Στις 26 Νοεμβρίου 2021 ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) ανακοίνωσε την εμφάνιση μιας νέας παραλλαγής του κορονοϊού. Ήταν η Όμικρον και έμελλε να αλλάξει καθοριστικά την πορεία της πανδημίας σε όλο τον κόσμο.
Η σύσκεψη που συγκάλεσε ο ΠΟΥ για την Όμικρον εκείνη τη μέρα εξέτασε δεδομένα από τη Μποτσουάνα, το Χονγκ Κονγκ και τη Νότια Αφρική.
Οι ειδικοί εξέφρασαν ανησυχία για τον μεγάλο αριθμό μεταλλάξεων που περιλάμβανε αυτή την παραλλαγή, η οποία διέφερε πολύ από τις όλες τις προηγούμενες. Τα πρώτα δεδομένα έδειχναν ταχεία εξάπλωση της Όμικρον σε ορισμένες επαρχίες της Νότιας Αφρικής και αυξημένο κίνδυνο επαναμόλυνσης σε σύγκριση με τις προηγούμενες παραλλαγές που κυκλοφορούσαν εκείνη την περίοδο.
Μέσα σε λίγες ώρες, ο ΠΟΥ χαρακτήρισε «ανησυχητική» τη νέα παραλλαγή: Επρόκειτο για κάτι νέο, κάτι διαφορετικό και κάτι για το οποίο ο κόσμος έπρεπε να προετοιμαστεί γρήγορα.
Πολύ γρήγορα διαπιστώθηκε ότι η Όμικρον ήταν πολύ πιο μεταδοτική από τη Δέλτα, που μέχρι εκείνη τη στιγμή εθεωρείτο η πιο επικίνδυνη παραλλαγή του κορονοϊού. Μέσα σε ένα μόλις μήνα, η Όμικρον κυριάρχησε σε όλο τον κόσμο, εκτοπίζοντας τη Δέλτα.
Χώρες που είχαν καταφέρει να ελέγξουν την πανδημία, βρέθηκαν αντιμέτωπες με νέα σφοδρά κύματα και με ισχυρές πιέσεις στα υγειονομικά τους συστήματα. Όσοι ανήκαν σε ομάδες υψηλού κινδύνου και δεν είχαν εμβολιαστεί βρέθηκαν αντιμέτωποι με τις Μονάδες Εντατικής Θεραπείας και το θάνατο εξαιτίας της Όμικρον.
Συνολικά, ωστόσο, αυτή η νέα παραλλαγή έδειχνε να προκαλεί λιγότερο σοβαρή νόσο σε σύγκριση με τη Δέλτα. Σε αυτό συνέβαλαν πολλοί παράγοντες, με κυριότερο το γεγονός ότι η Όμικρον βρήκε τον παγκόσμιο πληθυσμό σε ένα σημαντικό βαθμό εφοδιασμένο με αντισώματα, είτε λόγω προηγούμενης νόσησης είτε λόγω του εμβολιασμού.
Τα πρώτα εμβόλια πρόσφεραν κάποια προστασία έναντι της νέας παραλλαγής, όμως οι εταιρείες που τα παρασκεύασαν χρειάστηκε να τα επικαιροποιήσουν, ώστε να αυξήσουν την αποτελεσματικότητά τους έναντι της Όμικρον και των υποπαραλλαγών της.
Μπορούμε να «πιάσουμε» έγκαιρα την επόμενη επικίνδυνη παραλλαγή;
Από την εμφάνιση της Όμικρον μέχρι σήμερα, ο ιός συνεχίζει να εξελίσσεται. Αυτή τη στιγμή κυκλοφορούν πάνω από 500 υποπαραλλαγές της Όμικρον, αλλά καμία από αυτές δεν έχει χαρακτηριστεί ανησυχητική.
Αυτές οι υποπαραλλαγές έχουν πολλά κοινά: είναι όλες εξαιρετικά μεταδοτικές, αναπαράγονται στην ανώτερη αναπνευστική οδό και τείνουν να προκαλούν λιγότερο σοβαρή νόσο, παρ’ ότι τα γενετικά χαρακτηριστικά τους της βοηθούν να «ξεφεύγουν» πιο εύκολα από την ανοσία.
Κανείς επιστήμονας δεν είναι σε θέση να προβλέψει ποια θα είναι η επόμενη παραλλαγή του κορονοϊού, πότε θα εμφανιστεί και πόσο επικίνδυνη θα είναι.
Το μόνο που μπορεί να κάνει η παγκόσμια κοινότητα είναι να παρακολουθεί τη συμπεριφορά των παραλλαγών του ιού, ώστε να εντοπίσει έγκαιρα τις ενδείξεις νέας μετάλλαξης.
Ωστόσο, εκφράζονται ανησυχίες για την αποτελεσματικότητα των επιστημονικών «αντανακλαστικών», με δεδομένο ότι έχουν μειωθεί παγκοσμίως οι έλεγχοι και οι γονιδιακές αναλύσεις για τη νόσο Covid-19. Αυτό σημαίνει ότι μια νέα επικίνδυνη παραλλαγή μπορεί να μην εντοπιστεί όσο έγκαιρα απαιτείται για την αποτελεσματική ανταπόκριση εναντίον της.
