Τι είναι η «Ασθένεια Χ»; Οι ειδικοί επιστήμονες για τον COVID-19 προειδοποιούν ότι θα μπορούσε να προκαλέσει πιο θανατηφόρα πανδημία.
Σε μια συνεδρίαση της Παγκόσμιας Συνέλευσης Υγείας στη Γενεύη της Ελβετίας, ο γενικός διευθυντής Dr. Tedros Adhanom Ghebreyesus προειδοποίησε ότι ο κόσμος πρέπει να προετοιμαστεί για την επόμενη πανδημία, η οποία θα μπορούσε να είναι «ακόμη πιο θανατηφόρα» από την πανδημία COVID-19.
«Η απειλή μιας άλλης παραλλαγής που θα εμφανιστεί και που προκαλεί νέα έξαρση ασθενειών και θανάτου παραμένει», είπε ο Tedros. «Και η απειλή ενός άλλου παθογόνου που αναδύεται με ακόμη πιο θανατηφόρο δυναμικό επίσης παραμένει».
Ωστόσο, ο ΠΟΥ ανακοίνωσε ότι η πανδημία COVID-19 δεν αποτελεί πλέον κατάσταση έκτακτης ανάγκης για την υγεία.
«Όταν η επόμενη πανδημία χτυπήσει πρέπει να είμαστε έτοιμοι να απαντήσουμε αποφασιστικά, συλλογικά και δίκαια», πρόσθεσε.
«Δεν μπορούμε να το αφήσουμε στην τύχη του», είπε ο Tedros σε μια ομιλία του προς τα κράτη μέλη του ΠΟΥ. «Αν δεν κάνουμε τις αλλαγές που πρέπει να γίνουν, τότε ποιος θα τις κάνει; Και αν δεν τα φτιάξουμε τώρα, τότε πότε;»
Οι επιστήμονες έχουν υπολογίσει ότι 1,67 εκατομμύρια ιοί που δεν έχουν ανακαλυφθεί ακόμη υπάρχουν σε θηλαστικά και πτηνά, και περίπου οι μισοί από αυτούς έχουν τη δυνατότητα να μεταφερθούν στον άνθρωπο. Ήδη από το 2018, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) έδωσε σε αυτό το άγνωστο μελλοντικό ξέσπασμα ένα σύμβολο κράτησης θέσης: Ασθένεια Χ.
Αντιπροσωπεύει τη «γνώση ότι μια σοβαρή διεθνής επιδημία θα μπορούσε να προκληθεί από ένα παθογόνο, επί του παρόντος άγνωστο, έτοιμο να προκαλέσει ανθρώπινη ασθένεια», εξήγησε ο ΠΟΥ. Ένα χρόνο μετά από αυτόν τον χαρακτηρισμό, ο COVID-19 αναγνωρίστηκε ως ο πρώτος στη μυστηριώδη κατηγορία για την οποία είχαν προειδοποιήσει οι επιστήμονες.
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας ονομάζει τη μικροβιακή αντοχή ως μια κορυφαία παγκόσμια απειλή για τη δημόσια υγεία.
Ο Tedros ζήτησε επικαιροποιημένες οδηγίες για τους Διεθνείς Κανονισμούς Υγείας, τη συνθήκη που περιγράφει την ετοιμότητα και τις απαντήσεις σε κρίσεις υγείας, «έτσι ο κόσμος δεν θα χρειαστεί ποτέ ξανά να αντιμετωπίσει μια πανδημία όπως τον COVID-19».
Ο ΠΟΥ έχει εντοπίσει μεταδοτικές ασθένειες «προτεραιότητας» - αυτές είναι πιθανό να προκαλέσουν την επόμενη πανδημία λόγω της δυνατότητάς τους να εξαπλωθούν σε μια περιοχή και επειδή υπάρχουν λίγα, εάν υπάρχουν, μέτρα για την αντιμετώπιση της εξάπλωσής τους.
Αυτές οι ασθένειες περιλαμβάνουν τον Έμπολα, το αναπνευστικό σύνδρομο της Μέσης Ανατολής, το σοβαρό οξύ αναπνευστικό σύνδρομο, τον COVID-19, και κάτι που ονομάζεται «Ασθένεια Χ». Ο ΠΟΥ επινόησε τον όρο Ασθένεια Χ το 2018.
