Σαν χθες, 28 Ιουνίου του 2015, εγκρίθηκε από τη Βουλή των Ελλήνων η διεξαγωγή του δημοψηφίσματος το οποίο ζητούσε από τους Έλληνες πολίτες να αποφανθούν για το εάν «Πρέπει να γίνει αποδεκτό το σχέδιο συμφωνίας, το οποίο κατέθεσαν η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο στο Eurogroup της 25.06.2015 και αποτελείται από δύο μέρη, τα οποία συγκροτούν την ενιαία πρότασή τους; Το πρώτο έγγραφο τιτλοφορείται «Reforms for the completion of the Current Program and Beyond» («Μεταρρυθμίσεις για την ολοκλήρωση του τρέχοντος προγράμματος και πέραν αυτού») και το δεύτερο «Preliminary Debt sustainability analysis» («Προκαταρκτική ανάλυση βιωσιμότητας χρέους»).»
Οι αναλύσεις για τη διακυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ και τις επιπτώσεις τόσο του πρώτου εξαμήνου όσο και του δημοψηφίσματος είναι αρκετές. Όμως, τα χρόνια των μνημονίων αναδείχθηκαν ορισμένα βαθύτερα και πιο διαπεραστικά προβλήματα της ελληνικής κοινωνίας.
Η άνοδος αυτού του αντιδραστικού και φτηνού λαϊκισμού μπορεί να βρήκε πολιτική έκφραση σε μία περίοδο εντονότατης οικονομικής και πολιτικής κρίσης όμως το έδαφος είχε γίνει πρόσφορο κατά τις προηγούμενες δεκαετίες. Μέσα στην αποκορύφωση της κρίσης οι Έλληνες είχαν πλέον στραφεί σε θεωρίες συνωμοσίας, είτε αυτές αφορούσαν γελοιότητες τύπου “μας ψεκάζουν” είτε αφορούσαν ζητήματα με σοβαρές πολιτικές και κοινωνικές προεκτάσεις όπως το γεγονός ότι μία τεράστια μερίδα του πληθυσμού πίστευε ότι η κρίση ήταν δημιούργημα ξένων δυνάμεων για να καταστρέψουν την πατρίδα μας.
Πλέον, με την κρίση χρέους να ανήκει στο παρελθόν, οφείλουμε να αναγνωρίσουμε πόσο χαμηλά πέσαμε. Η αδυναμία χιλιάδων συμπολιτών μας να αναγνωρίσει την κρίση ως το λογικό επακόλουθο μίας ανεύθυνης δημοσιονομικής πολιτικής που κράτησε από το 1981 μέχρι το 2010, είναι αιτία βαθύτερου προβληματισμού. Οι προειδοποιήσεις υπήρχαν και οι «μάντες κακών» επαληθεύτηκαν πλήρως. Η κρίση που προέκυψε ήταν προβλέψιμη για οποιονδήποτε πολίτη μπορούσε να παρακολουθήσει τους βασικούς δείκτες της οικονομίας μας όπως τους ρυθμούς ανάπτυξης, τις κρατικές δαπάνες, τα έσοδα του κράτους, τα ελλείμματα και το δημόσιο χρέος.
Το πρόβλημα είναι ότι πολύ λίγοι πολίτες - και εντυπωσιακά ακόμα λιγότεροι πολιτικοί - έδωσαν σημασία σε αυτά τα πράγματα και η λογική λέει ότι αν θέλουμε να μην επαναληφθεί μία αντίστοιχη κρίση, αυτό πρέπει να αλλάξει. Ένα πρώτο και απαραίτητο βήμα είναι η σοβαρότερη και σχολαστικότερη ενασχόληση του εκπαιδευτικού συστήματος με τη διδασκαλία των οικονομικών. Δεν είναι δυνατόν να καλείται ένας πολίτης να αποφασίσει για το εάν η χώρα πρέπει να αποδεχθεί συμφωνία που αποτελείται από κείμενο με τίτλο «Reforms for the completion of the Current Program and Beyond» και «Preliminary Debt sustainability analysis» χωρίς να έχει διδαχθεί ούτε μία ώρα οικονομικών στο σχολείο.
Ο οικονομικός αλφαβητισμός των πολιτών είναι ένα πανίσχυρο εργαλείο που μπορεί να μας προστατέψει εξίσου καλά από αντίστοιχες κρίσεις όσο και από το λαϊκισμό που τις εντείνει και τις επεκτείνει. Αρκεί να τον επιδιώξουμε.
