Αυτό που απασχολούσε κυρίως τη Γερμανία είναι να μη δείξει αδυναμία, δηλώνει στο liberal.gr ο δρ. Διεθνών Σχέσεων Αφεντούλης Λαγγίδης για τον διαφαινόμενο συμβιβασμό της ΕΕ με Ουγγαρία και Πολωνία.
«Η Γερμανία γνωρίζει ότι οποιοδήποτε ρήγμα θα οδηγήσει σε διεύρυνση και ίσως αύξηση των ρηγμάτων, κάτι που θα δημιουργούσε τον κίνδυνο και για άλλους συμβιβασμούς» προσθέτει ο Διευθυντής Ερευνών στο Κέντρο Ανατολικών Σπουδών στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, σημειώνοντας ότι το Βερολίνο κρατάει τα προσχήματα και ελπίζει ίσως σε κάτι παραπάνω με αυτόν τον συμβιβασμό.
Από τα δημοσιεύματα περί διαφαινόμενης συμφωνίας, ο κ. Λαγγίδης εκτιμά ότι η ΕΕ απέφυγε τα χειρότερα, όπως τα απέφυγε και η Γερμανία. Ωστόσο, τονίζει ότι σαφέστατα δόθηκαν ανταλλάγματα και ότι η απειλή βέτο εξυπηρέτησε, τελικά, σε κάποιον βαθμό αυτές τις δυο χώρες.
Όσο για το προσχέδιο περί ευρωτουρκικών εν όψει της Συνόδου Κορυφής, δηλώνει πως «δεν είναι ό,τι καλύτερο», αλλά «φαντάζομαι και ελπίζω πως θα υπάρξουν κάποιες αλλαγές».
Συνέντευξη στον Βασίλη Γαλούπη
Ποια αίσθηση σας αφήνουν οι διαρροές στον διεθνή Τύπο για το προσχέδιο συμφωνίας μεταξύ ΕΕ και Ουγγαρίας - Πολωνίας;
Η γερμανική προεδρία και η ΕΕ ένεκα και της πανδημίας, αναζητούν εναγωνίως μια λύση ταυτόχρονα σε πολλαπλά προβλήματα, όπως αυτό της Πολωνίας - Ουγγαρίας, αλλά και της Αν. Μεσογείου. Σχετικά με το πρώτο ζήτημα να διευκρινίσουμε ότι δεν υπάρχει κάτι επίσημο. Σύμφωνα, λοιπόν, με το περιεχόμενο των δημοσιευμάτων ο μηχανισμός ο οποίος θα ελέγχει την πρόοδο του κράτους δικαίου στις δυο χώρες, σημείο στο οποίο «κολλούσε» ουσιαστικά η συζήτηση, θα ξεκινήσει ουσιαστικά με τις νέες χρηματοδοτικές ροές από την ΕΕ, άρα δεν θα ισχύσει για τα ποσά που ήδη έχουν συμφωνηθεί. Γι’ αυτό και Ουγγαρία, Πολωνία φέρονται ικανοποιημένες για το ποσό που θα διοχετευθεί μέσα από το Ταμείο Ανάκαμψης και γενικότερα από τον Προϋπολογισμό.
Πώς θα είναι διασφαλισμένη η πλευρά της ΕΕ ότι η συμφωνία θα τηρείται;
Εφεξής η εφαρμογή των συμφωνηθέντων θα γίνεται αφού θα έχει μεσολαβήσει και το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο. Θα υπάρχει μια δικλείδα, βάσει των δημοσιευμάτων, έτσι ώστε να μην εφαρμόζεται αυτομάτως ο συγκεκριμένος μηχανισμός ελέγχου για το Κράτος Δικαίου, αλλά να έχει μεσολαβήσει ήδη πρώτα το ευρωπαϊκό δικαστήριο.
Έχετε την αίσθηση ότι η ΕΕ νερώνει το κρασί της;
Ουγγαρία και Πολωνία έχουν διασφαλίσει κάποιες από τις θέσεις του μ’ αυτή τη συμφωνία. Ειδικά από τη στιγμή που θα μεσολαβεί και το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, όπου εκεί γίνονται κι άλλοι υπολογισμοί, όχι μόνο δικανικοί, αλλά και πολιτικοί. Στο ευρωπαϊκό δικαστήριο θα ρίξει το βάρος της τώρα και η γερμανική προεδρία και μετέπειτα η ΕΕ με όποια χώρα αναλάβει. Συνολικά, πάντως, νομίζω ότι πρόκειται για έναν συμβιβασμό. Δεν θεωρώ ότι ωφελεί πλήρως τις δυο χώρες.
