Είναι ένα από τα βασικά ερωτήματα στην υγειονομική περίθαλψη, αλλά τώρα πια η επιστήμη έχει απάντηση: Ο τρόπος ζωής έχει μεγαλύτερη σημασία, τουλάχιστον όταν πρόκειται για την πρόληψη του διαβήτη τύπου 2.
Ανάμεσα σε 60.000 υγιείς, μεσήλικες ενήλικες, εκείνοι που ασκούνταν περισσότερο (τουλάχιστον 68 λεπτά την ημέρα) είχαν 74% λιγότερες πιθανότητες να πάθουν διαβήτη τύπου 2 μετά από 7 χρόνια, από τους λιγότερο δραστήριους ανθρώπους (αυτοί που έκαναν λιγότερα από 5 λεπτά άσκηση ημέρα).
Αυτό ίσχυε ακόμη και για εκείνους με υψηλό «βαθμολόγιο γενετικού κινδύνου» εκείνους, δηλαδή, που είχαν 2,4 φορές περισσότερες πιθανότητες να νοσήσουν από τη νόσο λόγω των γονιδίων τους.
Αλλά εδώ είναι το πραγματικά εντυπωσιακό εύρημα: Τα άτομα με υψηλό γενετικό κίνδυνο που ήταν τα πιο δραστήρια είχαν χαμηλότερο κίνδυνο να εμφανίσουν διαβήτη τύπου 2 σε σχέση με τα άτομα που έκαναν καθιστική ζωή χωρίς γενετικό κίνδυνο.
Αυτό υπογραμμίζει πόσο ισχυρή μπορεί να είναι η άσκηση για την πρόληψη χρόνιων ασθενειών, δήλωσε η Melody Ding, PhD, ανώτερος συγγραφέας της μελέτης, η οποία δημοσιεύτηκε αυτό το μήνα στο British Journal of Sports Medicine.
«Το μήνυμα είναι ότι το να κάνεις κάτι είναι καλύτερο από το να μην κάνεις τίποτα, και το να κάνεις περισσότερα είναι ακόμα καλύτερο», είπε η Ding, αναπληρώτρια καθηγήτρια δημόσιας υγείας στο Πανεπιστήμιο του Σίδνεϊ, στην Αυστραλία. «Αν είναι εντός των δυνατοτήτων σας, αυξήστε τη δραστηριότητά σας τουλάχιστον σε μέτριο βαθμό».
Η άσκηση είναι καλή, η περισσότερη άσκηση είναι καλύτερη
Η άσκηση αποτελεί ήδη στρατηγική πρώτης γραμμής για την πρόληψη και τη διαχείριση του διαβήτη τύπου 2. Ωστόσο, λίγα είναι γνωστά για το πόσο καλά η άσκηση μπορεί να αντισταθμίσει τον γενετικό κίνδυνο, λένε οι ερευνητές.
Και ενώ οι περισσότερες μελέτες βασίζονται στην αυτοαναφορά, αυτή η μελέτη χρησιμοποίησε ιχνηλάτες φυσικής κατάστασης για να παρακολουθεί την ποσότητα και την ένταση της σωματικής δραστηριότητας, λένε οι ερευνητές. Θεωρητικά, αυτό σημαίνει ότι θα μπορούσαν να προσδιορίσουν με μεγαλύτερη αξιοπιστία ποια «δόση» άσκησης είναι η καλύτερη για τη διακοπή του διαβήτη.
Ωστόσο, σύμφωνα με τη μελέτη, οποιαδήποτε ποσότητα σωματικής δραστηριότητας - ακόμη και 5 έως 25 λεπτά την ημέρα - μπορεί να βοηθήσει στη μείωση του κινδύνου διαβήτη εάν η δραστηριότητα γίνεται σε μέτρια έως έντονη ένταση.
