Ένα ακόμη πράγμα που κατέδειξε η πανδημία του κορονοϊού είναι η ανοησία του συνθήματος “Οι άνθρωποι πάνω από τους αριθμούς”.
Καθημερινά, κατακλυζόμαστε από στατιστικά στοιχεία για νέα κρούσματα, για τον αριθμό των ανθρώπων που νοσηλεύονται στις μονάδες εντατικής θεραπείας, για τον αριθμό εκείνων που θεραπεύτηκαν και αναπόφευκτα και όσων υπέκυψαν στη νόσο. Νομίζω κανείς δεν αμφισβήτησε ούτε για μια στιγμή το προφανές - ότι πίσω από αυτούς τους αριθμούς κρύβονται άνθρωποι.
Βλεπετε, όσοι εκφράζονται από το παραπάνω σύνθημα, είναι συνήθως αυτοί που η ιδεολογία τους δίνει νόημα και περιεχόμενο. Χρειάζεται ένα αυταρχικό, ολοκληρωτικό καθεστώς για να καθυποτάξει τους ανθρώπους στους αριθμούς, για να ορίσει για παράδειγμα ανεδαφικούς στόχους παραγωγής και να επιδιώκει στη συνέχεια απλώς και μόνο την ονομαστική τους επίτευξη. Ή, από την άλλη, χρειάζεται μια κρίση, κι ένα πρόγραμμα εξόδου που δεν σχεδιάστηκε και δεν εφαρμόστηκε σωστά, αλλά αυτό είναι μια άλλη υπόθεση.
Στις φιλελεύθερες δημοκρατίες, τα μεγέθη που χρησιμοποιούνται για τη χάραξη της δημόσιας πολιτικής έχουν από πίσω τους ανθρώπους. Αυτό το νόημα έχει το να μας νοιάζει η εξέλιξη του ΑΕΠ μέσα στον χρόνο, το ποσοστό της ανεργίας ή του πληθωρισμού. Η μεταβολή αυτών των στατιστικών μεγεθών επηρεάζει ουσιωδώς τη ζωή μας.
Βεβαίως, δεν είναι όλα τα στατιστικά μεγέθη απρόσβλητα στην κριτική. Για παράδειγμα, η πολύ φιλελεύθερη αυστριακή οικονομική σχολή έχει καταδείξει πέραν κάθε αμφιβολίας ότι υπάρχουν ύπουλοι τρόποι να χειραγωγούμε κάποια από αυτά τα κρίσιμα μεγέθη - όπως ακριβώς το ΑΕΠ και η ανεργία - ώστε αυτά να φαίνεται πως βελτιώνονται την ώρα που υπονομεύονται τα θεμέλια της οικονομίας και σιγοβράζει η επόμενη κρίση.
Χρειάζεται λοιπόν διαρκής εξευγενισμός του στατιστικού μας οπλοστασίου και της μεθοδολογίας της ανάγνωσής του αλλά και της παρέμβασής μας στην οικονομική πραγματικότητα. Στόχος μας όμως είναι να κάνουμε τους αριθμούς να αντικατοπτρίζουν όσο γίνεται καλύτερα το τι συμβαίνει με τους ανθρώπους, όχι να πετάξουμε στα σκουπίδια τους αριθμούς γιατί έτσι - υποτίθεται - οι άνθρωποι θα ζουν καλύτερα.
Οι αριθμοί λοιπόν είναι πολύτιμα εργαλεία για τη βελτίωση - ή όπως δείχνουν αυτές οι μέρες, για τη διαφύλαξη - της ζωής των ανθρώπων. Και ο μόνος τρόπος για να βελτιώνουμε διαρκώς τη δυνατότητα να μας ενημερώνουν με ολοένα και μεγαλύτερη ακρίβεια και χρησιμότητα, είναι να τους διαβάζουμε υπό το πρίσμα της θεώρησης εκείνης που θεωρεί τον άνθρωπο - όπως αυτός ζει και δρα στην πραγματικότητα και όχι κάποια αφαίρεσή του - ως αυταξία, της θεώρησης που καταλαβαίνει ότι ένα μακροοικονομικό μέγεθος έχει σημασία μόνο όταν αντανακλά την πραγματικότητα του μικροεπιπέδου, του πως πραγματικά ζούμε και δρούμε, και όχι κάποια αφαίρεση στο μυαλό κάποιου μεγάλου σχεδιαστή.
Προς το παρόν, ας κάνει καθένας μας ότι μπορεί από τη θέση του και με τις δυνάμεις του ώστε τα στατιστικά μεγέθη της πανδημίας να εξελιχθούν όπως θα θέλαμε. Οι αριθμοί και οι καμπύλες είναι ο μόνος τρόπος να δούμε εδώ τι πραγματικά συμβαίνει. Κι αυτό είναι ανθρώπινο.
