Χθες το μεσημέρι, ένα πολύ ενδιαφέρον άρθρο δημοσιεύθηκε στο Liberal Markets (Στο TikTok το μέλλον του DeFi | Liberal) και μας έδωσε την αφορμή να σκεφθούμε λίγο περισσότερο τις τεράστιες αλλαγές που συντελούνται τα τελευταία χρόνια στον κόσμο των επενδύσεων.
Δεν αναφερόμαστε μόνο στον κόσμο των κρυπτονομισμάτων, τα NFT και όλο το οικοσύστημα που έχει δημιουργηθεί γύρω από αυτά, αλλά στο ότι μία σειρά εξελίξεων στον χώρο των επενδύσεων, των χρηματιστηρίων και γενικότερα της οικονομίας. Σήμερα θα επικαλεστούμε την «ποιητική άδεια» που προστατεύει ποιητές και λογοτέχνες και θα αλλάξουμε λίγο τον ορισμό που συνήθως συνοδεύει την Decentralized Finance (Defi ή αποκεντρωμένη οικονομία).
Συνήθως όταν αναφερόμαστε στην αποκεντρωμένη οικονομία φέρνουμε στο νου μας τις αγοραπωλησίες ψηφιακών περιουσιακών στοιχείων που συνδέονται με τα κρυπτονομίσματα, τα πρωτόκολλα όπως το blockchain και διάφορα μη παραδοσιακά χρηματιστήρια ή πλατφόρμες μέσω των οποίων γίνονται οι συναλλαγές χωρίς να υπάρχει (μέχρι στιγμής τουλάχιστον) μία κεντρική εποπτική αρχή.
Εμείς θα επεκτείνουμε λίγο τον ορισμό της Defi και θα βάλουμε μαζί της την αλλαγή του τρόπου εκπαίδευσης των υποψήφιων επενδυτών, την αλλαγή του τρόπου συμπεριφοράς των επενδυτών σε σχέση με παλαιότερα και βέβαια την σχέση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης με όλα αυτά.
Στο χθεσινό άρθρο το οποίο μας κέντρισε το ενδιαφέρον γινόταν εκτενής αναφορά στον τρόπο με τον οποίον οι νέοι που ανήκουν στη λεγόμενη γενιά Ζ (generation Z) (όσοι έχουν γεννηθεί από τον 1997 μέχρι το 2012) προτιμούν μέσα κοινωνικής δικτύωσης όπως το Tik Tok, το Instagram, το You Tube και πολλά άλλα (γνωστά ή και άγνωστα σε εμάς!) για να πάρουν πληροφορίες και να «εκπαιδευθούν» σε ό,τι έχει σχέση με τις επενδύσεις και τους τρόπους που μπορούν να χρησιμοποιήσουν για να αυξήσουν την αξία της περιουσίας τους.
Η συνηθέστερη πλέον μέθοδος είναι αυτή της παρακολούθησης βίντεο κλιπς πολύ μικρής χρονικής διάρκειας, μέσα από τα οποία αντλούν την πληροφόρησή τους για θέματα της επικαιρότητας αλλά και για το πώς λειτουργούν οι χρηματιστηριακές αγορές, παραδοσιακές και σύγχρονες, όπως οι αγορές crypto. Οι παραγωγοί αυτών των σύντομων μηνυμάτων συνήθως δεν είναι επαγγελματίες της επενδυτικής βιομηχανίας αλλά, συνήθως, απλοί άνθρωποι, οι οποίοι καταφέρνουν να προσελκύσουν το ενδιαφέρον των νέων ανθρώπων με τον τρόπο με τον οποίον παρουσιάζουν τα θέματά τους.
Μεγάλο μέρος αυτής της γενιάς έχει επιλέξει αυτή την μέθοδο και για επιμόρφωση και για ενημέρωση. Αρκετές βέβαια φορές οι παρουσιαστές αυτών των στιγμιοτύπων είναι ήδη γνωστά πρόσωπα από τον χώρο της τέχνης και του αθλητισμού που χρησιμοποιούν αυτή την μέθοδο για να κάνουν γνωστές στο κοινό που τους ακολουθεί τις δικές τους ιδέες ή εμπειρίες. Οι νέοι της γενιάς Ζ δεν είναι οι μόνοι που βασίζονται σε μεγάλο βαθμό στα κοινωνικά δίκτυα για την εκπαίδευσή τους και την ενασχόλησή τους με τον κόσμο των επενδύσεων.