«Ο βασικός μηχανισμός είναι καλά εδραιωμένος», είπε η Ding. «Όταν οι μύες σας δουλεύουν, καίνε γλυκόζη (ζάχαρη) για καύσιμο, καθαρίζοντας την από την κυκλοφορία του αίματός σας με αποτέλεσμα τη μείωση του σάκχαρου στο αίμα. Η άσκηση κάνει επίσης το σώμα σας πιο ευαίσθητο στην ινσουλίνη», είπε.
Αλλά πρόσφατη έρευνα δείχνει επίσης ότι η άσκηση αντοχής, όπως το ποδήλατο και το τρέξιμο, μπορεί να βελτιώσει τον τρόπο λειτουργίας των γονιδίων, ιδιαίτερα των γονιδίων που σχετίζονται με τη μεταβολική υγεία.
«Καθώς τα γονίδια προσαρμόζονται στα ερεθίσματα που τους δίνονται μέσω της άσκησης, λειτουργούν με ελαφρώς διαφορετικούς τρόπους», δήλωσε ο Mark Chapman, PhD, επίκουρος καθηγητής ολοκληρωμένης μηχανικής στο Πανεπιστήμιο του Σαν Ντιέγκο και κύριος συγγραφέας μιας μελέτης για αυτό το θέμα.
«Για παράδειγμα, τα γονίδια μπορεί να παρέχουν περισσότερο οξυγόνο στους μύες σας ή να μάθουν να ρυθμίζουν το σάκχαρό σας πιο αποτελεσματικά», είπε. Για δεκαετίες, αυτές οι προσαρμογές γονιδίων θα μπορούσαν να βοηθήσουν στην πρόληψη του διαβήτη και άλλων μεταβολικών ασθενειών. Ωστόσο, «ακόμα και ένας μήνας προπόνησης μπορεί να κάνει τη διαφορά», είπε ο Chapman.
Πόση και ποια άσκηση είναι αρκετή;
Για την πρόληψη του διαβήτη, η μέτρια έως έντονη δραστηριότητα ήταν το κλειδί, έδειξε η μελέτη.
Η μέτρια δραστηριότητα σημαίνει λίγο πιο δύσκολη αναπνοή και πιθανότατα ιδρώτας. Ένα γρήγορο περπάτημα, μια βόλτα με ποδήλατο σε επίπεδο έδαφος ή ακόμα και κηπουρική και δουλειές του σπιτιού θα βοηθήσουν, αρκεί να οι κινήσεις να είναι λίγο πιο γρήγορες.
Η έντονη δραστηριότητα είναι ακόμα πιο δύσκολη γιατί η αναπνοή είναι πιο γρήγορη, με αρκετό ιδρώτα.
Και δεν πρέπει να ξεχνάει κανείς την προπόνηση ενδυνάμωσης. Μια έρευνα στο Sports Medicine διαπίστωσε ότι τα άτομα με υψηλό γενετικό κίνδυνο για διαβήτη είδαν μεγάλες βελτιώσεις στο σωματικό λίπος, τα λιπίδια του αίματος και τον γλυκαιμικό έλεγχο μετά από 12 εβδομάδες προπόνησης ενδυνάμωσης σε μέτρια ένταση.
Εάν υπάρχει οικογενειακό ιστορικό διαβήτη, μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως κίνητρο. Αυτό κάνει η Ding. Αρκετά μέλη της οικογένειας από την πλευρά του πατέρα της έχουν διαβήτη τύπου 2, και γνωρίζοντάς το αυτό κάνει ποδηλασία, κολύμπι, διαλειμματική προπόνηση υψηλής έντασης, ενδυνάμωση, χορό και γιόγκα.
«Το να κινείσαι περισσότερο, με τουλάχιστον μέτρια ένταση, ώστε να σου κόβεται η αναπνοή και να ιδρώνεις λίγο, είναι ένα μεγάλο μέρος της αντιμετώπισης της γενετικής ευαισθησίας», είπε.
