Καλοδεχούμενη ασφαλώς η πρωτοβουλία του Πρωθυπουργού για συζήτηση στη Βουλή περί δημοκρατικής ποιότητας και δημοκρατικού διαλόγου. Ας προσπεράσουμε τη δυσπιστία που γεννά η στιγμή και το κλίμα -έχει νόημα, και μπορεί να έχει αποτέλεσμα, μια συζήτηση περί ποιότητας μέσα στο βούρκο; Ας επιχειρήσουμε, έστω έτσι, έστω τώρα, να κοιτάξουμε μπροστά.
Αναχώματα και μάλιστα θεμελιώδη που θα μπορούσαν να λειτουργήσουν υπέρ της «δημοκρατικής ποιότητας», υπάρχουν. Δεν αποτελούν όλα τα ζητήματα πεδίο κομματικής αντιπαράθεσης. Εθνικά θέματα, φυσικές καταστροφές, παραβατικές συμπεριφορές που όλοι καταδικάζουν και που η Δικαιοσύνη ετοιμάζεται να διερευνήσει όχι μόνο μπορούν αλλά οφείλουν να συζητούνται αλλιώς. Άλλο ανάδειξη ζητημάτων, προβληματισμών, αποχρώσεων κι άλλο πόλεμος χαρακωμάτων.
Αποφεύγουμε την προσωποποίηση, στον πολιτικό μας αντίπαλο, του "κακού", όπως και, στον εαυτό μας, του "καλού". Μια επιλογή και μια πράξη κρίνεται, και ενδεχομένως κατακρίνεται, γι' αυτό που είναι, για τις συνέπειες κι ενδεχομένως για τα κίνητρά της. Δεν αποτελεί και δεν παλεύουμε να την κάνουμε σώνει και καλά να αποτελέσει απόδειξη εγγενούς διαφθοράς, διαστροφής ή εγκληματικότητας. Για την ηθική μιλά η φιλοσοφία και η θρησκεία, για την εγκληματικότητα η δικαιοσύνη. Η πολιτική δεν είναι συζήτηση με τσάι στο σαλόνι, είναι διαπάλη. Αλλά διαπάλη στο πεδίο των πράξεων, των αποφάσεων, των επιλογών, των στόχων, των ιδεών, διαπάλη για την προώθηση του γενικού συμφέροντος κι όχι της γενικής σύγχυσης ή υποβάθμισης.
Όταν διαφωνούμε, κρατάμε στην άκρη του μυαλού μας ότι η σπίλωση, η συνθηματολογία, η έξαψη των χαμηλών ενστίκτων, η πρόκληση διχασμού δεν ανήκουν στη φαρέτρα της δημοκρατίας αλλά και δεν βοηθούν τις επιδιώξεις μας: κανείς ποτέ δεν κέρδισε μια πολιτική μάχη εθίζοντας ένα ολόκληρο πολιτικό σύστημα, και διαπαιδαγωγώντας μια ολόκληρη κοινωνία, στα χτυπήματα κάτω από τη μέση, στον εξισωτισμό μέσα από την ισοπέδωση.
Μιλάμε με ξεσκέπαστο πρόσωπο, ακόμη και στην εποχή της πανδημίας, και με επιχειρήματα στηριγμένα στη λογική, ακόμα και στην εποχή του Διαδικτύου. Όχι με παρένθετα πρόσωπα ή προσωπεία, όχι με κραυγές, όχι με αγελαία χαρακτηριστικά και χαρακτηρισμούς.
Ως πρόσωπα που ασκούμε, ασκήσαμε ή μπορεί να ασκήσουμε εξουσία έχουμε γνώση ότι δεν κατέχουμε την απόλυτη αλήθεια κι ότι ο τροχός γυρίζει. Ούτε το λάθος, ούτε η συγνώμη, ούτε η ανάληψη ευθύνης είναι ντροπή -το αντίθετο. Τα δυο μέτρα και δυο σταθμά, οι προκαταλήψεις, η υποκρισία, οι προσωπικές επιθέσεις, από όπου κι αν προέρχονται, συνιστούν δημοκρατική κατάπτωση. Η χρήση τους για γενικό διχασμό και γενικευμένο εκχυδαϊσμό είναι κάτι παραπάνω: απαξίωση της δημοκρατίας. Προλαβαίνουμε να την αποφύγουμε;
* Ο Κώστας Μποτόπουλος είναι συνταγματολόγος και πρώην ευρωβουλευτής