Την ίδια μέθοδο έχουν ακολουθήσει αρκετά από τα νεότερα μέλη της προηγούμενης γενιάς, αυτής των Millennials (γεννημένοι από το 1981 έως το 1996).
Αν κοιτάξουμε λίγο προσεκτικά δεν θα δυσκολευτούμε να καταλάβουμε πόσο μεγάλες μεταβολές έχουν λάβει χώρα τα τελευταία δέκα χρόνια και δεν θα δυσκολευτούμε να καταλάβουμε πόσο σημαντικό ρόλο έχουν παίξει οι νέες γενιές στις οποίες αναφερθήκαμε προηγουμένως και η τάση τους να προσεγγίσουν τον κόσμο των επενδύσεων μέσα από το διαδίκτυο και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Η μεγάλη άνθηση των κρυπτονομισμάτων και όλων των συναφών τεχνολογιών, όπως το blockchain , τα έξυπνα συμβόλαια και διάφορες άλλες εφαρμογές έχει γίνει σχεδόν εντελώς έξω από κάθε παραδοσιακό κανάλι. Τα διάφορα χρηματιστήρια κρυπτονομισμάτων, όπως το Coinbase, το Binance και το FTX, η εκκολαπτόμενη αυτοκρατορία του Sam Bankman Fried, είναι χαρακτηριστικά παραδείγματα.
Όμως και χρηματιστηριακές πλατφόρμες διενέργειας συναλλαγών σε μετοχές, όπως η Robinhood που έφερε την επανάσταση με τις μηδενικές προμήθειες, κατάφεραν να γιγαντωθούν εκτός συστήματος, με την στήριξη μικρών επενδυτών κυρίως νεαρής ηλικίας, των δύο γενεών που προαναφέραμε, της γενιάς Ζ και των Millennials. Μιλώντας για μετοχές, η δύναμη των κοινωνικών δικτύων – άσχετα από το τελικό αποτέλεσμα – φάνηκε καθαρά στις αρχές του 2021, όταν ομάδες επενδυτών συντονίστηκαν μέσα από το Reddit και το γκρουπ Wall Street Bets και αναστάτωσαν την χρηματιστηριακή αγορά ανεβάζοντας στα ύψη τις μετοχές των εταιρειών που έβαλαν στο στόχαστρό τους.
Επιστρέφοντας στον χώρο των crypto επενδύσεων, δεν είναι δυνατόν να ξεχάσουμε τα διάφορα κρυπτονομίσματα των οποίων πολλαπλασιάστηκε η αξία μέσα σε μερικούς μήνες, σε μεγάλο βαθμό χάρη και στην δημοσιότητα που πήραν μέσα από τα κοινωνικά δίκτυα, ενώ κάτι αντίστοιχο έγινε και με τα περίφημα Non Fungible Tokens, τα NFTs δηλαδή.
Η εξέλιξη της τεχνολογίας έδωσε λοιπόν τη δυνατότητα σε πολλούς επενδυτές να προσπαθήσουν να κινηθούν όσο το δυνατόν πιο μακριά από τον κεντρικό έλεγχο των γιγάντων της Wall Street και την στενή εποπτεία της αμερικανικής επιτροπής κεφαλαιαγοράς (SEC). Η αποκεντρωμένη οικονομία με τον ευρύτερο ορισμό της που δώσαμε (μάλλον αυθαίρετα) στην αρχή έγινε σε έναν σημαντικό βαθμό πραγματικότητα.
Στην περίπτωση των κρυπτονομισμάτων και όλης της βιομηχανίας που δημιουργήθηκε, η «αποκέντρωση» είναι πλήρης αφού όλη η βιομηχανία μεγάλωσε έξω από κάθε κεντρικό έλεγχο, οι κανόνες (όπου υπάρχουν) δεν έχουν καμία σχέση με την SEC και τις αντίστοιχες αρχές άλλων κρατών ενώ η εκπαίδευση και ενημέρωση των συμμετεχόντων έγινε στην ουσία μέσω διαφόρων διαδικτυακών διαύλων.
Αλλά και στην περίπτωση των επενδυτών που κίνησαν τις μετοχές συντονιζόμενοι μέσα από το κοινωνικό δίκτυο Reddit μπορούμε να πούμε πως στην ουσία λειτούργησαν χωρίς οι εποπτικές αρχές να μπορούν να τους ελέγξουν, παρά το γεγονός πως οι κινήσεις τους έγιναν μέσα από χρηματιστηριακές εταιρείες και χρηματιστήρια που εποπτεύονται αυστηρά.
