε την προεδρία του ΑΠ, πρώτη συνδικαλίστρια που έφτασε στο αξίωμα αυτό, πρώτη γυναίκα πρωθυπουργός, πρώτη πρόεδρος ακυρωτικού δικαστηρίου που κυριολεκτικά την επομένη της συνταξιοδότησής της βρέθηκε συνεργάτης του πρωθυπουργού, σήμερα δε είναι η πρώτη με ένα τέτοιο οδοιπορικό που αναρριχάται σε προεδρία ανεξάρτητης αρχής…
Ας δούμε, όμως, λίγο περισσότερο τη διαδρομή της. Επί των «συνδικαλιστικών ημερών» της έγιναν αναρίθμητες προσφυγές δικαστικών στο, κατά βάση συγκροτούμενο από συναδέλφους τους και επωφελούμενους από τις σχετικές αποφάσεις, «Μισθοδικείο». Αυτό έκρινε πως οι αναδρομικές αξιώσεις δικαστών –εφόσον οι περικοπές των απολαβών τους θεωρήθηκαν … «αντισυνταγματικές»: γιατί άλλωστε η πολιτική εξουσία να έχει σε μια Δημοκρατία την ευθύνη της δημοσιονομικής πολιτικής της χώρας;- έχουν 5ετή παραγραφή.
Των άλλων δικαιωθέντων κλάδων, αντίθετα, 2ετή. Έτσι σε αντιπροέδρους ακυρωτικών δικαστηρίων επιδικάστηκαν αναδρομικά 400.000 ευρώ. Σε απλά μέλη τους 350.000. Οι στοιχειωδώς πιο ευπρεπείς τα δέχτηκαν άτοκα. Οι άλλοι επιδίωξαν δικαστικώς και εισέπραξαν και τους τόκους. Κάποιοι ελάχιστοι, όμως, όπως ο πρόσφατα προεδρεύσας του ΣτΕ Αθ. Ράντος, δήλωσαν δημόσια «αν εκδοθεί και άλλη απόφαση για αναδρομικά στον κλάδο, εγώ θα χρειαστώ κρησάρα για να κρύβω την ντροπή μου, όταν κυκλοφορώ»…
Ο Ράντος, μολονότι παλαιότερος αντιπρόεδρος του ΣτΕ, παρελείφθη προ μηνός περίπου από την συριζανέλεια κυβέρνηση στην επιλογή προέδρου. Η Θάνου, 10η αντιπρόεδρος τότε, επελέγη προ ετών για την προεδρία του ΑΠ. Δεν πληρώθηκαν, όμως, οι θέσεις των προέδρων των δύο άλλων ανώτατων δικαστηρίων. Και έτσι «υποχρεώθηκε» ο πρόεδρος της Δημοκρατίας να τη διορίσει υπηρεσιακή πρωθυπουργό.
(Εκείνη την περίοδο είχα δημοσιεύσει στην Καθημερινή, μαζί με τον κορυφαίο καθηγητή Δημοσίου Δικαίου Πάνο Λαζαράτο, ένα άρθρο όπου επιχειρηματολογούσαμε, λογικά και τελολογικά, ότι η άθλια αυτή κυβερνητική μεθόδευση δεν μπορούσε να μετατρέψει μια κατά το Σύνταγμα «διακριτική» προεδρική αρμοδιότητα σε «δεσμία». Και δέχτηκα αυθημερόν τηλεφώνημα από τον ΠτΔ ο οποίος, επικαλούμενος και τη γνωμάτευση του νομικού του συμβούλου, διακεκριμένου πρώην ανώτατου δικαστή Σωτήρη Ρίζου, μου είπε ότι δεν είχε άλλη επιλογή. Άποψη, κατ' εμέ και τον Λαζαράτο, «νομικά μυωπική»*).
Στη συνέχεια η μελλοντική πρόεδρος της Επιτροπής Ανταγωνισμού ανέδειξε την ανεξαρτησία της Δικαιοσύνης, μετεγκαθιστάμενη, με τη συνταξιοδότησή της, από τον ΑΠ στο πρωθυπουργικό γραφείο.
Στο παρελθόν υπήρξαν δικαστές, όπως ο Παρμενίων Τζίφρας, που δεν εθεωρούντο ανθρώπινα συμπαθείς, αλλά των οποίων η γρανιτώδης νομική παιδεία «έσπαζε κόκκαλα». Άλλοι διέθεταν γρανιτώδη προσωπική ηθική. Ας μου επιτραπεί να μνημονεύσω την περίπτωση του παππού μου Νικήτα Ψαρρού, ο οποίος, λίγες μέρες πριν από την κρίση του για τον βαθμό του αρεοπαγίτη, δέχτηκε τηλεφωνική «παράκληση» από τον τότε εισαγγελέα του ΑΠ να δικάσει αυτός κάποιον ανιψιό του. Και ο Ψαρρός αυτοεξαιρέθηκε, υπονομεύοντας –αν και αρχαιότερος πρόεδρος Εφετών της χώρας- την εκλογή του στο ανώτατο ακυρωτικό δικαστήριο. Αναρωτιέμαι σε ποια κατηγορία δικαστών είναι κατατάξιμη η Κα Θάνου…
Εν κατακλείδι: Την ώρα που έγραφα αυτές τις σκέψεις δέχτηκα πρόσκληση από τον γιό του Κωστή Στεφανόπουλου να μιλήσω στις 23 Ιανουαρίου στο Μέγαρο Μουσικής σε πολιτικό μνημόσυνο του πατέρα του. Και, δεν ξέρω γιατί, ένιωσα πως ο αείμνηστος πρόεδρος θα μπορούσε να θεωρηθεί ως ο ηθικός αντίποδας της εποχής μας…
- Η βάση της επιχειρηματολογίας μας ήταν πως, όταν το Σύνταγμα επιτρέπει στον ΠτΔ να επιλέξει έναν εκ των προέδρων (όποιον αυτός κρίνει πως διασφαλίζει πληρέστερα τη συναίνεση), δεν εννοεί τον τυπικό φορέα του αξιώματος, αλλά τον λειτουργικώς ασκούντα προεδρικά καθήκοντα, άρα θα μπορούσε ένα επιλέξει και προεδρεύοντα αντιπρόεδρο.
Διαφορετική ερμηνεία επιτρέπει σε μια κακόπιστη κυβέρνηση να ακυρώσει τη διακριτική ευχέρεια του προέδρου. Κυρίως, όμως, οδηγεί σε απόλυτο αδιέξοδο, εάν η εκτελεστική εξουσία δεν έχει επιλέξει ακόμη κανένα πρόεδρο ή αν ο μοναδικός επιλεγείς έχει εν τω μεταξύ παραιτηθεί ή εκδημήσει εις κύριον ή βρεθεί σε αδυναμία άσκησης των καθηκόντων του…
* O Θανάσης Διαμαντόπουλος είναι καθηγητής
Φωτογραφία intime news
