Η κυβέρνηση αρχίζει σιγά-σιγά και προσεκτικά να αναφέρεται στην προοπτική της σταδιακής άρσης των περιοριστικών μέτρων της πανδημίας. Κάποιοι μιλούν για άνοιγμα της οικονομίας, για ξεκλείδωμα, για τα αναγκαία μέτρα επαναθέρμανσης ώστε η μηχανή της να πάρει ξανά μπροστά.
Όμως αν σώνει και καλά πρέπει να ψάξουμε μια αναλογία για την οικονομία, αυτή δεν είναι μιας μηχανής, αλλά ενός οργανισμού. Η οικονομία δεν έχει διακόπτη on/off. Κι αν έχει, αυτός γράφει μόνο off.
Για μια ακόμη φορά καταδείχθηκε αυτό το διάστημα πως τα κράτη μπορούν αν θέλουν να κλείσουν τις οικονομίες τους - ή έστω να τις περιορίσουν δραματικά. Αυτό όμως είναι σχετικά εύκολο. Απαιτούνται απλώς κάποια διατάγματα, τα οποία βεβαίως αποδίδουν αποτελεσματικότερα όταν οι πολίτες συμμερίζονται την ύπαρξη μιας συνθήκης έκτακτης ανάγκης που δικαιολογεί την έκδοσή τους.
Όμως η οικονομία δεν θα ξεκινήσει ξανά απλώς και μόνο επειδή θα το διατάξουν οι διάφορες κυβερνήσεις. Θα ξεκινήσει μόνο όταν εμείς, τα υποκείμενα οικονομικής δράσης, οι παραγωγοί και οι καταναλωτές αποφασίσουμε ότι είμαστε ξανά επαρκώς ασφαλείς ώστε να ξαναπιάσουμε δουλειά με τους προ πανδημίας όρους. Όχι νωρίτερα.
Άλλωστε, αν κάτι ακόμη κατέδειξε αυτή η κρίση, είναι πως η αγορά προσαρμόζεται. Με την αλλαγή της καθημερινότητάς μας, οι περισσότεροι από μας αναζητήσαμε ως καταναλωτές εναλλακτικές για την κάλυψη των αναγκών μας, και ως παραγωγοί εναλλακτικές για την κάλυψη των αναγκών των συνανθρώπων μας. Μπορεί να μην πέτυχαν όλες οι λύσεις που δοκιμάσαμε, αλλά και υπό κανονικές συνθήκες έτσι λειτουργεί η υπερπολύτιμη διαδικασία της διαρκούς δοκιμής και του λάθους που παράγει την καινοτομία στη ζωή μας. Κάποιες από τις λύσεις που βρήκαμε, σίγουρα θα τις αξιοποιήσουμε και μετά τη λήξη του συναγερμού.
Ας μη γελιούνται λοιπόν όσοι τυχόν προσδοκούν ένα αύριο όπου κάποια φωτισμένα κρατικά συμβούλια θα ανοιγοκλείνουν τη λειτουργία της οικονομίας μέσα από κέντρα ελέγχου διακοσμημένα με διακόπτες, λεβιέδες και λαμπάκια. Η οικονομία φυτρώνει αυθόρμητα ακόμη και μέσα από τη στενότερη χαραμάδα. Και πλέον μπαίνουμε για τα καλά στην άνοιξη.