«Δεν είναι υπερβολή να πούμε ότι υπάρχει πιθανότητα για ένα συμβάν Ασθένειας X προ των πυλών», είπε ο Pranab Chatterjee, ερευνητής στο Τμήμα Διεθνούς Υγείας στο Johns Hopkins Bloomberg School of Public Health στη Βαλτιμόρη.
Οι ειδικοί στη δημόσια υγεία συμφωνούν ότι η επόμενη πανδημία είναι πιθανό να είναι ζωονοσογόνος, δηλαδή μια ασθένεια που προέρχεται από ζώα πριν εξαπλωθεί για να μολύνει ανθρώπους.
Οι περισσότερες πρόσφατες επιδημίες - Έμπολα, HIV/AIDS, λύσσα και COVID-19 — έχουν ζωονοσογόνο προέλευση και μας δείχνουν το είδος της απειλής για την υγεία που πρέπει να είμαστε έτοιμοι να πολεμήσουμε.
Η διεθνής επιτήρηση και η επικοινωνία των αναδυόμενων απειλών-ασθενειών είναι «μια βασική προσέγγιση στην ικανότητά μας να ανιχνεύουμε ένα συμβάν διάχυσης πριν γίνει πολύ διαδεδομένο», είπε ο Chatterjee.
Καθώς ο κόσμος επιστρέφει στην κανονικότητα μετά από τρία χρόνια COVID-19, η επιστημονική κοινότητα και η κοινότητα της δημόσιας υγείας προετοιμάζονται ήδη για το επόμενο σοβαρό ξέσπασμα ή πανδημία. Απλώς δεν ξέρουν ακόμα ποια θα είναι η ασθένεια.
«Το πρόσφατο κύμα κρουσμάτων γρίπης των πτηνών H5N1 στην Καμπότζη είναι μόνο ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα».
Ωστόσο, υπάρχουν και άλλες πηγές ασθενειών και η βιοτρομοκρατία θα μπορούσε να είναι η αιτία της επόμενης πανδημίας.
«Η πιθανότητα ενός μηχανικού πανδημικού παθογόνου δεν μπορεί επίσης να αγνοηθεί», είπαν οι συγγραφείς ενός άρθρου του 2021 στο περιοδικό Infection Control & Hospital Epidemiology.
«Η απελευθέρωση τέτοιων παθογόνων, είτε μέσω εργαστηριακών ατυχημάτων είτε ως πράξη βιοτρομοκρατίας, μπορεί να οδηγήσει σε μια καταστροφική Ασθένεια Χ και έχει χαρακτηριστεί ως παγκόσμιος καταστροφικός κίνδυνος», προσθέτουν οι συγγραφείς.
Μια άλλη πιθανή πηγή θα μπορούσε να είναι οι ιοί «ζόμπι» που έχουν εγκλωβιστεί σε μόνιμο πάγο ή άλλα παγωμένα τοπία για αιώνες, αλλά απελευθερώνονται από το θερμαινόμενο κλίμα.
«Η πανδημία του COVID-19 δεν ήταν η πρώτη που προκάλεσε τον όλεθρο στον κόσμο και δεν θα είναι η τελευταία», έγραψαν οι συγγραφείς του άρθρου Infection Control & Hospital Epidemiology. «Έτσι, πρέπει να προετοιμαστούμε για το επόμενο ξέσπασμα το συντομότερο δυνατό».
Για το νέο παράγοντα ασθένειας - είτε πρόκειται για ιό, βακτήριο, μύκητα ή άλλο παράγοντα - πιθανότατα δεν θα υπάρχουν εμβόλια ή λίγες, εάν υπάρχουν, διαθέσιμες θεραπείες.
«Αυτό δεν είναι θέμα επιστημονικής φαντασίας», είπε ο Dr. Richard Hatchett, του Coalition for Epidemic Preparedness Innovations. «Αυτό είναι ένα σενάριο για το οποίο πρέπει να προετοιμαστούμε. Αυτή είναι η Ασθένεια Χ».
