Ράγκναρ Γιόνασον «Το σκοτάδι»,
Μετάφραση: Βίκυ Αλυσσανδράκη,
εκδ. Καστανιώτη,
σελ. 288
Είναι το πρώτο του βιβλίο μεταφρασμένο στα ελληνικά όπου ο Ragnar Jonasson αποδεικνύοντας ότι το νουάρ είναι ζωντανός οργανισμός που μεταλλάσσεται ακολουθώντας την εποχή και ανατρέπει όλα τα δεδομένα. Με φόντο το παγερό Ρέικιαβικ και τις υπόγειες διαδρομές και ιδιαιτερότητες της Ισλανδικής χώρας και ιστορίας, στήνει τις ιστορίες του με κεντρικό άξονα τους χαρακτήρες, τολμά να χρησιμοποιεί ως επιθεωρήτρια μια εξηνταπεντάρα που βγαίνει σε σύνταξη και, λαμβάνοντας υπόψη του τη μεταιχμιακή εποχή μας όπου το Καλό και το Κακό συγχέονται, υπηρετεί το πνεύμα και όχι το γράμμα του νόμου.
Η ηρωίδα του χαρίζεται σε εκείνη που σκοτώνει τον βιαστή του μικρού γιού της, εξάλλου την ξέρει την ιστορία, την έχει βιώσει και αναγκάστηκε να ξεπεράσει τα όρια, κι ανακινεί μια ήδη κλειστή υπόθεση για μια νεαρή ρωσίδα που βρέθηκε κατ’ εκείνη δολοφονημένη. Αυτοκτονία, επιμένουν οι άλλοι. Τολμά ακόμα σπάζοντας τους κανόνες όπως και η εποχή, να νικά ο κακός, έτσι δεν γίνεται συχνά στη ζωή; οι περισσότεροι μιλούν πια για έλεος, υπάρχουν κρυφά σημεία όπου δεν φτάνει ποτέ η δικαιοσύνη.
Ο Ράγκναρ Γιόνασον θεωρείται το νέο αστέρι της αστυνομικής λογοτεχνίας. Τον καθιέρωσε «Το Σκοτάδι» που έχει γίνει παγκόσμιο best seller. Η Ίρσα Σιγκουρδαντότιρ τον λατρεύει. Ο Ίαν Ράνκιν και ο Άντονι Χόροβιτς τον έχουν επισημάνει και τον επαινούν εξ’ αρχής. Οι Times τον τοποθετούν ανάμεσα στους 100 κορυφαίους νουάρ μυθιστοριογράφους μετά το 1945. Τα τηλεοπτικά δίκτυα κάνουν αγώνα για να εξασφαλίσουν τα δικαιώματα μεταφοράς του έργου του. Περισσότερα από 1,5 εκατομμύριo αντίτυπα βιβλίων του έχουν διαβαστεί σε πάνω από 30 γλώσσες. Έχει εκδώσει 8 τίτλους στις σειρές Dark Iceland και Hidden Iceland την τελευταία δεκαετία και με το φινάλε στο Σκοτάδι του τολμά να παραβιάσει όλες τις βασικές συμβάσεις του είδους. Η Laura Wilson στον Guardian το χαρακτηρίζει «σοκαριστικό» αλλά μήπως δεν είναι σοκαριστική η πραγματικότητα στην οποία ζούμε;
Η ηρωίδα του Γιόνασον στο «Σκοτάδι» είναι η επιθεωρήτρια Χούλντα Χερμανσντότιρ. Οδηγείται στα εξήντα τέσσερά της χρόνια σε πρόωρη συνταξιοδότηση, το έχει αυτό η εποχή μας, ο ηλιακός ρατσισμός ξαφνικά είναι στο φόρτε του, όμως εκείνη έχοντας χάσει τους οικείους της σε τραγικά ατυχήματα, το μόνο πράγμα που την κρατά ζωντανή είναι η δουλειά της. Λίγο πριν συνταξιοδοτηθεί της δίνεται η δυνατότητα να επιλέξει μία διαλεύκανση μιας παλαιότερης ανεξιχνίαστης υπόθεσης. Επιλέγει την υπόθεση μίας νεαρή Ρωσίδας, της Έλενας, που είχε βρεθεί νεκρή σε μία παραλία κοντά στο Ρέικιαβικ αμέσως μετά την έγκριση της αίτησης ασύλου. Μια υπόθεση που είχε ερευνηθεί πρόχειρα και είχε αποδοθεί σε αυτοκτονία. Είναι πολλές οι ενδείξεις που οδηγούν στο συμπέρασμα ότι πρόκειται για δολοφονία, ενώ κανένας μάρτυρας δεν φαίνεται να λέει όλη την αλήθεια.
Οι ήρωες του Γιόνασον, με πρώτη απ’ όλους την επιθεωρήτρια Χούλντα Χερμανσντότιρ, αγγίζουν το βάθος και την ηθική των ηρώων του Ζορτ Σιμενόν και της Άγκαθα Κρίστι. Το τυχαίο είναι εκείνο που ωθεί ακόμα και ερωτευμένους άντρες ως τη δολοφονία και εκείνο που κυριαρχεί και στο αλύτρωτο τέλος. Με το σκοτάδι, την ομίχλη και τα ψαροχώρια της πατρίδας του σε σχεδόν πρωταγωνιστική θέση στο λογοτεχνικό Σκοτάδι του, ο συγγραφέας αγγίζει τα δυσδιάκριτα βάθη της ανθρώπινης ύπαρξης και τις αμφισημίες της σχεδόν υδάτινης, όσον αφορά πια τις σταθερές, εποχής μας.
Όσον αφορά τώρα τον Ράγκναρ Γιόνασον, γεννήθηκε το 1976 στο Ρέικιαβικ, όπου ζει και εργάζεται. Είναι δικηγόρος και διδάσκει Δίκαιο της Πνευματικής Ιδιοκτησίας στο Πανεπιστήμιο της Ισλανδίας. Σήμερα θεωρείται ο νέος ανερχόμενος αστέρας του σκανδιναβικού νουάρ. Βιβλία του κυκλοφορούν σε σαράντα χώρες του κόσμου και έχουν ξεπεράσει σε πωλήσεις το ενάμισι εκατομμύριο αντίτυπα. Ο ίδιος, σε ηλικία 17 ετών, άρχισε να μεταφράζει στη μητρική του γλώσσα τα έργα της Άγκαθα Κρίστι. Εμφανίστηκε στην αστυνομική λογοτεχνία το 2009 με τη Φάλτσα νότα (Fölsk Nóta).
Το μυθιστόρημα Snjóblinda (2010) αποτελεί το πρώτο μέρος της σειράς «Dark Iceland», βασικός ήρωας της οποίας είναι ο Άρι Θορ Άρασον. Το 2015, με το μυθιστόρημά του Dimma (To Σκοτάδι), ο συγγραφέας εγκαινίασε τη νέα καθηλωτική σειρά «Hidden Iceland» με πρωταγωνίστρια την επιθεωρήτρια Χούλντα Χερμανσντότιρ. Το συγκεκριμένο βιβλίο συμπεριλήφθηκε από τους βρετανικούς Times στα εκατό καλύτερα αστυνομικά μυθιστορήματα της μεταπολεμικής περιόδου.