Το βέτο τι ρόλο έπαιξε;
Το βέτο με το οποίο απείλησαν έφερε τελικά σ’ αυτές τις δυο χώρες κάποια κέρδη. Τώρα, το πόσο μεγάλα θα είναι αυτά, μένει να αποδειχθεί. Είναι βέβαιο, πάντως, πως δεν θα είναι στο 100% όσων ζητούσαν. Μην ξεχνάμε ότι ειδικά η Ουγγαρία είχε σοβαρά θέματα με το κράτος δικαίου, κυρίως με αφορμή τις κινήσεις εναντίον του ομίλου Σόρος ή και σε άλλες περιπτώσεις όπου ο Όρμπαν κατηγορούνταν ότι φίμωνε τον Τύπο. Για την συντηρητική κυβέρνηση της Πολωνίας θα λέγαμε ότι κλίνει περισσότερο προς τον υπερατλαντικό παράγοντα. Φαντάζομαι ότι κι αυτός έχει παίξει κάποιον ρόλο. Ίσως είχαν το πράσινο φως της Ουάσινγκτον επί Τραμπ ώστε να υπάρξει απομείωση του κύρους της Γερμανίας. Είχαμε και γεωπολιτικούς μηχανισμούς. Αυτό μένει να αποδειχθεί, βέβαια, αλλά νομίζω ότι οι ΗΠΑ δεν ήταν εντελώς αμέτοχες. Διαδραμάτισαν κάποιον ρόλο. Δεν ήταν ένας ουδέτερος παρατηρητής. Η Πολωνία, άλλωστε, είναι στο ΝΑΤΟ μια χώρα - κλειδί για τις ΗΠΑ, μια χώρα προμαχώνας έναντι του «εχθρού» που εξακολουθεί να είναι η Ρωσία.
Πόσο εύκολο είναι, τελικά, η ΕΕ να διαπραγματεύεται με εθνικιστικές κυβερνήσεις;
Αυτό που απασχολούσε την ΕΕ και κυρίως τη Γερμανία είναι να μη δείξουν αδυναμία. Επειδή ειδικά η Γερμανία γνωρίζει ότι οποιοδήποτε ρήγμα θα οδηγήσει σε διεύρυνση και ίσως αύξηση των ρηγμάτων. Κάτι που θα δημιουργούσε τον κίνδυνο και για άλλους συμβιβασμούς. Αυτό ήθελε να αποφύγει. Τώρα κρατάει τα προσχήματα και ελπίζει ίσως σε κάτι παραπάνω με αυτόν τον συμβιβασμό. Εν κατακλείδι, η ΕΕ απέφυγε τα χειρότερα, όπως τα απέφυγε και η Γερμανία. Σαφέστατα δόθηκαν ανταλλάγματα, και νομίζω ότι στη συνέχεια θα είναι πιο προσεκτική η γερμανική πλευρά έτσι ώστε να μην υπάρχουν ξανά χώρες που θα προβάλλουν το βέτο σαν μέσο εξυπηρέτησης ιδίων συμφερόντων. Απ’ ό,τι φαίνεται, όμως, έστω και η απειλή του βέτο σε κάποιον βαθμό εξυπηρέτησε αυτές τις δυο χώρες.
Ο Όρμπαν ήταν επί χρόνια ανενόχλητος εντός ΕΕ. Αγνοούσε τους θεσμούς, μέχρι το σημείο μηδέν. Ποιος εγγυάται ότι ένας τέτοιος εκβιασμός δεν θα επαναληφθεί;
Το τωρινό διακύβευμα ήταν μεγάλο. Η συγκυρία ήταν πολύ σημαντική. Έχουμε έναν προϋπολογισμό που ξεπερνάει τα 2 τρις ευρώ με το Ταμείο Ανάκαμψης. Το ποσό ανεβαίνει σε αστρονομικά ύψη. Αυτό που ενδιέφερε τη Γερμανία ήταν να ξεμπλοκαριστεί η ροή χρημάτων. Και γι’ αυτό ίσως έδωσε αυτά τα ανταλλάγματα στις δυο χώρες, ελπίζοντας ότι θα καλύψει τις άμεσες ανάγκες και ότι στη συνέχεια δεν θα προκύψει ξανά κάτι ανάλογο. Δεν αποκλείω, όμως, ο Όρμπαν να επιχειρήσει ξανά να κάνει τέτοιες κινήσεις, όπως και η πολωνική πλευρά.
Το προσχέδιο για τα ευρωτουρκικά, τι αίσθηση σας αφήνει;
Μιλάμε για προσχέδιο, άρα δεν γνωρίζουμε τι διαδικασίες κινούνται αυτή τη στιγμή ώστε να υπάρχουν αλλαγές προς το καλύτερο. Από τη φρασεολογία, όμως, αντιλαμβάνεται κανείς ότι αναφέρεται ο όρος «καταχωρίσεις», άρα αποφεύγεται πλήρως η χρήση του όρου κυρώσεις. Χρησιμοποιείται ένας ευφημισμός για να μην γίνει η χρήση του όρου έναντι της Τουρκίας. Παραμένει στο τραπέζι η θετική ατζέντα και θα έλεγα πως δεν είναι ό,τι καλύτερο αυτό το προσχέδιο.
Μπορεί να πετύχει κάτι καλύτερο η ελληνική πλευρά;
Φαντάζομαι και ελπίζω ότι θα υπάρξουν κάποιες αλλαγές. Διαβάζοντάς τα ένα προς ένα τα σημεία νομίζω ότι πρέπει να υπάρξουν κάποιες σοβαρές βελτιώσεις κυρίως στη 2η και στην 3η παράγραφο. Η 6η, πάντως, αποτελούσε εξ’ αρχής ένα σημείο τριβής. Το κατά πόσο, δηλαδή, αυτή η πολυμερής (πενταμερής) διάσκεψη, θα είναι μια αέναη διαδικασία που θα εγκλωβίσει την ελληνική κι ελληνοκυπριακή πλευρά εμπλέκοντάς τες σε μια διαδικασία χωρίς τέλος και με τα συμφέροντα της Τουρκίας νομιμοποιημένα.
*Ο Αφεντούλης Λαγγίδης είναι Δρ. Διεθνών Σχέσεων, Δ/ντής Ερευνών στο Κέντρο Ανατολικών Σπουδών στο Πάντειο Πανεπιστήμιο
