Υπάρχει κάτι στο στέλεχος ΧΒΒ.1.5 του κορονοϊού που κάνει τους επιστήμονες να φοβούνται.
Το λεγόμενο και στέλεχος «Κράκεν» ευθύνεται σήμερα για περίπου 28% των συνολικών κρουσμάτων περιπτώσεων Covid-19 στις Ηνωμένες Πολιτείες, σύμφωνα με τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (CDC) στην Ατλάντα. Στις βορειοανατολικές Πολιτείες, ευθύνεται για 70% των κρουσμάτων.
Το νέο στέλεχος βρίσκεται ήδη στην Ευρώπη, με τουλάχιστον 15 χώρες να αναφέρουν κρούσματα τα οποία παραμένουν προς το παρόν σε πολύ χαμηλά επίπεδα (κάτω από 2,5%), σε σύγκριση με τις υπόλοιπες παραλλαγές. Το στέλεχος δεν έχει ακόμη ταυτοποιηθεί στην Ελλάδα, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του Εθνικού Οργανισμού Δημόσιας Υγείας (ΕΟΔΥ).
Σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Κέντρο Ελέγχου Νόσων (ECDC), δεν είναι ακόμα σαφές εάν η παραλλαγή θα γίνει κυρίαρχη στις Ηνωμένες Πολιτείες τις επόμενες εβδομάδες, αλλά και αν κυριαρχήσει, αυτό δεν σημαίνει απαραίτητα ότι η παραλλαγή θα γίνει κυρίαρχη και στην Ευρώπη καθώς σημαντικές διαφορές μεταξύ Βόρειας Αμερικής και Ευρώπης έχουν παρατηρηθεί αρκετές φορές κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Από την άλλη, είναι πιθανό τα κρούσματα να αυξηθούν στην Ευρώπη εξαιτίας αυτού του στελέχους. Τίποτα δεν μπορεί να αποκλειστεί ακόμη…
Κάποιοι επιστήμονες πάντως θεωρούν σχεδόν βέβαιο ότι το Κράκεν θα κυκλοφορήσει σε σημαντικό βαθμό σε όλο τον κόσμο, υποστηρίζοντας πως οι υπόλοιπες υποπαραλλαγές της Όμικρον δεν μπορούν να «συναγωνιστούν» το Κράκεν.
Ωστόσο, το στέλεχος XBB.1.5 δεν είναι σίγουρο ότι θα προκαλέσει κύμα με την έννοια των αυξημένων κρουσμάτων, νοσηλειών και θανάτων. Τα προηγούμενα κύματα και ο εμβολιασμός, ειδικά με τα νέα επικαιροποιημένα εμβόλια, παρέχουν αξιοσημείωτη προστασία.
Είναι όμως ένα στέλεχος που πρέπει να παρακολουθείται στενά διότι έχει ένα χαρακτηριστικό που το κάνει να διαφέρει από κάθε άλλο μέχρι σήμερα: Η υποπαραλλαγή XBB.1.5 φέρει μια σπάνια γενετική μετάλλαξη που θα μπορούσε να ενισχύσει τη μολυσματικότητά της και να δημιουργήσει πρόσφορο έδαφος για τη συνολική μετάλλαξη του κορονοϊού. Η συνολική μετάλλαξη θα μπορούσε να σημαίνει μια νέα φάση της πανδημίας, με άγνωστη βέβαια πρόγνωση.
Η γενετική μετάλλαξη που κάνει το Κράκεν να διαφέρει και τους επιστήμονες να επαγρυπνούν
Η XBB.1.5 είναι ένα «παρακλάδι» της παλαιότερης υποπαραλλαγής XBB που έγινε γνωστή τον περασμένο Αύγουστο. Προέρχεται από έναν ανασυνδυασμός δύο «απογόνων» της BA.2 η οποία είχε εμφανιστεί στις αρχές του 2022. Η πρωτεΐνη ακίδα του στελέχους XBB έχει μια σειρά από μεταλλάξεις που ενισχύουν την ικανότητά της να «ξεφεύγει» από τα αντισώματα.
Οι επιστήμονες παρατηρούν τώρα ότι το Κράκεν ή XBB.1.5 έχει μια σπάνια αλλαγή σε ένα αμινοξύ της πρωτεΐνης ακίδας (αμινοξύ που ονομάζεται F486P). Σύμφωνα με σχετική μελέτη που βασίζεται σε δεδομένα εργαστηρίου, η μεταλλαγή αυτή αυξάνει την ικανότητα του Κράκεν να προσκολλάται στον υποδοχέα τον οποίο χρησιμοποιεί ο κορονοϊός για να εισβάλει στα κύτταρα του ανθρώπινου οργανισμού. Δεν είναι ακόμη σαφές αν η ίδια μεταλλαγή σχετίζεται και με την υψηλότερη μεταδοτικότητα της XBB.1.5. Θεωρείται σχεδόν βέβαιο, πάντως, ότι το Κράκεν έχει μεγάλη ικανότητα διαφυγής από την άμυνα του οργανισμού. Οι πολυάριθμες μεταλλάξεις στην ακίδα μπορούν να αποδυναμώσουν τα αντισώματα. Εκτιμάται, ωστόσο, ότι τα διδύναμα επικαιροποιημένα εμβόλια αποκαθιστούν σε ένα βαθμό την ισχύ των αντισωμάτων.
Οι ειδικοί του ECDC υποστηρίζουν, βέβαια, ότι υπήρξαν και στο παρελθόν κάποια στελέχη με αυτή τη σπάνια γενετική μετάλλαξη χωρίς τελικά να προκαλέσουν «επιδημιολογική αναταραχή». Απαιτούνται περαιτέρω εργαστηριακές και επιδημιολογικές έρευνες για να αποσαφηνιστεί ο μηχανισμός λειτουργίας του Κράκεν και των «πλεονεκτημάτων» που του δίνει το σπάνιο γονιδίωμά του.
