Το περασμένο Σάββατο ένας από τους σημαντικότερους οικονομολόγους του κόσμου έχασε τη ζωή του ξαφνικά και ενώ έκανε περίπατο με τη γυναίκα του. Ο Αλμπέρτο Αλεσίνα είχε μία τεράστια ακαδημαϊκή καριέρα. Αρκετοί τον θεωρούν ως τον ιδρυτή της σύγχρονης πολιτικής οικονομίας, είχε την έδρα Nathaniel Ropes Professor of Political Economy στο πανεπιστήμιο του Harvard, και υπήρξε ο πρώτος διευθυντής της ομάδας εργασίας πολιτικής οικονομίας στο αμερικανικό National Bureau of Economic Research, έναν από τους σημαντικότερους ερευνητικούς οργανισμούς οικονομικών στον κόσμο.
Στη μεγάλη καριέρα του ασχολήθηκε με ορισμένα από τα πιο καίρια ζητήματα της εποχής του. Τη δεκαετία του 90 ανέδειξε μαζί με τον Λάρι Σάμερς η ανεξαρτησία των κεντρικών τραπεζών επιδρά θετικά στον περιορισμό του πληθωρισμού, επηρεάζοντας θεσμικά τον τρόπο λειτουργίας της παγκόσμιας οικονομίας. Ανάμεσα στα πολλά θέματα με τα οποία καταπιάστηκε ήταν επίσης οι ρίζες της οικονομικής ανισότητας, το ιδανικό μέγεθος των κρατών, την αλληλεπίδραση του πολιτισμού με την οικονομική δραστηριότητα, αλλά και η μελέτη της διαφοράς μεταξύ πραγματικότητας και των αντιλήψεων των πολιτών.
Σε ότι αφορά τη χώρα μας το όνομά του ακούστηκε στους κύκλους των οικονομολόγων και των πολιτικών κατά την περίοδο της κρίσης. Αφορμή ήταν το εξαιρετικά επίκαιρο και σημαντικό έργο του «Λιτότητα» (Austerity: When It Works and When It Doesn’t by Alberto Alesina, Carlo Favero, and Francesco Giavazzi). Στο βιβλίο αυτό ο Αλεσίνα εξηγεί, πέραν κάθε αμφιβολίας, γιατί η μνημονιακή λιτότητα απέτυχε σε χώρες όπως η δική μας ενώ πέτυχε αλλού. Οι πολιτικές λιτότητας συνήθως εφαρμόζονται όταν ένα κράτος λειτουργεί με μεγάλα ελλείμματα σε περιόδους ανάπτυξης, με αποτέλεσμα να μην μπορεί να ανταπεξέλθει σε περιόδους κρίσης. Ο Αλεσίνα διαχωρίζει τις πολιτικές αυτές σε δύο κατηγορίες: η πρώτη αφορά την αύξηση της φορολογίας και η δεύτερη τη μείωση των κρατικών δαπανών. Το συμπέρασμα στο οποίο καταλήγει είναι ότι η πρώτη προσέγγιση προκαλεί μεγαλύτερη ύφεση ενώ η δεύτερη προσέγγιση μπορεί και να οδηγήσει σε ανάπτυξη. Για να φτάσει σε αυτά τα συμπεράσματα ο σπουδαίος οικονομολόγος μελέτησε σε βάθος τις περιπτώσεις της Αυστρίας, του Βελγίου, του Καναδά και της Ισπανίας.
Η συνεισφορά αυτού του έργου στην κατανόηση της ελληνικής κρίσης είναι τεράστια. Στη χώρα μας η αδυναμία των κυβερνήσεων να περιορίσουν δραστικά τις κρατικές δαπάνες μας κόστισε ακριβά. Τουλάχιστον δύο γενιές Ελλήνων θα πληρώσουν πολύ ακριβά το τίμημα του μείγματος πολιτικής που επιλέχθηκε τότε. Το ζητούμενο όμως πλέον είναι να φροντίσουμε να μην επαναληφθούν τα λάθη του παρελθόντος και προς αυτόν τον στόχο το έργο του Αλμπέρτο Αλεσίνα αποτελεί ασπίδα προστασίας.
Δεν γνωρίζω αν ο Αλεσίνα είχε έρθει ποτέ να μιλήσει στη χώρα μας. Γνωρίζω ότι το είχα προσπαθήσει όταν το Atlas Network και το ΚΕΦίΜ τον είχαν καλέσει το 2015 στο Έκτακτο Οικονομικό Συνέδριο για την Ελλάδα αλλά δυστυχώς οι ημερομηνίες συνέπιπταν με υποχρεώσεις που είχε στη γενέτειρά του Ιταλία. Δυστυχώς κάτι τέτοιο δεν πρόκειται, πλέον, να συμβεί όμως οι παρακαταθήκες αυτού του σπουδαίου επιστήμονα παραμένουν διαθέσιμες για τους ακαδημαϊκούς και τους πολιτικούς μας. Ας ελπίσουμε ότι θα τους καθοδηγήσει στο μέλλον μέσω του μεγάλου έργου του.
