Του Αλέξανδρου Σκούρα
Την τελευταία εβδομάδα, η γνωστή πλατφόρμα βραχυχρόνιας μίσθωσης ακινήτων Airbnb βρέθηκε δύο φορές στις ειδήσεις. Πρώτα ήρθε το ρεπορτάζ που θέλει τη νέα κυβέρνηση να εξετάζει την κατά τόπους επιβολή περιορισμών στον αριθμό των διαθέσιμων μισθωμάτων. Έπειτα, η είδηση ότι η Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων εντόπισε χιλιάδες αδήλωτα ακίνητα και εξετάζει εκατοντάδες περιπτώσεις φοροδιαφυγής μεταξύ των προμηθευτών ακινήτων της πλατφόρμας.
Ο Ρόναλντ Ρήγκαν είχε κάποτε, με τη γνωστή του ρητορική δεινότητα, περιγράψει το πώς το κράτος αντιλαμβάνεται τη λειτουργία της οικονομίας: “Αν κάτι κινείται, το φορολογεί. Αν συνεχίσει να κινείται, το ρυθμίζει. Αν σταματήσει να κινείται, το επιδοτεί.” Αυτή ακριβώς είναι η παγίδα στην οποία κινδυνεύουμε να πέσουμε ως χώρα αν η κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη δεν αντιληφθεί τα οφέλη που προσφέρουν οι πλατφόρμες τύπου Airbnb και Uber, αλλά και δεν εργάζεται με γνώμονα να προσφέρει σε κάθε εμπλεκόμενο μέρος ένα δίκαιο και φιλικό ρυθμιστικό περιβάλλον.
Η Airbnb το 2018 πρόσθεσε 1,4 δις ευρώ στην ελληνική οικονομία. Αποτελεί έναν από τους κύριους λόγους που η Αθήνα πλέον θεωρείται προορισμός του Σαββατοκύριακου για πολλούς Ευρωπαίους, και μέσω του ανταγωνισμού που προωθεί, έχει δώσει ένα τεράστιο κίνητρο για την ανακαίνιση και βελτίωση της ποιότητας των ακινήτων εντός του υποβαθμισμένου κέντρου της πρωτεύουσας. Η τουριστική και οικοδομική αγορά έχουν πάρει μία μεγάλη ανάσα χάρη στις νέες δουλειές που έχει φέρει η Airbnb και για τον λόγο αυτό η Πανελλήνια Ομοσπονδία Ιδιοκτητών Ακινήτων, μέσω δήλωσης του προέδρου της κ. Παραδιά στο euro2day.gr, τάχθηκε κατά των φημολογούμενων σχεδίων του υπουργού κ. Θεοχάρη λέγοντας ότι «θα ήταν τεράστιο σφάλμα να χάσει την ψυχραιμία της η νέα κυβέρνηση και να αρχίσει να επιβάλλει περιορισμούς σε κάτι το οποίο από μόνο του θα διορθωθεί πάρα πολύ σύντομα».
Η εφαρμογή κατά τόπους περιορισμών στο Airbnb έχει πολλαπλά προβλήματα, τόσο εφαρμογής όσο και ηθικά. Το πρώτο ερώτημα που τίθεται είναι το ποιος θα κρίνει πόσα ακίνητα θα επιτρέπονται σε μία περιοχή. Η αγορά απαντά αυτό το ερώτημα με τον νόμο της προσφοράς και της ζήτησης. Οι τιμές των μισθώσεων, που διέπονται από τον νόμο αυτό, δίνουν το μήνυμα στους ιδιοκτήτες και τους επενδυτές για το κατά πόσο η ενασχόληση με τη βραχυχρόνια μίσθωση μπορεί να είναι επικερδής ώστε να μπορεί τουλάχιστον να αποσβέσει τα έξοδα μιας ανακαίνισης ή αν αντιθέτως θα καταλήξει να είναι ζημιογόνα. Το κράτος, από την άλλη, μπορεί μόνο να υποθέσει ποιος είναι ο ιδανικός αριθμός Airbnb επιλογών ανά περιοχή και να προσπαθήσει να τον επιβάλλει. Ακούγεται αστείο και τραγικό… δυστυχώς έτσι είναι.
Ένα επιπλέον φαινόμενο που θα προκύψει από την επιβολή κατά τόπους περιορισμών είναι η δημιουργία φούσκας που θα ξεκινήσει με την αναμενόμενη εκτίναξη των τιμών μέσω της πλατφόρμας για να οδηγήσει στη συνέχεια στην κατάρρευσή τους. Όταν το κράτος αποφασίζει ότι ο μέγιστος αριθμός ακινήτων στο Κουκάκι είναι Χ, αποτρέπει ουσιαστικά τον ανταγωνισμό και τη μεγέθυνση της πίτας στην περιοχή. Αν η ζήτηση για βραχυχρόνιες μισθώσεις συνεχίσει να αυξάνεται, οι τιμές των ακινήτων μοιραία θα ανέβουν ακόμα περισσότερο, αφού η προσφορά θα παραμένει σταθερή. Όταν οι πελάτες της Airbnb αρχίσουν να γράφουν κριτικές για το πόσο πανάκριβη ήταν η εμπειρία τους σε σχέση με τα όσα έλαβαν, τότε θα αρχίσει και η πτώση της κάθε περιοχής και το σκάσιμο της φούσκας.
Η πρόταση για τους κατά τόπους περιορισμούς έχει και άλλα προβλήματα. Για παράδειγμα, τι θα γίνει με όσους έχουν επενδύσει κεφάλαια για να εισέλθουν στην αγορά, αλλά ο ορισμός του μέγιστου επιτρεπόμενου αριθμού μισθώσεων θα προλάβει τα ακίνητά τους που σήμερα ανακατασκευάζονται; Η ακόμα, ποιος θα αποφασίζει ότι ένα ακίνητο πρέπει να βγει από την πλατφόρμα λόγω κακής ποιότητας παρεχόμενων υπηρεσιών, και ποιος θα αποφασίζει ποιο ακίνητο θα το αντικαταστήσει;
Η όλη ιδέα επιβολής κατά τόπους περιορισμών είναι εντυπωσιακά επικίνδυνη και αφελής. Ας ελπίσουμε ότι τα δημοσιεύματα - ανεπιβεβαίωτα μέχρι στιγμής - δεν αντανακλούν την πραγματική βούληση του Υπουργείου Τουρισμού. Κάτι τέτοιο, όπως λέει και ο κ. Παραδιάς, θα ήταν όντως ένα τεράστιο σφάλμα που μεταξύ άλλων σίγουρα θα έδινε στους ξένους στρατηγικούς επενδυτές την αντίθετη εικόνα από αυτή που ο Κυριάκος Μητσοτάκης προσπαθεί να παρουσιάσει.
Όσον αφορά την είδηση για την ΑΑΔΕ, είναι σαφές ότι η φοροδιαφυγή πρέπει να παταχθεί και να αντιμετωπιστεί. Αν κάτι τέτοιο δεν γίνει σαφές, τότε η τρέχουσα κατάσταση θα διαιωνιστεί, με τους μισθωτούς και τις πολυεθνικές να πληρώνουν υπερβολικούς φόρους για να καλύψουν την φοροδιαφυγή των υπολοίπων. Το κρίσιμο όμως και εδώ, είναι η θεμιτή προσπάθεια πάταξης της φοροδιαφυγής να σέβεται πλήρως τα προσωπικά δεδομένα των χρηστών της πλατφόρμας. Τι μέλλει γενέσθαι; Ίδωμεν!