Μέχρι πού μπορεί όμως να φτάσει αυτή η «ανταρσία» όσων προτιμούν να κινούνται αποκεντρωμένα και μακριά από ελέγχους και παραδοσιακούς τρόπους συμπεριφοράς για τις επενδυτικές ή τις κερδοσκοπικές τους κινήσεις; Όπως δείχνει ίσως η χθεσινή είδηση σχετικά με το πρόστιμο που συμφώνησε να πληρώσει η γνωστή προσωπικότητα του διαδικτύου και της show business Kim Kardashian, οι αρχές έχουν αποφασίσει πως δεν είναι πλέον δυνατόν να αφήνουν την αποκεντρωμένη οικονομία να γιγαντώνεται.
Ο επικεφαλής της SEC, ο Γκάρι Γκένσλερ, δεν έχει αφήσει καμία αμφιβολία για τις προθέσεις του, θέλει οπωσδήποτε να βάλει κάτω από την εποπτεία της υπηρεσίας του όσο περισσότερες «αποκεντρωμένες» επενδυτικές δραστηριότητες μπορεί. Εκτός από αυτό, το γεγονός πως οι γίγαντες της Wall Street ασχολούνται όλο και πιο σοβαρά με την βιομηχανία crypto και τις διάφορες μορφές του DeFi καθιστά όλο και πιο πιθανή την σταδιακή ένταξη πολλών κομματιών της αποκεντρωμένης οικονομίας στις δραστηριότητες που αφενός θα εποπτεύονται από τις αρχές τύπου SEC και αφετέρου θα ελέγχονται από τις εταιρείες τύπου Goldman Sachs και JPMorgan.
Για αυτήν την εξέλιξη βέβαια φταίει κυρίως η μεγάλη απήχηση της ιδέας της αποκεντρωμένης οικονομίας σε σημαντικό μέρος των νέων πολιτών και η αλματώδης ανάπτυξη των κρυπτονομισμάτων και των άλλων νεωτερισμών που έφεραν. Επίσης, τα χέρια των εποπτικών αρχών έχουν λυθεί και λόγω των αλλεπάλληλων περιστατικών χρεωκοπίας και εξαπάτησης επενδυτών, όπως π.χ. στην περίπτωση των Terra και Luna.
Αν τα διάφορα πειράματα της αποκεντρωμένης οικονομίας, έξω από τον έλεγχο των εποπτικών αρχών και των μεγάλων τραπεζών και με συμμετέχοντες που ενημερώθηκαν (και εκπαιδεύθηκαν) για αυτά σε μεγάλο βαθμό μέσω των δυνατοτήτων που δίνει το διαδίκτυο και τα διάφορα κοινωνικά δίκτυα, δεν είχαν τόσο μεγάλη επιτυχία, ίσως ο Γκάρι Γκένσλερ και οι τράπεζες της Wall Street να μην αποφάσιζαν να ασχοληθούν με αυτά.
Από την στιγμή όμως που η αξία των επενδύσεων στους χώρους της αποκεντρωμένης οικονομίας μετριέται πλέον με τρισεκατομμύρια δολάρια, δεν ήταν δυνατόν να συνεχίσει να περνά απαρατήρητη. Όπως ένα ατίθασο άλογο που τρέχει περήφανα μέσα στα λιβάδια μπαίνει στο στόχαστρο των καουμπόηδων, έτσι γίνεται και με τις νέες μορφές επένδυσης που σήκωσαν κεφάλι.
Το πιθανότερο είναι πως οι περισσότερες μορφές της αποκεντρωμένης οικονομίας που ξέρουμε αυτή την στιγμή θα μπουν με τον έναν ή άλλον τρόπο στα καλούπια της κρατούσας βιομηχανίας επενδύσεων. Επειδή όμως η τεχνολογία προχωρά, τα κοινωνικά δίκτυα εξελίσσονται και η όρεξη μεγάλου αριθμού πολιτών να κινηθούν επενδυτικά έξω από στενά πλαίσια έχει ανοίξει για τα καλά, δεν πρέπει να εκπλαγούμε όταν δούμε να «φυτρώνουν» σε κάποια γωνία νέα αποκεντρωμένα επενδυτικά πειράματα τα οποία αυτή την στιγμή δεν μπορούν να περάσουν από το μυαλό μας.
